فرشته

عاشورا حدیث مکرری که حدود چهارده قرن نقل مجالس و محافل گوناگون بوده است. خاطره عاشورا جزئی از فرهنگ فراموش ناشدنی شیعیانی است که با نام حسین(ع) روز و شب را به سر آورده اند.
در فرهنگ عامه ایرانی نام حسین(ع) همچون ذکر خدا بر زبان مردمان همیشه جاری است. آنگونه که گفته اند:
اگر در عروسی اگر در عزاست همیشه دلم سوی کرب و بلاست.
گویندگان و نویسندگان این مرز و بوم با هر گرایش و هر اندیشه ای همواره دم از امام حسین(ع) زده اند. گفته های بسیار و کتابهای بی شماری که در این باره موجود است شاهدی است بر این مدعا (1). اما شگفت آن که این حدیث مکرر هرگز کهنه نمی گردد و هر چه بر این گفتارها ونوشتارها افزون می شود از عطش عاشقان و دلباختگان حسینی نمی کاهد، اغلب این آثار چون رنگ و بوی حسینی دارد به زودی مخاطبان خود را می یابند.
در عین حال برخی از آنها همچون اختران فروزان در آسمان معرفت همیشه درخشان و ماندگار است. از این آثار جاویدان عاشورایی،میراث گرانسنگی است که از شهید مطهری برجای مانده است.
گرچه آثار قلمی مطهری به قول امام خمینی(ره) «بی استثناآموزنده و روان بخش » و «برای عارف و عامی سودمند و فرح زاست.» (2)
اما آنچه از او در باره امام حسین(ع) بر جای مانده است از جاذبه و حلاوتی ویژه برخوردار است.
باید توجه داشت که آنچه شهید مطهری از دوران جوانی به عنوان «حسن ختام » خطابه هایش یاد کرده است لزوما دیدگاه علمی وتاریخی وی نیست. استاد شهید، در دوران پختگی بویژه در واپسین سالهای عمر پربرکت خویش، دیدگاه خود را در این باره به صراحت بیان داشته است. مطهری به عنوان یکی از مصلحان جامعه اسلامی واحیاگران اندیشه دینی، کوششهایش را در این زمینه پیرامون سه محور متمرکز کرده است:
1- مبارزه با خرافات و تحریفات.
2- احیای واقعیات تاریخی و حقایق معنوی.
3- تحلیل علمی و عقلی معارف دینی و رخدادهای تاریخی.
در باره محور نخست، آن شهید سعید سخنان بلیغی ایراد کرده که به عنوان «تحریفات عاشورا» در نوبتهای پیاپی انتشار یافته است. استاد مطهری با استناد به سخنرانیهای مرحوم دکتر محمدابراهیم آیتی، می نویسد:
«باید توجه داشت که تاریخ نهضت ابا عبد الله الحسین(ع) نسبت به بسیاری از فصول تاریخ، از تحریف مصون و محفوظ مانده است.
(زیرا) فجیع بودن این فصل تاریخ، از نظر کسانی که قضیه را ازجنبه فجیع بودن آن مطالعه کرده اند و عظیم بودن و قابل تکریم واحترام بودن آن از نظر کسانی که این قضیه را از آن جهت موردمطالعه قرار داده اند، خود سبب شده است که اهتمام عظیمی به ثبت جزئیات واقعه بشود. پس جزئیات واقعه بازگویی و ثبت شده است.
از این جهت امثال طبری، ابن واضح (یعقوبی)، شیخ مفید،ابو الفرج اصفهانی، که در قرون دوم و سوم و چهارم می زیسته اند،جزئیات وقایع را با نقل از روات موثق نقل کرده اند.
اهتمام زنان اهل بیت (علیهم السلام) به خطبه و خطابه درفرصتهای مختلف، با بودن امام علی بن الحسین(ع)، همه برای این بوده که مانع تحریف حادثه کربلا بشوند. (چه تحریف لفظی و چه تحریف معنوی) و خواستند نگذارند این حادثه قلب و تحریف شود.
متن آنچه واقع شده بود را به صورت خطبه و خطابه بیان کردند وهدف امام را هم تشریح نمودند.
امروز می توان واقعه کربلا را از روی خطبه های امام واهل بیت (علیهم السلام) که در مکه و بین راه حجاز و عراق و کربلاو کوفه و شام و مدینه ایراد کرده اند و از روی سخنانی که درپاسخ پرسشهای این و آن گفته اند و از روی رجزهایی که خود امام و اصحاب او روز عاشورا در مقابل دشمن خوانده اند و در مآخذمعتبر ثبت و ضبط شده است و از روی نامه هایی که میان امام ومردم کوفه و بصره رد و بدل شده و نامه ای که یزید به ابن زیادنوشته و نامه هایی که ابن زیاد به یزید و عمر بن سعد نوشته ونامه های عمر بن سعد به ابن زیاد و نامه ابن زیاد به حاکم مدینه که همه اش در تواریخ معتبر مضبوط است و به دست آیندگان هم خواهد رسید و همیشه محفوظ خواهد ماند، از روی این مدارک می توان واقعه عاشورا را با تمام جزئیات که روی داده است شرح وتوصیف کرد و هیچ نیازی به مدرک و ماخذ دیگری نیست.» (3)
احیای حقیقت عاشورا
مطهری مانند هر احیاگر دینی، تنها به زدودن غبار خرافات وتحریفات از ساحت اندیشه دینی، سنت نبوی، سیرت علوی و نهضت حسینی، بسنده نکرده است بلکه در جهت آشکار ساختن حقایق پنهان نیز بسیار تلاش کرد. جستجو برای یافتن اقوال درست و گزارشهای استوار در باره حماسه حسینی و ارائه آنها به شکلی زیبا ومنطقی، بخشی از میراث ماندگار شهید مطهری است.
