موقعیت فعلی: فهرست قرآن / سوره صافات / تفسیر نور / آیات 1 - 80 صـافـات |
... |
موقعیت فعلی: فهرست قرآن / سوره صافات / تفسیر نور / آیات 1 - 80 صـافـات
آيه 1
متن آيه :
وَالصَّافَّاتِ صَفّاً
ترجمه :
قسم به آنان كه ( در مقام عبوديّت و انقياد ) محكم صف كشيده‌اند !
توضيحات :
« الصَّآفَّاتِ » : جمع صَآفَّة ، دسته و گروهي كه به صف ايستاده‌اند . واژه ( صافّات ) از نظر معني ، جمع الجمع است . مراد فرشتگان است كه براي اجرا اوامر و بندگي خدا صف كشيده‌اند ( نگا : صافّات / 165 و 166 ) . چه بسا مراد صفوف رزمندگان اسلام ، و يا صفوف نماز جماعت ، و يا اين كه صفهاي داعيان و عالمان ، در برابر كافران و منافقان و بزهكاران باشد .
آيه 2
متن آيه :
فَالزَّاجِرَاتِ زَجْراً
ترجمه :
و قسم به آنان كه سخت باز مي‌دارند !
توضيحات :
« الزَّاجِرَاتِ » : بازدارندگان . منع كنندگان . مراد فرشتگان است كه شياطين را از استراق سمع باز مي‌دارند و ابرها را بدينجا و آنجا مي‌رانند . و يا اين كه مراد رزمندگاني است كه دشمنان را از تجاوز به حريم اسلام باز مي‌دارند ، و يا اين كه مراد داعيان و عالماني است كه بي‌دينان را از تجاوز به قرآن و قوانين اسلام به دور مي‌دارند و مردمان را از منكرات نهي مي‌كنند .
آيه 3
متن آيه :
فَالتَّالِيَاتِ ذِكْراً
ترجمه :
و قسم به آنان كه پياپي ( آيات خدا را ) تلاوت مي‌كنند !
توضيحات :
« التَّالِيَاتِ » : تلاوت كنندگان . مراد فرشتگاني است كه كتابهاي آسماني را بر پيغمبران خدا تلاوت مي‌نموده‌اند . يا رزمندگان جهادگري است كه قلب و جان خويش را به نور تلاوت آيات خدا روشن مي‌سازند . و يا اين كه داعيان و عالماني مراد است كه آيات آسماني را بر مردم تلاوت و ايشان را به سوي خدا مي‌خوانند . « ذِكْراً » : مراد كتابهاي آسماني و از جمله قرآن است ( نگا : نحل / 43 و 44 ، انبياء / 48 و 105 ) . يادآوري : سه آيه پيشين ، مي‌تواند درباره يك گروه ، و يا اين كه گروههاي مختلف باشد .
آيه 4
متن آيه :
إِنَّ إِلَهَكُمْ لَوَاحِدٌ
ترجمه :
قطعاً معبود شما يكي است ( نه بيشتر ) .
توضيحات :
« إِنَّ إِلهَكُمْ » : سوگندهاي سه آيه پيشين ، براي همين امر مهم بود كه « الوهيّت » تنها متعلّق به يكي است كه صاحب آسمانها و زمين و همه گستره هستي است .
آيه 5
متن آيه :
رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَرَبُّ الْمَشَارِقِ
ترجمه :
آن كسي كه خداوند آسمانها و زمين و همه چيزهائي است كه در ميان آن دو قرار دارد ، و خداوند مشرقها است .
توضيحات :
« رَبُّ » : خبر دوم ( إِنَّ ) و يا خبر مبتداي محذوف است . « الْمَشَارِِِق » : جمع مشرِق ، مكان طلوع . مراد خاستگاههاي خورشيد در ايّام سال است كه به خاطر كروي بودن زمين هر نقطه‌اي از آن نسبت به نقطه ديگر مشرِق يا مغرب محسوب مي‌شود ، و يا مراد مشرقهاي همه ستارگان جهان بوده و ذكر خاصّ بعد از عامّ است و به خاطر اهمّيّت ويژه ، بدانها اشاره شده است . از آنجا كه ذكر مشارِق و مغارب پيوسته با هم بوده ، در اينجا مغارب به قرينه مشارِق حذف شده است ( نگا : معارج / 40 ) .
آيه 6
متن آيه :
إِنَّا زَيَّنَّا السَّمَاء الدُّنْيَا بِزِينَةٍ الْكَوَاكِبِ
ترجمه :
ما نزديكترين آسمان ( به شما ) را با زينت ستارگان آراسته‌ايم .
توضيحات :
« الدُّنْيَا » : از لحاظ صرفي ، اسم تفضيل و مؤنّث ( أَدْني ) و به معني نزديكتر و نزديكترين است . از لحاظ نحوي صفت ( السَّمَآءُ ) است . مراد نزديكترين آسمان به ما ساكنان كره زمين است . ذكر اين نكته خالي از فايده نيست كه همه ستارگاني كه فضاي بالاي سر ما را آراسته‌اند و با چشم خود آنها را مي‌بينيم ، از نظر قرآن آسمان اوّل ما است . « الْكَواكِبِ » : بدل ( زِينَةٍ ) است .
آيه 7
متن آيه :
وَحِفْظاً مِّن كُلِّ شَيْطَانٍ مَّارِدٍ
ترجمه :
ما آن را از هر شيطان متمرّدي ، كاملاً حفظ كرده‌ايم .
توضيحات :
« حِفْظاً » : مفعول مطلق فعل محذوفي است و در اصل چنين است : وَ حَفِظْنَاهَا حِفْظاً . « مَارِدٍ » : متمرّد . سركش . بي‌خير و بي‌همه‌چيز . « حِفْظاً مِّنْ . . . » : مراد پاسداري آسمان از نفوذ شياطين است كه هر گاه بخواهند به عالم فرشتگان نزديك شوند و اخبار حوادث اين جهان را بدانند كه پيش از وقوع در زمين ، در آسمانهاي نزديك و دوردست منعكس است ، مورد اصابت شهابها قرار مي‌گيرند ( نگا : حجر / 17 و 18 ، ملك / 5 ) .