ترسیم تاریخ نهضت از آغاز تا به انجام و ذکر مناقب و خطبه ها ونامه های امام و در کنار آن شرح صفات و روحیات خاندان و اصحاب آن حضرت، نکات بی شمار ارجمندی است که شاید بسان آنها در هیچ کتابی گرد نیامده باشد. بیان نکته های زیبای بسیار زیر عنوان «ریشه های تاریخی حادثه کربلا» نمونه ای از این جهاد علمی وفرهنگی است. (4)
هنر دیگر شهید مطهری در این باره، ترسیم صحنه های جهاد و شهادت و حماسه و ایثار در تاریخ عاشورا است،که به حق سرشار از شور و احساس و لطافت و زیبایی است. (5)
تحلیل علمی نهضت حسینی
اما در باره محور سوم، یعنی تبیین ماهیت و تحلیل علل و عوامل نهضت امام حسین(ع) و واقعه عاشورا، بی هیچ مبالغه ای کار اومنحصر به فرد است، زیرا شهید مطهری با مطالعات ژرف و گسترده ای که در زمینه علوم انسانی و معارف اسلامی داشت به کاوش در متون مربوط به این موضوع پرداخت. او این کار بزرگ را در هنگامه ای آغاز کرد که واقعه عاشورا توسط گرایشهای مختلف فکری موردتحلیل های ناصواب قرار گرفته بود، از اینرو پرسشهای بسیاری رادر اذهان فرهیختگان بویژه جوانان برانگیخته بود.
او نه تنها ازآن پرسشها استقبال کرد بلکه پرسشهای دیگری را برآنها افزود و شجاعانه و با صراحت بدانها پاسخ گفت. یکی ازپرسشهایی که متفکر شهید مطرح ساخت، این بود:
چگونه امت پیغمبر فرزند پیغمبر را کشتند؟
شهید مطهری با تیز بینی و ژرف نگری ویژه ای به کالبدشکافی این موضوع می پردازد و می نویسد:
«این قضیه پنجاه سال بعد از وفات پیغمبر اکرم(ص) واقع شد به دست مسلمانان و پیروان رسول اکرم و مردمی که معروف به تشیع ودوستی آل علی(ع) بودند و واقعا هم علاقه به آل علی داشتند!
(آنهم) در زیر پرچم کسانی که تا سه چهار سال قبل از وفات پیغمبر با او جنگیدند و عاقبت که مردم دیگر مسلمان شدند آنهاهم اجبارا و ظاهرا مسلمان شدند.
ابوسفیان در حدود بیست سال با پیغمبر جنگید و در حدود پنج شش سال آخر، قائد اعظم تحریک علیه اسلام بود و حزب او یعنی امویها«اعدی عدو و الد الخصام » بزرگترین و کینه ورزترین دشمن پیغمبربودند. بعد از ده سال از وفات پیغمبر، معاویه که همیشه دوش به دوش و پا به پای پدرش با اسلام می جنگید، والی شام و سوریه شد،سی سال بعد از وفات پیغمبر، خلیفه و امیر المؤمنین! و پنجاه سال بعد از وفات پیغمبر پسرش یزید خلیفه شد.» (6) زیرا پس ازمرگ عمر، یک نفر از همین امویها که سابقه سوئی در میان مسلمین نداشت و از مسلمین اولین بود (یعنی عثمان) به خلافت رسید، این کار سبب شد که امویها جای پایی در دستگاه حکومت اسلامی پیداکنند، جای پای خوبی، به طوری که خلافت اسلامی را ملک خودبنامند، هر چند که جای پا در زمان عمر پیدا شد که معاویه والی سرزمین زرخیز شام و سوریه شد، خصوصا با در نظر گرفتن این معماکه عمر جمیع حکام را عزل و نصب می کرد و تغییر و تبدیل می دادبه استثناء معاویه.
«امویها با نفوذ در دستگاه خلافت، به حیف ومیل کردن بیت المال و دست به دست کردن مناصب پرداختند و موجب نارضایتی عمومی را فراهم آوردند. چه آنها که اهل دنیا بودند وچه آنها که اهل دین بودند. اهل دنیا بر دنیای خود نگران بودندو نمی توانستند ببینند که حریفان می خورند و آنها نظاره کنند، واهل دین هم که می دیدند اصول اجتماعی اسلام دارد از بین می رود.
این است که می بینیم مثلا هم عمرو عاص و زبیر مخالف بودند و هم ابوذر و عمار.
عمرو عاص گفت: بر هیچ چوپانی نگذشتم مگر آن که او را بر قتل عثمان تحریک کردم; او وقتی که خبر قتل عثمان را شنید گفت:
«من ابو عبد الله هستم، هیچ زخمی را نخراشیدم مگر این که خونش انداختم.» علی(ع) به زبیر در جنگ جمل فرمود: «لعن الله اولنا بقتل عثمان » خدا لعنت کند آن کس از ما را که به قتل عثمان اولویت دارد. به هر حال مردم علیه عثمان انقلاب کردند واو را کشتند و معاویه که همیشه خیال خلافت را در دماغ می پروراند از کشته شدن عثمان استفاده تبلیغاتی کرد و نام خلیفه مظلوم، خلیفه شهید به عثمان داد و پیراهن عثمان را بلندکرد و وجهه مظلومیت خلیفه پیغمبر را تقویت کرد و به مردم هم گفت:
راس و رئیس کشندگان عثمان علی است که بعد از عثمان خلیفه شده و انقلابیون را هم پناه داده! چه گریه ها و اشکها که از مردم نگرفت! تمام مردم شام یعنی قبایلی از عرب که بعد از فتح اسلام در شام سکنی کرده بودند یکدل و یک زبان گفتند که در مقام انتقام و خونخواهی خلیفه مظلوم تا قطره آخر خون خود حاضریم وهر چه تو فرمان دهی ما اطاعت می کنیم، به این وسیله معاویه نیروی اسلام را علیه خود اسلام تجهیز کرد!