آيه 8
متن آيه :
لَا يَسَّمَّعُونَ إِلَى الْمَلَإِ الْأَعْلَى وَيُقْذَفُونَ مِن كُلِّ جَانِبٍ
ترجمه :
آنان نمي‌توانند به گروه والامقام ( و صدرنشينان عالم ملكوت ، كه فرشتگان كبارند ) دزدكي گوش فرا دهند ( و اسرار غيب را بشنوند ) چرا كه از هر سو به سويشان ( تيرهاي شهاب ) نشانه مي‌رود .
توضيحات :
« لا يَسَّمَّعُونَ » : در اصل ( لا يَتَسَمَّعُونَ ) است . نمي‌توانند دزدكي گوش فرا دهند . يعني آنان مي‌خواهند اخبار ملأ اعلي را بشنوند ، امّا به آنها اجازه داده نمي‌شود . « الْمَلإِ الأعْلي » : گروه برتر . مراد ملائكه كرام و فرشتگان والا مقام عالم بالا است . « يُقْذَفُونَ » : به سويشان تيراندازي مي‌شود . رجم مي‌گردند .
آيه 9
متن آيه :
دُحُوراً وَلَهُمْ عَذَابٌ وَاصِبٌ
ترجمه :
آنان سخت ( به عقب رانده مي‌شوند و از صحنه آسمان ) طرد مي‌گردند ، و عذاب به تمام و كمالي ( در دنيا ) و دائمي و سرمدي ( در آخرت ) دارند .
توضيحات :
« دُحُوراً » : طرد . راندن . مفعول مطلق فعل محذوفي است : « يُدْحَرُونَ دُحُوراً » . « وَاصِبٌ » : تامّ و خالص . هميشگي و دائمي . ( نگا : نحل / 52 ) .
آيه 10
متن آيه :
إِلَّا مَنْ خَطِفَ الْخَطْفَةَ فَأَتْبَعَهُ شِهَابٌ ثَاقِبٌ
ترجمه :
و امّا از آنان هر كه با سرعت استراق سمعي كند ، فوراً آذرخشي سوراخ كننده ( جو آسمان و بدن آن شيطان ) به دنبال او روان مي‌گردد ( و وي را مي‌سوزاند و نابودش مي‌گرداند ) .
توضيحات :
« إِلاّ مَنْ . . . » : استثناء از ضمير ( و ) در ( لا يَسَّمَّعُونَ ) و ( مَنْ ) بدل از آن و يا منصوب و مستثني است . « خَطِفَ » : ربود . با سرعت برگرفت . معني مجازي خَطِفَ ، استماع خبر و استراق سمع است . « أَتْبَعَ » : به معني ( تَبِعَ ) ، يعني دنبال كرد . تعقيب كرد . « شِهَابٌ » : آذرخش آسمان . « ثَاقِبٌ » : سوراخ كننده . مراد سوزاننده است . يعني شهابي كه دل فضاي ظلماني و بدن شيطان متمرّد را سوراخ سوراخ مي‌كند . يا اين كه جوّ را مي‌سوزاند و شيطان متمرّد را آتش مي‌زند . يادآوري : آيات پيشين بر اعتقاد جمعي از مشركان قلم بطلان مي‌كشد كه شياطين و اجنّه را مطّلع از غيب مي‌دانستند و معبود خويش قرار مي‌دادند ( نگا : جنّ / 6 ) .
آيه 11
متن آيه :
فَاسْتَفْتِهِمْ أَهُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَم مَّنْ خَلَقْنَا إِنَّا خَلَقْنَاهُم مِّن طِينٍ لَّازِبٍ
ترجمه :
( به منكران بعث و قيامت بگو و ) از ايشان پرس و جو كن كه آيا آفرينش ( دوباره ) ايشان سخت‌تر و دشوارتر است يا آفرينش ( آسمانها و زمين و فرشتگان و ساير ) چيزهائي كه آفريده‌ايم ؟ ما كه ايشان را از گِل چسبنده ناچيزي ( در آغاز خلقت انسان ) آفريده‌ايم ( و بر آفرينش آنان توانا بوده‌ايم . لذا سهل و ساده ايشان را بازآفريني مي‌كنيم و مشكلي در اين امر نمي‌بينيم ) .
توضيحات :
« فَاسْتَفْتِهِمْ » : از ايشان نظر بخواه . مراد از استفتاء در اينجا تنها اطّلاع از ديدگاه ايشان است و بس . والاّ رأي آنان فاقد ارزش است . « أَهُمْ أَشَدُّ خَلْقاً » : ( نگا : شوري / 29 ، احقاف / 33 ) . « مَنْ » : كساني كه . چيزهائي كه . استعمال ( مَنْ ) بدان خاطر است كه با اجرام سماوي ذوي‌العقول همچون فرشتگان و پريان وجود دارد و تغليب است . « أَهُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمْ مَنْ . . . » : مراد از ( مَنْ ) شايد گذشتگان باشد كه بسي از اينها قوي‌تر بوده‌اند ( نگا : توبه / 69 ، قصص / 78 ، روم / 9 ، فاطر / 44 ، غافر / 21 و 82 ، محمّد / 13 ، ِ / 36 ) . « لازِبٍ » : چسبنده .
آيه 12
متن آيه :
بَلْ عَجِبْتَ وَيَسْخَرُونَ
ترجمه :
امّا تو ( آن قدر مسأله معاد را مسلّم و واضح مي‌بيني كه از ناباوري ايشان ) تعجّب مي‌كني ، و ايشان ( آن قدر مسأله معاد را محال و ناممكن مي‌دانند كه هم تو و هم معاد را ) مسخره مي‌كنند .
توضيحات :
« عَجِبْتَ وَ يَسْخَرُونَ » : تو در پرتو دلائل بيشمار ، بر قدرت خداي متعال براي ايجاد معاد ، در شگفتي ، و ايشان معاد را مسخره مي‌دانند و صحبت تو درباره معاد و شگفت تو از كارشان را به تمسخر مي‌گيرند .
آيه 13
متن آيه :
وَإِذَا ذُكِّرُوا لَا يَذْكُرُونَ
ترجمه :
و هنگامي كه بدانان ( قدرت خدا و ادلّه قيامت ) تذكّر داده شود ، متذكّر و پندپذير نمي‌گردند . ( و به كفر و شرك و زشتكاريهاي خود ادامه مي‌دهند ) .
توضيحات :
« ذُكِّرُوا » : پند داده شدند ( كهف / 57 ، مائده / 13 ، فرقان / 73 ) . « لا يَذْكُرُونَ » : يادآور نمي‌گردند . متذكّر و منتفع نمي‌شوند .
آيه 14
متن آيه :
وَإِذَا رَأَوْا آيَةً يَسْتَسْخِرُونَ
ترجمه :
و هر گاه معجزه‌اي ( از معجزات ) يا دليلي ( از دلائل دالّ بر قدرت خدا ) را ببينند ، ( نه تنها خود به تمسخر مي‌پردازند ، بلكه ) ديگران را به مسخره كردن فرا مي‌خوانند .
توضيحات :
« ءَايَةً » : دليل و برهان . معجزه . « يَسْتَسْخِرُونَ » : ديگران را به مسخره كردن دعوت مي‌كنند . در سخريّه مبالغه و زياده‌روي مي‌كنند .
آيه 15
متن آيه :
وَقَالُوا إِنْ هَذَا إِلَّا سِحْرٌ مُّبِينٌ
ترجمه :
و خواهند گفت : اين ( چيزي كه ما مي‌بينيم ) جز جادوي آشكار و روشني نيست .
توضيحات :
« إِنْ هذا . . . » : ( نگا : مائده / 110 ، انعام / 7 ، يونس / 76 ، هود / 7 ، نمل / 13 ، سبأ / 43 ) .
آيه 16
متن آيه :
أَئِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَاباً وَعِظَاماً أَئِنَّا لَمَبْعُوثُونَ
ترجمه :
آيا هنگامي كه مرديم و خاك و استخوان گشتيم ، ما زنده گردانده مي‌شويم ؟ !
توضيحات :
« أَإِذَا مِتْنَا . . . » : ( نگا : مؤمنون / 35 و 82 ) .
آيه 17
متن آيه :
أَوَآبَاؤُنَا الْأَوَّلُونَ
ترجمه :
آيا پدران و نياكان گذشته ما نيز ( زنده مي‌گردند كه ساليان سال است مرده‌اند و ذرّات وجودشان در پهنه زمين پراكنده و نابود شده است ؟ ) .
توضيحات :
« ءَابَاؤُنَا الأوَّلُونَ » : ( نگا : مؤمنون / 24 و 68 ، شعراء / 26 ، قصص / 36 ) .
آيه 18
متن آيه :
قُلْ نَعَمْ وَأَنتُمْ دَاخِرُونَ
ترجمه :
بگو : بلي ! ( همه شما زنده مي‌شويد ) در حالي كه خوار و پست خواهيد بود .
توضيحات :
« دَاخِرُونَ » : جمع داخر ، خوار و پست . ذليل و فرمانبردار ( نگا : نحل / 48 ، نمل / 87 ، غافر / 60 ) .
آيه 19
متن آيه :
فَإِنَّمَا هِيَ زَجْرَةٌ وَاحِدَةٌ فَإِذَا هُمْ يَنظُرُونَ
ترجمه :
تنها يك صدا خواهد بود و به ناگاه آنان ( سر از گورها به در آورده و به چيزي كه بديشان وعده داده شده خيره مي‌شوند و ) مي‌نگرند .
توضيحات :
« زَجْرَةٌ » : فرياد و صدا . مراد نفخه دوم است ( نگا : نازعات / 13 ) . « يَنظُرُونَ » : مي‌نگرند . انتظار مي‌كشند .
آيه 20
متن آيه :
وَقَالُوا يَا وَيْلَنَا هَذَا يَوْمُ الدِّينِ
ترجمه :
و خواهند گفت : اي واي بر ما ! اين ، روز جزا است !
توضيحات :
« يَا وَيْلَنَا » : ( نگا : انبياء / 14 و 46 و 97 ، يس / 52 ) .
آيه 21
متن آيه :
هَذَا يَوْمُ الْفَصْلِ الَّذِي كُنتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ
ترجمه :
( و بديشان پاسخ داده مي‌شود : ) اين ، روز داوري و حسابرسي است ، همان روزي كه در دنيا دروغش مي‌ناميديد .
توضيحات :
« الْفَصْلِ » : قضاوت و داوري . سخن قاطعانه و نهائي در حل و فصل كشمكش و دشمنانگي . جدائي ميان حق و باطل . « يَوْمُ الْفَصْلِ » : مراد روز قيامت است .
آيه 22
متن آيه :
احْشُرُوا الَّذِينَ ظَلَمُوا وَأَزْوَاجَهُمْ وَمَا كَانُوا يَعْبُدُونَ
ترجمه :
( اي فرشتگان من ! ) كساني را كه ( با كفر و زندقه ) به خود ستم كرده‌اند ، همراه با همسران ( كفر پيشه ) آنان ، به همراه آنچه مي‌پرستيده‌اند ، جمع‌آوري كنيد .
توضيحات :
« مَا » : آنچه . مراد بتها است .
آيه 23
متن آيه :
مِن دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلَى صِرَاطِ الْجَحِيمِ
ترجمه :
غير از خدا ( هر چه را پرستش مي‌كرده‌اند ، همه را يكجا گرد آوريد و ) آن گاه آنان را به راه دوزخ راهنمائي كنيد ( تا بدان در آيند ) .
توضيحات :
« مِن دُونِ اللهِ » : غير از خدا .
آيه 24
متن آيه :
وَقِفُوهُمْ إِنَّهُم مَّسْئُولُونَ
ترجمه :
آنان را نگاه داريد كه بايد بازپرسي شوند ( و از عقائد و اعمالشان پرسيده شود ) .
توضيحات :
« قِفُوهُمْ » : نگاهشان داريد . « مَسْؤُولُونَ » : پرسيدگان . بازخواست شوندگان .