در حقیقت علت نخست مبارزه امویان با اسلام رقابت نژادی ای بود که در سه نسل متوالی متراکم شده بود. علت دیگر تباین قوانین اسلامی با نظام زندگی اجتماعی روسای قریش مخصوصا امویها که اسلام برهم زننده آن زندگانی بود و قرآن این را اصلی کلی می داند. امویها در عصرحکومت عثمان بر بیت المال و مناصب دست یافتند. دو عامل ثروت ومناصب را در دست گرفتند، فقط یک عامل قوی و نیرومند را کسرداشتند که دیانت بود. بعد از قتل عثمان، معاویه با یک طراری وزبردستی عجیبی بر این عامل هم دست یافت و آن را هم استخدام کرد و اینجا بود که توانست سپاهی به نام دین و با نیروی دین علیه شخصی مانند علی(ع) تجهیز کند.
معاویه بعدها در زمان خلافتش با اجیر کردن روحانیون امثال ابو هریره کاملا عامل روحانیت را علاوه بر عامل دیانت استخدام کرد و به این اعتبار چهار عامل شد. عامل سیاست و پستهای سیاسی، عامل ثروت، عامل دیانت، عامل روحانیت.» او به مدد این عوامل افکار عمومی را به خود متمایل کرد و مخالفت خود را باخاندان پیغمبر آشکار ساخت و به خلافت علی و فرزندانش پایان داد. و اسفناکتر آن که فرزندش یزید که به فسق مشهور بودجانشین خود قرار داد و مردمان را به بیعت با او فرا خواند.
عوامل نهضت
در باره عوامل نهضت حسینی نظریات گوناگونی وجود دارد، ازنویسندگان و گویندگان مذهبی تا تحلیل گران تاریخ و علوم اجتماعی، هر کدام کوشیده اند تا انگیزه و عاملی برای این رخدادبزرگ در نظر گیرند.
شهید مطهری عمده این دیدگاهها را در سه بخش از یک پرسش جمع آورده است، او در این باره می نویسد:
چه عاملی سبب نهضت امام حسین(ع) گردیده است؟ بیعت خواهی یزید؟
دعوت مردم کوفه؟ و یا امر به معروف و نهی از منکر؟
آنگاه به پاسخگویی می پردازد و ضمن دخیل دانستن همه این عوامل متعدد در ایجاد نهضت، آنها را این گونه مورد تحلیل قرارمی دهد:
عامل اول مساله بیعت خواهی یزید
یزید در نامه خصوصی خود چنین می نویسد:
(خذ الحسین بالبیعه اخذا شدیدا) حسین را برای بیعت گرفتن محکم بگیر و تا بیعت نکرده رها نکن.
امام حسین(ع) هم شدیدا در مقابل این تقاضا ایستاد. حتی درکربلا عمر سعد با امام مذاکره نمود تا آن حضرت را به بیعت وادار کند، اما موفق نشد و امام با قاطعیت اعلام کرد: (لا و الله لا اعطیکم بیدی اعطاء الذلیل و لا اقر اقرار العبید و لا افر فرارالعبید. (و لا افر فرار العبید) نه به خدا قسم هرگز دستم را به دست شما نخواهم داد هرگز با یزید بیعت نخواهم کرد و مانندبردگان فرار نخواهم کرد.
عامل دوم، مساله دعوت
استاد مطهری در تحلیلی تاریخی کوشیده است تا ثابت نماید که عامل اصلی حرکت امام حسین(ع) دعوت مردم کوفه نبوده است، زیراامام(ع) در آخر ماه رجب که اوایل حکومت یزید بود، برای امتناع از بیعت از مدینه خارج شده و به مکه مهاجرت کرد، چون مکه حرم امن الهی است و در آنجا امنیت بیشتری وجود دارد و مورد احترام و مرکز اجتماع مردم و جایگاه مناسبی برای ارشاد و آگاهی است،آن دیار را انتخاب کرده بود. تازه پس از دو ماه اقامت در مکه،نامه های مردم کوفه به آن حضرت می رسید.
بنابراین حسین(ع) پیش از دریافت دعوت کوفیان نهضت خویش راآغاز و به مکه آمده بود.
شهید مطهری بر این باور است که حداکثر تاثیری که برای دعوت مردم کوفه می توان قائل شد این است که این دعوت از نظر مردم وقضاوت تاریخ در آینده فرصت به ظاهر مناسبی برای امام بوجودآورد.
کوفه ایالت بزرگ و مرکز ارتش اسلامی بود. این شهر در زمان عمربن الخطاب ساخته شده، یک شهر لشکرنشین بود و نقش بسیار مؤثری در سرنوشت کشورهای اسلامی داشت و اگر مردم کوفه در پیمان خودباقی می ماندند احتمالا امام حسین(ع) موفق می شد.
حد اکثر تاثیر دعوت مردم کوفه در شکل این نهضت بود.
یعنی در این بود که امام حسین(ع) از مکه حرکت کند و آنجا رامرکز قرار ندهد. همچنین پیشنهاد ابن عباس برای رفتن و پناه بردن به کوهستانهای یمن را رد کند و نیز مدینه جدش را مرکزقرار ندهد و به سوی کوفه حرکت کند. زیرا همه این سرزمین هابرای او ناامن بود و به دلایل بسیار نمی توانست در آنجاهابماند. بخصوص در مکه که اگر می ماند ممکن بود در همان حال احرام که قاعدتا کسی مسلح نیست مامورین مسلح بنی امیه خون اورا بریزند و خانه کعبه و حج و اسلام را هتک نمایند و آنگاه شایع کنند که حسین بن علی با فلان کس اختلاف شخصی داشت و لذامورد سوء قصد واقع شد و قاتل پس از انجام جنایت مخفی گردد. در نتیجه خون او هدر رود.
امام در فرمایشات خود به این موضوع اشاره کرده اند. در بین راه که می رفتند یکی از امام پرسید: چرا بیرون آمدی؟ معنی سخنش این بود که تو در مدینه جای امنی داشتی آنجا در حرم جدت کنار قبرپیغمبر کسی متعرض نمی شد. یا در مکه می ماندی در بیت الله الحرام، اکنون که بیرون آمدی برای خودت خطر ایجاد کرده ای!
امام فرمود:
اشتباه می کنی! من اگر در لانه یک حیوان هم پنهان شوم آنها مرارها نخواهند کرد تا این خون را از قلب من بیرون بریزند.
اختلاف من با آنها اختلاف آشتی پذیری نیست. آنها از من چیزی می خواهند که من به هیچ وجه حاضر نیستم زیر بار آن بروم، من هم چیزی می خواهم که آنها به هیچ وجه قبول نمی کنند.
عامل سوم، مساله امر به معروف
عامل سوم امر به معروف است. این نیز نص کلام خود امام است.
تاریخ می نویسد:
محمد حنفیه برادر امام در آن موقع دستش فلج شده بود، قدرت برجهاد نداشت، از این رو نتوانست امام را همراهی کند.
امام وصیت نامه ای می نویسد و به وی می سپارد، در آن وصیتنامه پس از شهادت به یگانگی خدا و رسالت پیامبر، راز قیام خود را بیان می کند.
«انی لم اخرج اشرا و لا بطرا و لا مفسدا و لا ظالما و انما خرجت لطلب الاصلاح فی امه جدی ارید ان آمر بالمعروف و انهی عن المنکرو اسیر بسیره جدی و ابی علی بن ابی طالب.»
دیگر در این جامساله دعوت اهل کوفه وجود ندارد. حتی مساله امتناع از بیعت را هم مطرح نمی کند. مساله دیگری وجود دارد. اینها اگر از من بیعت هم نخواهند، ساکت نخواهم نشست. مردم دنیا بدانند که: لم اخرج اشرا و لا بطرا … حسین بن علی، طالب جاه نبود، طالب مقام و ثروت نبود، مرد مفسد و اخلالگر نبود، ظالم و ستمگرنبود. او یک انسان مصلح بود که برای امر به معروف و نهی ازمنکر و عمل به سیره جدش و پدرش قیام کرد. (7)

موضوعات: احادیث درمورد تکبر لینک ثابت

سیّدالشهدااز زبان شهید مطهری
…سیّدالشهدا یعنی سالار شهیدان، این لقب اوّل به جناب حمزه اطلاق شد. بعد از حادثه عاشورا و شهادت امام حسین علیه السلام که همه شهادت ها را تحت الشعاع قرار داد، این لقب به ایشان انتقال یافت. البتّه به جناب حمزه هم سیّدالشهدا گفته و می گوییم. ولی سیّدالشهدای مطلق امام حسین است؛ یعنی جناب حمزه سیدالشهدای زمان خودش است و امام حسین علیه السلام سیّدالشهدای همه زمان هاست، آن چنان که مریم عذرا «سیدة النسا»ی زمان خودش است و صدیقه کبری «سیدة النسا»ی همه زمان ها. قبل از شهادت امام حسین علیه السلام آن شهیدی که سمبل گریه بر شهید بود و گریه بر او مظهر شرکت در حماسه شهید و هماهنگی با روح شهید و موافقت و نشاط شهید به شمار می رفت، جناب حمزه بود و بعد از شهادت امام حسین علیه السلام این مقام نیز به ایشان انتقال یافت…
علّت ماندگاری امام حسین علیه السلام
امام حسین علیه السلام به واسطه شخصیّت عالی قدرش [و] به واسطه شهادت قهرمانانه اش مالک قلب ها و احساسات صدها میلیون انسان است…. راز بقای امام حسین علیه السلام این است که نهضتش از طرفی منطقی است [و] بعد عقلی دارد و از ناحیه منطق حمایت می شود، و از طرف دیگر در عمق احساسات و عواطف راه یافته است. ائمه اطهار که بر گریه بر امام حسین علیه السلام سخت توصیه کرده اند حکیمانه ترین دستورها را داده اند. این گریه ها است که نهضت امام حسین را در اعماق جان مردم فرو می کند.
راز محبوبیّت امام حسین علیه السلام
وقتی انسان حسین را با این صفات و خصائل می شناسد می بیند حق است [و] سزاوار است که نام او تا ابد زنده بماند؛ چون حسین مال خود نبود. خودش را فدای انسان کرد، فدای اجتماع انسانی کرد، فدای مقدسات بشر کرد، فدای توحید کرد، فدای عدالت کرد، فدای انسانیّت کرد. از این جهت افراد بشر همه او را دوست می دارند. وقتی انسانْ دیگری را می بیند که در او هیچ چیزی از خود فردی وجود ندارد و هر چه هست شرافت و انسانیّت است او را با خودش متّحد و یکی می بیند.
حسین علیه السلام ، سرود انسانیّت
… حسین یک شخصیّت حماسی است، امّا نه آن طور که جلال الدین خوارزمشاه یک شخصیّت حماسی است و نه آن طور که رستم افسانه ای یک شخصیّت حماسی است. حسین یک شخصیّت حماسی است امّا حماسه انسانیّت، [و] حماسه بشریّت، نه حماسه قومیّت. سخن حسین، عمل حسین، حادثه حسین، روح حسین، [و] همه چیز حسین… درس است… امّا چه جور درسی؟ آیا از آن جهت که مثلاً به یک قوم به خصوصی منتسب است؟ یا از آن جهت که شرقی است؟ یا از آن جهت که مثلاً عرب است؟… اساسا در وجود حسین علیه السلام یک چنین حماسه هایی نمی تواند وجود داشته باشد و علّت شناخته نشدن حسین هم همین است؛ چون حماسه او بالاتر و مافوق این گونه حماسه هاست… حسین سرود انسانیت است.