آيه 25
متن آيه :
مَا لَكُمْ لَا تَنَاصَرُونَ
ترجمه :
( اي مشركان ! ) شما چرا همديگر را ياري نمي‌دهيد ( و در نجات هم نمي‌كوشيد ؟ ) .
توضيحات :
« لا تَنَاصَرُونَ » : همديگر را ياري نمي‌دهيد . اصل آن ( لا تَتَنَاصَرُونَ ) است .
آيه 26
متن آيه :
بَلْ هُمُ الْيَوْمَ مُسْتَسْلِمُونَ
ترجمه :
بلكه آنان امروز كاملاً مطيع و تسليمند .
توضيحات :
« مُسْتَسْلِمُونَ » : افراد منقاد و مطيع .
آيه 27
متن آيه :
وَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ يَتَسَاءلُونَ
ترجمه :
( در اين حال ) بعضي رو به بعضي مي‌نمايند و همديگر را بازخواست مي‌كنند .
توضيحات :
« يَتَسَآءَلُونَ » : از همديگر بازخواست مي‌كنند . به گونه كشمكش و سرزنش از يكديگر سؤالاتي مي‌كنند و همديگر را مقصّر وضع موجود قلمداد مي‌نمايند .
آيه 28
متن آيه :
قَالُوا إِنَّكُمْ كُنتُمْ تَأْتُونَنَا عَنِ الْيَمِينِ
ترجمه :
( مستضعفان به مستكبران ) مي‌گويند : شما از راه خيرخواهي به سوي ما مي‌آمديد ( تا به ما ضربه بزنيد و گمراهمان سازيد ) .
توضيحات :
« عَنِ الْيَمِينِ » : از طريق خيرخواهي و دلسوزي . از راه دين . از راه قدرت . مراد اين است كه شما گفتيد : ما خيرخواه شما هستيم ، و آئيني كه داريد حق است ، و با زور وادار به گمراهيمان كرديد .
آيه 29
متن آيه :
قَالُوا بَل لَّمْ تَكُونُوا مُؤْمِنِينَ
ترجمه :
( مستكبران به مستضعفان در پاسخ ) مي‌گويند : بلكه خودتان بي‌ايمان و بي‌باور بوديد ( گناه ما چيست . برويد و خويشتن را سرزنش و نفرين كنيد ) .
توضيحات :
. . .
آيه 30
متن آيه :
وَمَا كَانَ لَنَا عَلَيْكُم مِّن سُلْطَانٍ بَلْ كُنتُمْ قَوْماً طَاغِينَ
ترجمه :
ما كه هيچ گونه سلطه و قدرتي بر شما نداشتيم ( تا از شما سلب اختيار كنيم ) بلكه خودتان مردمان سركش و نافرماني بوديد ( و بر حق و حقيقت شوريديد و به چنين روزي افتاديد ) .
توضيحات :
« سُلْطَانٍ » : سلطه و قدرت . مراد زور و اجبار است .
آيه 31
متن آيه :
فَحَقَّ عَلَيْنَا قَوْلُ رَبِّنَا إِنَّا لَذَائِقُونَ
ترجمه :
پس عذاب پروردگارمان گريبانگيرمان شد ، و ما بايد آن را بچشيم .
توضيحات :
« فَحَقَّ عَلَيْنَا . . . » : فرمان خدا درباره ما محقّق گشت كه ما گمراهان بايد روز قيامت عذاب را بچشيم .
آيه 32
متن آيه :
فَأَغْوَيْنَاكُمْ إِنَّا كُنَّا غَاوِينَ
ترجمه :
ما خودمان گمراه بوديم و شما را هم گمراه كرديم .
توضيحات :
« غَاوِينَ » : گمراهان ( نگا : اعراف / 175 ، حجر / 42 ، شعراء / 91 و 94 ) .
آيه 33
متن آيه :
فَإِنَّهُمْ يَوْمَئِذٍ فِي الْعَذَابِ مُشْتَرِكُونَ
ترجمه :
در نتيجه آنان ( همگي ، اعم از راهبران و پيروان ) در عذاب ، با يكديگر و مشتركند .
توضيحات :
« مُشْتَرِكُونَ » : با يكديگر اشتراك دارند . با همديگرند .
آيه 34
متن آيه :
إِنَّا كَذَلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ
ترجمه :
ما اين گونه با بزهكاران رفتار مي‌كنيم .
توضيحات :
« كَذلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ » : با همه بزهكاران تاريخ چنين مي‌كنيم .
آيه 35
متن آيه :
إِنَّهُمْ كَانُوا إِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ يَسْتَكْبِرُونَ
ترجمه :
( چرا كه ) وقتي كه بدانان گفته مي‌شد : جز خدا معبودي نيست ، بزرگي مي‌نمودند ( و خويشتن را بالاتر از آن مي‌ديدند كه يكتاپرستي را بپذيرند ) .
توضيحات :
« يَسْتَكْبِرُونَ » : ( نگا : بقره / 34 و 87 ، نساء / 173 ) .
آيه 36
متن آيه :
وَيَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِكُوا آلِهَتِنَا لِشَاعِرٍ مَّجْنُونٍ
ترجمه :
و مي‌گفتند : آيا ما براي ( سخن ) چكامه‌سراي ديوانه‌اي ، معبودهاي خويش را رها سازيم ؟ !
توضيحات :
« شَاعِرٍ » : مرادشان - زَادَهُمُ اللهُ عَذاباً - پيغمبر گرامي اسلام بود . « شَاعِرٍ مَّجْنُونٍ » : اين سخن ، ضدّ و نقيض است . چرا كه شاعر برعكس ديوانه از روي انديشه كه زاده خرد است سخن مي‌گويد .
آيه 37
متن آيه :
بَلْ جَاء بِالْحَقِّ وَصَدَّقَ الْمُرْسَلِينَ
ترجمه :
( امّا او شاعر و مجنّون نيست و ) بلكه حق را آورده و پيغمبران را تصديق كرده است . ( محتواي دعوت محمّد و هماهنگي آن با دعوت انبياء ، دليل صدق گفتار او است ) .
توضيحات :
« الْحَقِّ » : مراد آئين اسلام است كه عين حقيقت است .
آيه 38
متن آيه :
إِنَّكُمْ لَذَائِقُو الْعَذَابِ الْأَلِيمِ
ترجمه :
شما ( اي مشركان كوردل ! ) قطعاً عذاب دردناك ( الهي ) را خواهيد چشيد .
توضيحات :
. . .
آيه 39
متن آيه :
وَمَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ
ترجمه :
و جز در برابر كارهائي كه مي‌كرده‌ايد كيفر داده نمي‌شويد .
توضيحات :
« مَا تُجْزَوْنَ . . . » : ( نگا : يس / 54 ) .
آيه 40
متن آيه :
إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ
ترجمه :
مگر بندگان مخلص خدا ( كه پروردگارشان از كيفر لغزشهايشان مي‌گذرد ، و پاداش مضاعف ده تا هفت صد برابر كردار نيكشان و گاهي افزون بر آن ، بديشان عطاء مي‌فرمايد ) .
توضيحات :
« مُخْلَصِينَ » : افراد پاك و بي‌آلايش . كساني كه خداوند ايشان را از نقائص پاكيزه و پالوده كرده است و تمام همّ و غمّ خود را صرف طاعت خدا نموده‌اند ( نگا : يوسف / 24 ، ص / 46 ) .
آيه 41
متن آيه :
أُوْلَئِكَ لَهُمْ رِزْقٌ مَّعْلُومٌ
ترجمه :
ايشان را روزيِ ويژه و معيّني است .
توضيحات :
« مَعْلُومٌ » : مشخّص . ويژه . يعني داراي صفات مخصوص به خود . مراد مواهب توصيف ناشدني و غيرقابل درك بهشت است .
آيه 42
متن آيه :
فَوَاكِهُ وَهُم مُّكْرَمُونَ
ترجمه :
يعني ميوه‌هاي رنگارنگ . و آنان مكرّم و معزّزند ( و با نهايت احترام از ايشان پذيرائي مي‌گردد ) .
توضيحات :
« فَوَاكِهُ » : بدل از ( رزق ) است . تنكير آن دالّ بر وفور و مرغوبيّت است . « مُكْرَمُونَ » : اشاره به اين است كه همچون حيوانات ، آذوقه در مقابل آنان ريخته نمي‌شود ، بلكه همچون مهمانان عزيزي ، از ايشان پذيرائي مي‌گردد .
آيه 43
متن آيه :
فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ
ترجمه :
در ميان باغها و بوستانهاي پر نعمت بهشت بسر مي‌برند .
توضيحات :
« جَنَّاتِ النَّعِيمِ » : ( نگا : مائده / 65 ، يونس / 9 ، حجّ / 56 ، لقمان / 8 ) .
آيه 44
متن آيه :
عَلَى سُرُرٍ مُّتَقَابِلِينَ
ترجمه :
بالاي تختهاي آراسته و مزيّن ، روبه‌روي يكديگر مي‌نشينند .
توضيحات :
« سُرُرٍ » : جمع سَرير ، تختها . « مُتَقَابِلِينَ » : روبه‌روي همديگر . حال ( هُمْ ) است .
آيه 45
متن آيه :
يُطَافُ عَلَيْهِم بِكَأْسٍ مِن مَّعِينٍ
ترجمه :
قدحهاي مي برگرفته از رودبار جاري شراب ، گرداگرد آنان در گردش است .
توضيحات :
« كَأْسٍ » : قدح شراب . مراد از واژه كأس در قرآن ، خود شراب است . « مَعِين » : جاري . رودبار روان . مراد چشمه‌سار جاري شراب است كه بيانگر فراواني و بي‌دردسري نگاهداري در خُمره‌ها و بي‌زحمتِ تهيّه و خريد و فروش ، و مصون از كهنگي و تباهي است ( نگا : واقعه / 18 ) .
آيه 46
متن آيه :
بَيْضَاء لَذَّةٍ لِّلشَّارِبِينَ
ترجمه :
مي سفيدرنگ و خوشگواري براي نوشندگان .
توضيحات :
« بَيْضَآءُ » : سفيد رنگ . صفت ( كَأْسٍ ) است . « لَذَّةٍ » : لذيذ . خوشگوار . اين واژه مؤنّث ( لَذّ ) به معني ( لذيذ ) و يا اين كه مصدر است و براي مبالغه به عنوان وصف به كار رفته است . صفتِ دوم ( كَأْسٍ ) است .
آيه 47
متن آيه :
لَا فِيهَا غَوْلٌ وَلَا هُمْ عَنْهَا يُنزَفُونَ
ترجمه :
نه در آن تباهيها و گرفتاريهائي ( همچون بيهوشي و سردرد و ساير مضرّات و مفاسد ) است ، و نه ميخواران از آن به حالت تهوّع ( و استفراغ و عرق و كثرت بول ) در مي‌آيند .
توضيحات :
« غَوْلٌ » : گرفتاريها و تباهيهائي همچون بيهوشي و خمار و زوال عقل . « عَنْهَا » : به سبب آن . واژه ( عَنْ ) مفيد سببيّت است ( نگا : توبه / 114 ، هود / 53 ) . « يُنزَفُونَ » : نَزْف ، به معني بيرون كشيدن آب از چاه و مانند اين است . در اينجا مراد تخليه بدن از راه استفراغ و عرق كردن و بول زياد است كه ميخواره دچار آن مي‌شود ( نگا : واقعه / 19 ) .
آيه 48
متن آيه :
وَعِنْدَهُمْ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ عِينٌ
ترجمه :
همسراني دارند با چشماني درشت و خمارآلود .
توضيحات :
« قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ » : داراي چشماني نيم نگاه . داراي چشماني كه تنها با آنها به شوهران زيباي خود نگاه مي‌كنند و نه به ديگران ، كه كنايه از اين است كه آنان تنها به شوهران صاحب جمال خود عشق مي‌ورزند و جز مهر ايشان را در دل ندارند . داراي چشماني خمارآلود . « عِينٌ » : جمع عَيْناء ، زنان درشت چشم .
آيه 49
متن آيه :
كَأَنَّهُنَّ بَيْضٌ مَّكْنُونٌ
ترجمه :
انگار آنان تخمهاي ( شترمرغ ) هستند كه ( در زير بال و پر شترمرغ ) پنهان ( از ديد مردمان و گرد و غبار ) باشند .