شعارهای امام حسین علیه السلام
… از چیزهایی که ما در عاشورا زیاد می بینیم، مسئله شعار است. در این شعارها ـ مخصوصا شعارهای خود اباعبداللّه علیه السلام ـ گذشته از این که افراد خودشان را با یک رجز یا یک رباعی معرفی می کردند، گاهی جمله هایی می گفتند که طی آنها نهضت خودشان را معرّفی می نمودند. اباعبداللّه علیه السلام در روز عاشورا شعارهای زیادی داده است که در آنها روح نهضت خودش را مشخص کرده که من برای چه می جنگم [و [چرا تسلیم نمی شوم؟ متاسفانه این شعارها در میان ما فراموش شده و ما شعارهای دیگری به جای آنها گذاشته ایم که این شعارها نمی تواند روح نهضت اباعبداللّه را منعکس کند. یکی از اشعاری که اباعبداللّه علیه السلام در روز عاشورا می خواند و آن را شعار خودش قرار داده بود این شعر بود: نزد من مرگ از ننگ ذلّت و پستی بهتر و عزیزتر و محبوب تر است. اسم این شعار را باید گذاشت شعار آزادی، شعار عزّت، شعار شرافت…
زنده سازی اسلام
حسین بن علی درس غیرت به مردم داد؛ درس تحمّل و بردباری به مردم داد؛ درس تحمّل شدائد و سختی ها به مردم داد. اینها برای ملّت مسلمان درس های بسیار بزرگی بود. پس این که می گویند: حسین بن علی چه کرد و چطور شد که دین اسلام زنده شد، جوابش همین است که حسین بن علی روح تازه دمید؛ خون ها را به جوش آورد؛ غیرت ها را تحریک کرد؛… درس صبر و تحمّل و بردباری و مقاومت و ایستادگی در مقابل شدائد به مردم داد؛ ترس را ریخت. همان مردمی که تا آن مقدار می ترسیدند، تبدیل به یک عده مردم شجاع و دلاور شدند… امروز هم حسین بن علی یک سوژه بزرگ است، سوژه ای برای امر به معروف و نهی از منکر، برای اقامه نماز، برای زنده کردن اسلام برای این که احساسات و عواطف عالیه اسلامی در وجود ما احیا بشود.
عاشورا، اسلام مجسم
امام حسین علیه السلام کلیّات را عملاً در کربلا به مرحله عمل آورده، مجسم کرده است؛ ولی تجسم زنده و جان دار حقیقی و واقعی، نه تجسّم بی روح. وقتی بخواهیم به جامعیّت اسلام نظر بیفکنیم باید نگاهی هم به نهضت حسینی بکنیم. انسان وقتی در حادثه کربلا تامل می کند، اموری را می بیند که دچار حیرت می شود و می گوید اینها نمی تواند تصادفی باشد و سرّ این که ائمه اطهار، این همه به زنده نگه داشتن و احیای این خاطره توصیه و تاکید کرده و نگذاشته اند حادثه کربلا فراموش شود این است که این حادثه یک اسلام مجسّم است. نگذارید این اسلام مجسم فراموش شود.
شفاعت امام حسین علیه السلام
علت این که در روایات داریم که امام حسین علیه السلام از خلق کثیری شفاعت می کند این است که در این جهان، مکتب امام حسین علیه السلام بیش از هر مکتبی موجب احیای دین و هدایت مردم شده است. …شفاعت امام حسین علیه السلام به این صورت نیست که برخلاف رضای خدا و اراده او چیزی را از خدا بخواهد… یک نوع [شفاعت] همین هدایت هایی است که در این جهان ایجاد کرده است و در جهان دیگر مجسم می شود. امام حسین علیه السلام شفیع کسانی است که از مکتب او هدایت یافته اند. او شفیع کسانی نیست که مکتبش را وسیله گم راهی ساخته اند. از این نکته نباید غفلت ورزید که همان طوری که از قرآن کریم گروهی هدایت یافته اند و گروهی گم راه شده اند، از مکتب امام حسین علیه السلام نیز گروهی هدایت شده و گروهی گم راه گشته اند… قرآن و مکتب حسینی ریسمان هایی هستند که قدرت دارند بشر را از چاه نگون بختی به اوج سعادت بالا برند. ولی اگر کسی از این دو حبل الهی سوءاستفاده نمود جرم از ریسمان نیست…
فلسفه عزاداری برای امام حسین علیه السلام
… این عزاداری ـ که به حقّ درباره اش گفته شده که حتی تباکی یعنی خود را به گریه کُن شبیه ساختن آن هم ارزشمند است ـ در اصل فلسفه اش تهییج احساسات علیه یزیدها و ابن زیادها و به سود حسین ها و حسینی ها بوده. در شرایطی که حسین به صورت یک مکتب در یک زمان حضور دارد و سمبل راه و روش اجتماعی معین و نفی کننده راه و روش موجود معین دیگری است، یک قطره اشک برایش ریختن واقعا نوعی سربازی است. در شرایط خشن یزیدی، در حزب حسینی ها شرکت کردن و تظاهر به گریه کردن بر شهدا نوعی اعلام وابسته بودن به گروه اهل حقّ و اعلان جنگ با گروه اهل باطل و در حقیقت نوعی از خود گذشتگی است. این جاست که عزاداری حسین بن علی علیه السلام یک حرکت است؛ یک موج است؛ یک مبارزه اجتماعی است…
نتایج نهضت امام حسین علیه السلام
امام حسین علیه السلام اسلام را تجدید حیات نموده، درخت اسلام را با ریختن خون خود آبیاری نمود؛ چنانچه در زیارت عاشورا می خوانیم: شهادت می دهم که تو اقامه نماز کردی و زکات دادی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و در راه خدا جهاد نمودی و حقّ جهاد را به جای آوردی… شهادت امام حسین علیه السلام تنها خلاصه به یک جریان حزن آور و مصیبت بار و ریختن خون به ناحق و… نمی شود. شهادت ایشان روشنایی و صفا برای اجتماع آورد و حیات تازه ای در عالم اسلام دمید. پس از شهادت امام حسین علیه السلام رونقی در اسلام پیدا می شود. قیام امام حسین علیه السلام احساسات بردگی و اسارت و ترس را زایل نمود و به اجتماع اسلامی شخصیّت داد.