توضيحات :
« بَيْضٌ » : جمع بَيْضَة ، تخم‌مرغ ( البتّه هر گونه تخم‌مرغي ) . ولي در اينجا شايد مراد تخم شترمرغ است كه عربها زنان زيباي سفيدپوست را از لحاظ صفا و شفّافيّت بدان تشبيه مي‌كنند . « مَكْنُونٌ » : مستور و پنهان . مراد دور از دسترس بيگانگان و پوشيده در زير بال و پر و زدوده از گرد و غبار . كه اشاره به سفيدي و درخشندگي است .
آيه 50
متن آيه :
فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ يَتَسَاءلُونَ
ترجمه :
بعضي ( از اين افراد مخلص ) رو به بعضي ديگرمي‌كنند و از يگديگر مي‌پرسند ( كه حال چه احوالي دارند ، و در دنيا چه مي‌كردند و چه مي‌ديدند ؟ ! ) .
توضيحات :
« أَقْبَلَ بَعْضُهُمْ . . . » : بعضي از بهشتيان رو به بعضي ديگر كنند و . . .
آيه 51
متن آيه :
قَالَ قَائِلٌ مِّنْهُمْ إِنِّي كَانَ لِي قَرِينٌ
ترجمه :
يكي از آنان مي‌گويد : من همنشيني ( در دنيا ) داشتم ( كه با من درباره دين و قوانين آسماني مجادله مي‌كرد ) .
توضيحات :
« قَرِينٌ » : همنشين . دوست .
آيه 52
متن آيه :
يَقُولُ أَئِنَّكَ لَمِنْ الْمُصَدِّقِينَ
ترجمه :
مي‌گفت : آيا تو از زمره كساني هستي كه باور مي‌كنند ( به اين كه بعد از مرگ ، زندگي و رستاخيزي ، و حساب و كتابي ، و سزا و جزائي در ميان است ؟ ) .
توضيحات :
« الْمُصَدِّقِينَ » : تصديق كنندگان . مؤمنان .
آيه 53
متن آيه :
أَئِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَاباً وَعِظَاماً أَئِنَّا لَمَدِينُونَ
ترجمه :
آيا زماني كه مُرديم و خاك و استخوان شديم ، آيا ما مورد بازخواست ( از اعمال و اقوال خود ) قرار مي‌گيريم و سزا و جزا مي‌بينيم ؟ ! .
توضيحات :
« لَمَدِينُونَ » : جمع مَدِين ، بازخواست و بازجوئي شدگان . پاداش و پادافره داده شدگان ( نگا : واقعه / 86 ) .
آيه 54
متن آيه :
قَالَ هَلْ أَنتُم مُّطَّلِعُونَ
ترجمه :
( سپس آن بهشتي ، رو به دوستان بهشتي خود كرده ) مي‌گويد : آيا شما مي‌توانيد نگاهي ( به دوزخ ) بيندازيد و او را بنگريد ؟
توضيحات :
« مُطَّلِعُونَ » : كساني كه از بالا به پائين بنگرند و ديده‌ور شوند . افراد مشرِف بر چيزي .
آيه 55
متن آيه :
فَاطَّلَعَ فَرَآهُ فِي سَوَاء الْجَحِيمِ
ترجمه :
پس آن گاه خودش ديده‌ور مي‌شود ( و به دوزخ مي‌نگرد ) و او را در وسط دوزخ مي‌بيند .
توضيحات :
« سَوَآءِ » : وسط . ( نگا : دخان / 47 ) . اين آيه و آيات ديگري در قرآن بيانگر اين واقعيّت است كه در قيامت قدرت ديد فوق‌العاده‌اي به بهشتيان عطاء مي‌شود كه فاصله مكاني براي ايشان چندان مطرح نيست ( نگا : اعراف / 44 ) و مطالب و مقاصد هم بدون ثغور و حدود است ( نگا : انبياء / 102 ، فصّلت / 31 ، زخرف / 71 ، واقعه / 21 ، مرسلات / 42 ) .
آيه 56
متن آيه :
قَالَ تَاللَّهِ إِنْ كِدتَّ لَتُرْدِينِ
ترجمه :
مي‌گويد : به خدا سوگند ! نزديك بود ( با نيرنگ خود ) مرا پرت كني و هلاكم سازي .
توضيحات :
« إِن كِدْتَ » : نزديك بود كه تو . « لَتُرْدينِ » : اصل آن لَتُرْديني ، از مصدر إرْداء و ماده ( ردي ) ( نگا : طه / 16 ، فصّلت / 23 ) ، مرا پرت كني . مرا هلاك سازي .
آيه 57
متن آيه :
وَلَوْلَا نِعْمَةُ رَبِّي لَكُنتُ مِنَ الْمُحْضَرِينَ
ترجمه :
اگر نعمت ( هدايت و توفيق ) پروردگارم ( دستگيرم ) نبود ، من هم ( هم اينك ) از احضار شدگان ( در دوزخ ) بودم .
توضيحات :
« الْمُحْضَرِينَ » : كساني كه فرشتگان ايشان را در ميان دوزخ گرد آورده‌اند ( نگا : روم / 16 ، سبأ / 38 ، يس / 32 و 53 و 75 ، قصص / 61 ) .
آيه 58
متن آيه :
أَفَمَا نَحْنُ بِمَيِّتِينَ
ترجمه :
آيا ما ديگر نمي‌ميريم ؟ !
توضيحات :
« أَفَمَا نَحْنُ . . . » : وقتي كه آن بهشتي ، عذاب دوزخ را مي‌بيند ، و اين همه نعمت و خوشي وصف‌ناشدني بهشت را هم مي‌نگرد ، به گونه تجاهل العارف و انگار كه خواب مي‌بيند ، سؤال مي‌كند : آيا واقعاً ما ديگر نمي‌ميريم و جاودانه هستيم ؟ يا اين كه تحدّث به نعمت مي‌كند .
آيه 59
متن آيه :
إِلَّا مَوْتَتَنَا الْأُولَى وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ
ترجمه :
مگر مرگ نخستيني كه داشتيم ( و بعد از آن برانگيخته شديم ) و ما هرگز عذاب داده نمي‌شويم .
توضيحات :
« مَوْتَتَنَا الأُولي » : مرگ پيشين ما . گاهي عربها - مثل اينجا - واژه اوّل را به كار مي‌برند و دومي به دنبال ندارد . لذا مراد همان مرگ بعد از پايان عمر و فرا رسيدن اجل است ( نگا : دخان / 35 و 56 ) .
آيه 60
متن آيه :
إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ
ترجمه :
اين ( نعمت و كرامتي كه خدا به ما روا ديده است ) واقعاً پيروزي بزرگي است ( كه به دست آورده‌ايم ، و رستگاري سترگي است از عقاب و عذاب اخرويي كه در دنيا از آن مي‌ترسيديم ) .
توضيحات :
« الْفَوْزُ الْعَظِيمُ » : پيروزي بزرگ . رستگاري سترگ .
آيه 61
متن آيه :
لِمِثْلِ هَذَا فَلْيَعْمَلْ الْعَامِلُونَ
ترجمه :
براي رسيدن به چنين چيزي ، كاركنان بايد كار كنند .
توضيحات :
« هذا » : اين سعادت عُظمي و نعمت كُبري .
آيه 62
متن آيه :
أَذَلِكَ خَيْرٌ نُّزُلاً أَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ
ترجمه :
آيا آن ( همه نعمتهاي بيكران و جاويداني ) كه بهشتيان را با آن پذيرائي مي‌كنند بهتر است ، يا درخت زقّوم ( نفرت‌انگيز كه از آن به دوزخيان مي‌دهند ؟ ) .
توضيحات :
« نُزُلاً » : ( نگا : آل‌عمران / 198 ، كهف / 102 و 107 ، سجده / 19 ) . « الزَّقُّومِ » : نام درختچه بدبو و تلخ مزه‌اي است كه در سرزمين تهامه مي‌رويد و شيره‌اي دارد كه اگر به بدن انسان بخورد ، ورم مي‌كند .
آيه 63
متن آيه :
إِنَّا جَعَلْنَاهَا فِتْنَةً لِّلظَّالِمِينَ
ترجمه :
ما آن را مايه رنج و محنت ستمگران كرده‌ايم .
توضيحات :
« فِتْنَةً » : زحمت و محنت . رنج و عذاب . مراد اين است كه دوزخيان وادار به خوردن چنين درخت بدبو و تلخي مي‌شوند كه به جاي اين كه وسيله راحت باشد ، باعث عذاب و رنج بيشتر مي‌گردد . ممكن است ( فِتْنَةً ) را به معني آزمايش دانست . در اين صورت اشاره به اين است كه زقّوم در دنيا وسيله آزمايش ستمگران كفرپيشه است . چرا كه كافران گفته و مي‌گويند : مگر درخت در آتش مي‌رويد ؟ !
آيه 64
متن آيه :
إِنَّهَا شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِي أَصْلِ الْجَحِيمِ
ترجمه :
زقّوم درختي است كه در ته دوزخ مي‌رويد .
توضيحات :
« تَخْرُجُ » : بيرون مي‌دمد . مي‌رويد . « أَصْل » : قعر . ته .
آيه 65
متن آيه :
طَلْعُهَا كَأَنَّهُ رُؤُوسُ الشَّيَاطِينِ
ترجمه :
شكوفه و ميوه آن انگار كلّه‌هاي شياطين است .
توضيحات :
« طَلْعُهَا » : طلع ، شكوفه . نخستين ميوه‌اي كه بر درخت ظاهر مي‌شود ( نگا : انعام / 99 ، شعراء / 148 ) . « رُؤُوسُ الشَّيَاطِينِ » : نماد نهايت زشتي قيافه است كه بر اساس انعكاسات ذهني انسانها ترسيم مي‌گردد .
آيه 66
متن آيه :
فَإِنَّهُمْ لَآكِلُونَ مِنْهَا فَمَالِؤُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ
ترجمه :
دوزخيان از آن مي‌خورند و شكمها را از آن پر و آكنده مي‌سازند .
توضيحات :
« مَالِئُونَ » : پُر كُنندگان .
آيه 67
متن آيه :
ثُمَّ إِنَّ لَهُمْ عَلَيْهَا لَشَوْباً مِّنْ حَمِيمٍ
ترجمه :
سپس آب داغ كثيف و آلوده‌اي را بر آن مي‌نوشند .
توضيحات :
« لَشَوباً » : شَوب ، آلوده . آميخته . مراد آلوده به زردابه و خونابه است ( نگا : ص / 57 ، نبأ / 25 ، حاقّه / 36 ) . « حَمِيمٍ » : آب داغ و جوشان . ( نگا : انعام / 70 ، يونس / 4 ، حجّ / 19 ) .
آيه 68
متن آيه :
ثُمَّ إِنَّ مَرْجِعَهُمْ لَإِلَى الْجَحِيمِ
ترجمه :
آن گاه ( كه از زقّوم خوردند و از آب داغِ آلوده نوشيدند ) به دوزخ برمي‌گردند .
توضيحات :
« مَرْجِعُهُمْ » : رجوع و برگشت ايشان . مراد اين است كه دوزخيان براي خوردن زقّوم به قعر دوزخ برده مي‌شوند ( نگا : صافّات / 64 ) و براي نوشاندن آب داغ و سوزان به مكان ديگري كه قرآن روشن نفرموده است ( نگا : رحمن / 44 ) ، سپس هر كسي را به جايگاه عذابش برمي‌گردانند .
آيه 69
متن آيه :
إِنَّهُمْ أَلْفَوْا آبَاءهُمْ ضَالِّينَ
ترجمه :
( آنان شايسته چنين عذابي هستند . چرا كه ) پدران خود را در گمراهي يافته‌اند ( و به دنبال ايشان كوركورانه روان گشته‌اند ) .
توضيحات :
« أَلْفَوْا » : ( نگا : بقره / 170 ، يوسف / 25 ) .