ائمه اطهار و نهضت امام حسین علیه السلام
آنها [یعنی ائمه] که توصیه کردند که عزای حسین بن علی علیه السلام باید زنده بماند، برای این بوده که هدف حسین بن علی مقدّس بود. حسین بن علی یک مکتب به وجود آورد. می خواستند مکتبش زنده بماند. زنده کردن نام و نهضت او برای این است که پرتوی از روح حسین بن علی بر روح ما و شما بتابد. اگر اشکی که ما برای او می ریزیم در مسیر هماهنگی روح ما باشد پرواز کوچکی است که روح ما با روح حسین می کند. اگر ذره ای از همّت او ذرّه ای از غیرت او، ذرّه ای از حریّت او، ذرّه ای از ایمان او، ذرّه ای از تقوای او، ذرّه ای از توحید او در ما بتابد و چنین اشکی از چشم ما جاری شود، آن اشک بی نهایت قیمت دارد…
امام حسین علیه السلام و امر به معروف
همان طور که تاثیر امر به معروف و نهی از منکر، این نهضت را در عالی ترین سطح ها قرار داد، این نهضت مقدس نیز این اصل اسلامی را در عالی ترین سطح ها قرار داد… این که می گویم حسین بن علی ارزش امر به معروف و نهی از منکر را بالا برد مقصودم این است که در جهان اسلام بالا برد نه در اسلام… اباعبداللّه علیه السلام در عاشورا ثابت کرد که به خاطر امر به معروف و نهی از منکر… می توان جان داد، عزیزان داد، مال و ثروت داد. چه کسی توانسته است در دنیا به اندازه حسین بن علی علیه السلام به اصل امر به معروف و نهی از منکر ارزش بدهد؟ معنی نهضت حسینی این است که امر به معروف و… آن قدر بالاست که تا این حد می توان در راه آن فداکاری کرد…
جنگ عقیده
… اختلاف و نزاع او [امام حسین علیه السلام ] با خلیفه وقت بر سر این نبود که تو نباشی و من باشم [یا] آن کاری که تو می کنی نکن بگذار من بکنم، [بلکه] اختلافی بود اصولی و اساسی. اگر کس دیگری هم به جای یزید بود و همان روش و کارها را می داشت باز امام حسین علیه السلام قیام می کرد، خواه این که با شخص امام حسین خوش رفتاری می کرد یا بدرفتاری… جنگ حسین علیه السلام جنگ مسلکی و عقیده ای بود. پای عقیده در کار بود. جنگ حق و باطل بود. در جنگ حقّ و باطل دیگر حسین از آن جهت که شخص معینی است تاثیر ندارد. خود امام حسین با دو کلمه مطلب را تمام کرد در یکی از خطبه های بین راه به اصحاب خودش می فرماید: آیا نمی بینید که به حقّ رفتار نمی شود و از باطل جلوگیری نمی شود؟ پس مؤمن در یک چنین اوضاعی باید تن به شهادت در راه خدا بدهد. نفرمود وظیفه امام یا شخص حسین این است. فرمود: وظیفه یک مسلمان از آن جهت که مسلمان است در چنین اوضاعی این است که قیام کند و آماده شهادت گردد.
منطق امام حسین علیه السلام
هر کس و هر گروه منطقی دارد؛ یعنی طرز تفکری دارد. هرکس پیش خود معیارها و مقیاس هایی دارد و با آن معیار و مقیاس ها درباره کارها و باید و نبایدها قضاوت می کند. شهید منطق ویژه ای دارد. منطق شهید را با منطق افراد معمولی نمی شود سنجید. شهید را نمی شود در منطق افراد معمولی گنجاند. منطق او بالاتر است. منطقی است آمیخته با منطق عشق از یک طرف و منطق اصلاح و مصلح از طرف دیگر… به تعبیر دیگر اگر شور یک عارف عاشق پروردگار را با منطق یک نفر مصلح را با همدیگر ترکیب بکنید از آنها منطق شهید در می آید. لهذا می بینیم وقتی که اباعبداللّه علیه السلام می خواهد به طرف کوفه بیاید عقلای قوم ایشان را منع می کنند… با منطق آنها که منطق یک انسان عادی معمولی است که بر محور مصالح و منافع خودش فکر می کند و منطق منفعت و منطق سیاست است، آمدن اباعبداللّه منطقی نبود. امام حسین یک منطق بالاتری دارد، سیّدالشهدااز زبان شهید مطهری
…سیّدالشهدا یعنی سالار شهیدان، این لقب اوّل به جناب حمزه اطلاق شد. بعد از حادثه عاشورا و شهادت امام حسین علیه السلام که همه شهادت ها را تحت الشعاع قرار داد، این لقب به ایشان انتقال یافت. البتّه به جناب حمزه هم سیّدالشهدا گفته و می گوییم. ولی سیّدالشهدای مطلق امام حسین است؛ یعنی جناب حمزه سیدالشهدای زمان خودش است و امام حسین علیه السلام سیّدالشهدای همه زمان هاست، آن چنان که مریم عذرا «سیدة النسا»ی زمان خودش است و صدیقه کبری «سیدة النسا»ی همه زمان ها. قبل از شهادت امام حسین علیه السلام آن شهیدی که سمبل گریه بر شهید بود و گریه بر او مظهر شرکت در حماسه شهید و هماهنگی با روح شهید و موافقت و نشاط شهید به شمار می رفت، جناب حمزه بود و بعد از شهادت امام حسین علیه السلام این مقام نیز به ایشان انتقال یافت…
علّت ماندگاری امام حسین علیه السلام
امام حسین علیه السلام به واسطه شخصیّت عالی قدرش [و] به واسطه شهادت قهرمانانه اش مالک قلب ها و احساسات صدها میلیون انسان است…. راز بقای امام حسین علیه السلام این است که نهضتش از طرفی منطقی است [و] بعد عقلی دارد و از ناحیه منطق حمایت می شود، و از طرف دیگر در عمق احساسات و عواطف راه یافته است. ائمه اطهار که بر گریه بر امام حسین علیه السلام سخت توصیه کرده اند حکیمانه ترین دستورها را داده اند. این گریه ها است که نهضت امام حسین را در اعماق جان مردم فرو می کند.
راز محبوبیّت امام حسین علیه السلام
وقتی انسان حسین را با این صفات و خصائل می شناسد می بیند حق است [و] سزاوار است که نام او تا ابد زنده بماند؛ چون حسین مال خود نبود. خودش را فدای انسان کرد، فدای اجتماع انسانی کرد، فدای مقدسات بشر کرد، فدای توحید کرد، فدای عدالت کرد، فدای انسانیّت کرد. از این جهت افراد بشر همه او را دوست می دارند. وقتی انسانْ دیگری را می بیند که در او هیچ چیزی از خود فردی وجود ندارد و هر چه هست شرافت و انسانیّت است او را با خودش متّحد و یکی می بیند.
حسین علیه السلام ، سرود انسانیّت
… حسین یک شخصیّت حماسی است، امّا نه آن طور که جلال الدین خوارزمشاه یک شخصیّت حماسی است و نه آن طور که رستم افسانه ای یک شخصیّت حماسی است. حسین یک شخصیّت حماسی است امّا حماسه انسانیّت، [و] حماسه بشریّت، نه حماسه قومیّت. سخن حسین، عمل حسین، حادثه حسین، روح حسین، [و] همه چیز حسین… درس است… امّا چه جور درسی؟ آیا از آن جهت که مثلاً به یک قوم به خصوصی منتسب است؟ یا از آن جهت که شرقی است؟ یا از آن جهت که مثلاً عرب است؟… اساسا در وجود حسین علیه السلام یک چنین حماسه هایی نمی تواند وجود داشته باشد و علّت شناخته نشدن حسین هم همین است؛ چون حماسه او بالاتر و مافوق این گونه حماسه هاست… حسین سرود انسانیت است.
شعارهای امام حسین علیه السلام
… از چیزهایی که ما در عاشورا زیاد می بینیم، مسئله شعار است. در این شعارها ـ مخصوصا شعارهای خود اباعبداللّه علیه السلام ـ گذشته از این که افراد خودشان را با یک رجز یا یک رباعی معرفی می کردند، گاهی جمله هایی می گفتند که طی آنها نهضت خودشان را معرّفی می نمودند. اباعبداللّه علیه السلام در روز عاشورا شعارهای زیادی داده است که در آنها روح نهضت خودش را مشخص کرده که من برای چه می جنگم [و [چرا تسلیم نمی شوم؟ متاسفانه این شعارها در میان ما فراموش شده و ما شعارهای دیگری به جای آنها گذاشته ایم که این شعارها نمی تواند روح نهضت اباعبداللّه را منعکس کند. یکی از اشعاری که اباعبداللّه علیه السلام در روز عاشورا می خواند و آن را شعار خودش قرار داده بود این شعر بود: نزد من مرگ از ننگ ذلّت و پستی بهتر و عزیزتر و محبوب تر است. اسم این شعار را باید گذاشت شعار آزادی، شعار عزّت، شعار شرافت…
زنده سازی اسلام
حسین بن علی درس غیرت به مردم داد؛ درس تحمّل و بردباری به مردم داد؛ درس تحمّل شدائد و سختی ها به مردم داد. اینها برای ملّت مسلمان درس های بسیار بزرگی بود. پس این که می گویند: حسین بن علی چه کرد و چطور شد که دین اسلام زنده شد، جوابش همین است که حسین بن علی روح تازه دمید؛ خون ها را به جوش آورد؛ غیرت ها را تحریک کرد؛… درس صبر و تحمّل و بردباری و مقاومت و ایستادگی در مقابل شدائد به مردم داد؛ ترس را ریخت. همان مردمی که تا آن مقدار می ترسیدند، تبدیل به یک عده مردم شجاع و دلاور شدند… امروز هم حسین بن علی یک سوژه بزرگ است، سوژه ای برای امر به معروف و نهی از منکر، برای اقامه نماز، برای زنده کردن اسلام برای این که احساسات و عواطف عالیه اسلامی در وجود ما احیا بشود.