آيه 70
متن آيه :
فَهُمْ عَلَى آثَارِهِمْ يُهْرَعُونَ
ترجمه :
( چنان دل و دين به تقليد نياكان داده‌اند كه انگار ) آنان را به دنبال نياكانشان به شتاب مي‌رانند .
توضيحات :
« عَلي ءَاثَارِهِمْ » : در راه ايشان . به دنبال آنان ( نگا : مائده / 46 ، كهف / 6 ) . « يُهْرَعُونَ » : به شتاب رانده مي‌شوند . به سرعت روانه مي‌گردند . ( نگا : هود / 78 ) .
آيه 71
متن آيه :
وَلَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ
ترجمه :
قبل از اينان هم ، اكثر پيشينيان گمراه بوده‌اند ( چون مثل همين مشركان از نياكانشان تقليد كرده‌اند و كوركورانه مسير ايشان را پيموده‌اند ) .
توضيحات :
« الأوَّلِينَ » : پيشينيان . گذشتگان .
آيه 72
متن آيه :
وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا فِيهِم مُّنذِرِينَ
ترجمه :
و ما در ميانشان بيم‌دهندگاني ( برانگيختيم و به سويشان ) روانه كرديم .
توضيحات :
« مُنذِرِينَ » : بيم دهندگان . مراد پيغمبراني است كه آنان را به مسؤوليّتهايشان آشنا مي‌كردند و ايشان را از فرجام شرك و كفر و بدكرداري و بيدادگري و تقليد كوركورانه از ديگران بيم مي‌دادند .
آيه 73
متن آيه :
فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُنذَرِينَ
ترجمه :
بنگر كه فرجام كار بيم داده شدگان چه شده است ؟ ! ( همه نابود شده‌اند و عبرت تاريخ گشته‌اند ) .
توضيحات :
« الْمُنذَرِينَ » : بيم داده شدگان . يعني آن كساني كه پيغمبران الهي ، ايشان را از تباهي و گمراهي مي‌ترساندند .
آيه 74
متن آيه :
إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ
ترجمه :
مگر بندگان پاكيزه و برگزيده خدا ، ( كه از اين مهلكه جان به در برده‌اند و به بهشت نعيم و فوز عظيم رسيده‌اند ) .
توضيحات :
« إِلاّ عِبَادَ اللهِ الْمُخْلَصِينَ » : ( نگا : صافّات / 40 ) .
آيه 75
متن آيه :
وَلَقَدْ نَادَانَا نُوحٌ فَلَنِعْمَ الْمُجِيبُونَ
ترجمه :
نوح ما را به فرياد خواند و ما بهترين پاسخ دهندگان ( براي او ) بوديم .
توضيحات :
« لَقَدْ نَادَانَا . . . » : ( نگا : قمر / 10 ، مؤمنون / 29 ، نوح / 26 و 27 ) .
آيه 76
متن آيه :
وَنَجَّيْنَاهُ وَأَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ
ترجمه :
ما او را و خانواده و پيروان او را از اندوه بزرگ ( تمسخر و آزار قومش ، و طوفان و غرق شدن در امواج كوه پيكر آب ) نجات داديم .
توضيحات :
« نَجَّيْنَاهُ . . . » : ( نگا : يونس / 73 ، اعراف / 64 ، شعراء / 119 ، انبياء / 76 و 77 ) . « الْكَرْبِ » : غم و اندوه ( نگا : انعام / 64 ، انبياء / 76 ) .
آيه 77
متن آيه :
وَجَعَلْنَا ذُرِّيَّتَهُ هُمْ الْبَاقِينَ
ترجمه :
و نژاد او را بازماندگان ( روي زمين ) كرديم .
توضيحات :
« ذُرِّيَّتَهُ . . . » : برخي ، از اين آيه چنين برداشت كرده‌اند كه تمام نسل بشر بعد از نوح ، از دودمان او به وجود آمده و تمام نژادهاي روي زمين به فرزندان وي منتهي مي‌شوند . امّا مؤمنان ديگري در خدمت نوح بودند ، و قاعدةً از ايشان هم فرزنداني باقي مانده است ( نگا : هود / 40 ) . همچنين چه بسا طوفان نوح بخش بزرگي از معموره زمين را فرا گرفته باشد ( نگا : التفسير القرآني للقرآن ) مگر در بخشهاي ديگر مردماني نبوده‌اند و زاد و ولد نداشته‌اند ؟ به هر حال ، چه اين باشد و چه آن ، مسأله مهمّي نيست .
آيه 78
متن آيه :
وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ
ترجمه :
و نام نيك او را در ميان ملّتهاي بعدي باقي گذارديم .
توضيحات :
« تَرَكْنَا عَلَيْهِ . . . » : مفعول ( تَرَكْنا ) ثَناءً محذوف است . يا اين كه سَلامٌ عَلي نُوحٍ فِي الْعَالَمِينَ است . ( نگا : صافّات / 108 و 119 و 129 ) . « الآخِرِينَ » : آيندگان . مراد ذكر جميل و نام نيك و دعاي خير براي او است كه بر زبان همه پيروان اديان آسماني جاري مي‌گردد ( نگا : مريم / 50 ، شعراء / 84 ) .
آيه 79
متن آيه :
سَلَامٌ عَلَى نُوحٍ فِي الْعَالَمِينَ
ترجمه :
و آن درود بر نوح ، در ميان جهانيان است .
توضيحات :
« سَلامٌ عَلي نُوحٍ . . . » : اگر واژه ( سَلامٌ ) خبر مبتداي محذوف ( هُوَ ) باشد ، جمله اخباري است و معني آن در بالا گذشت . و اگر ( سَلامٌ ) مبتدا بشمار آيد ، جمله انشائي و براي دعا است و معني چنين است : درود خدا تا قيامت بر نوح باد . « فِي الْعَالَمِينَ » : در ميان همه جهانيان . مراد تا پايان عمر انسانها و نهايت دنيا است .
آيه 80
متن آيه :
إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ
ترجمه :
ما اين گونه نيكوكاران را پاداش خواهيم داد .
فرم در حال بارگذاری ...
|
[دوشنبه 1395-03-03] [ 06:51:00 ب.ظ ]
|