عاشورا، اسلام مجسم
امام حسین علیه السلام کلیّات را عملاً در کربلا به مرحله عمل آورده، مجسم کرده است؛ ولی تجسم زنده و جان دار حقیقی و واقعی، نه تجسّم بی روح. وقتی بخواهیم به جامعیّت اسلام نظر بیفکنیم باید نگاهی هم به نهضت حسینی بکنیم. انسان وقتی در حادثه کربلا تامل می کند، اموری را می بیند که دچار حیرت می شود و می گوید اینها نمی تواند تصادفی باشد و سرّ این که ائمه اطهار، این همه به زنده نگه داشتن و احیای این خاطره توصیه و تاکید کرده و نگذاشته اند حادثه کربلا فراموش شود این است که این حادثه یک اسلام مجسّم است. نگذارید این اسلام مجسم فراموش شود.
شفاعت امام حسین علیه السلام
علت این که در روایات داریم که امام حسین علیه السلام از خلق کثیری شفاعت می کند این است که در این جهان، مکتب امام حسین علیه السلام بیش از هر مکتبی موجب احیای دین و هدایت مردم شده است. …شفاعت امام حسین علیه السلام به این صورت نیست که برخلاف رضای خدا و اراده او چیزی را از خدا بخواهد… یک نوع [شفاعت] همین هدایت هایی است که در این جهان ایجاد کرده است و در جهان دیگر مجسم می شود. امام حسین علیه السلام شفیع کسانی است که از مکتب او هدایت یافته اند. او شفیع کسانی نیست که مکتبش را وسیله گم راهی ساخته اند. از این نکته نباید غفلت ورزید که همان طوری که از قرآن کریم گروهی هدایت یافته اند و گروهی گم راه شده اند، از مکتب امام حسین علیه السلام نیز گروهی هدایت شده و گروهی گم راه گشته اند… قرآن و مکتب حسینی ریسمان هایی هستند که قدرت دارند بشر را از چاه نگون بختی به اوج سعادت بالا برند. ولی اگر کسی از این دو حبل الهی سوءاستفاده نمود جرم از ریسمان نیست…
فلسفه عزاداری برای امام حسین علیه السلام
… این عزاداری ـ که به حقّ درباره اش گفته شده که حتی تباکی یعنی خود را به گریه کُن شبیه ساختن آن هم ارزشمند است ـ در اصل فلسفه اش تهییج احساسات علیه یزیدها و ابن زیادها و به سود حسین ها و حسینی ها بوده. در شرایطی که حسین به صورت یک مکتب در یک زمان حضور دارد و سمبل راه و روش اجتماعی معین و نفی کننده راه و روش موجود معین دیگری است، یک قطره اشک برایش ریختن واقعا نوعی سربازی است. در شرایط خشن یزیدی، در حزب حسینی ها شرکت کردن و تظاهر به گریه کردن بر شهدا نوعی اعلام وابسته بودن به گروه اهل حقّ و اعلان جنگ با گروه اهل باطل و در حقیقت نوعی از خود گذشتگی است. این جاست که عزاداری حسین بن علی علیه السلام یک حرکت است؛ یک موج است؛ یک مبارزه اجتماعی است…
نتایج نهضت امام حسین علیه السلام
امام حسین علیه السلام اسلام را تجدید حیات نموده، درخت اسلام را با ریختن خون خود آبیاری نمود؛ چنانچه در زیارت عاشورا می خوانیم: شهادت می دهم که تو اقامه نماز کردی و زکات دادی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و در راه خدا جهاد نمودی و حقّ جهاد را به جای آوردی… شهادت امام حسین علیه السلام تنها خلاصه به یک جریان حزن آور و مصیبت بار و ریختن خون به ناحق و… نمی شود. شهادت ایشان روشنایی و صفا برای اجتماع آورد و حیات تازه ای در عالم اسلام دمید. پس از شهادت امام حسین علیه السلام رونقی در اسلام پیدا می شود. قیام امام حسین علیه السلام احساسات بردگی و اسارت و ترس را زایل نمود و به اجتماع اسلامی شخصیّت داد.
ائمه اطهار و نهضت امام حسین علیه السلام
آنها [یعنی ائمه] که توصیه کردند که عزای حسین بن علی علیه السلام باید زنده بماند، برای این بوده که هدف حسین بن علی مقدّس بود. حسین بن علی یک مکتب به وجود آورد. می خواستند مکتبش زنده بماند. زنده کردن نام و نهضت او برای این است که پرتوی از روح حسین بن علی بر روح ما و شما بتابد. اگر اشکی که ما برای او می ریزیم در مسیر هماهنگی روح ما باشد پرواز کوچکی است که روح ما با روح حسین می کند. اگر ذره ای از همّت او ذرّه ای از غیرت او، ذرّه ای از حریّت او، ذرّه ای از ایمان او، ذرّه ای از تقوای او، ذرّه ای از توحید او در ما بتابد و چنین اشکی از چشم ما جاری شود، آن اشک بی نهایت قیمت دارد…
امام حسین علیه السلام و امر به معروف
همان طور که تاثیر امر به معروف و نهی از منکر، این نهضت را در عالی ترین سطح ها قرار داد، این نهضت مقدس نیز این اصل اسلامی را در عالی ترین سطح ها قرار داد… این که می گویم حسین بن علی ارزش امر به معروف و نهی از منکر را بالا برد مقصودم این است که در جهان اسلام بالا برد نه در اسلام… اباعبداللّه علیه السلام در عاشورا ثابت کرد که به خاطر امر به معروف و نهی از منکر… می توان جان داد، عزیزان داد، مال و ثروت داد. چه کسی توانسته است در دنیا به اندازه حسین بن علی علیه السلام به اصل امر به معروف و نهی از منکر ارزش بدهد؟ معنی نهضت حسینی این است که امر به معروف و… آن قدر بالاست که تا این حد می توان در راه آن فداکاری کرد…
جنگ عقیده
… اختلاف و نزاع او [امام حسین علیه السلام ] با خلیفه وقت بر سر این نبود که تو نباشی و من باشم [یا] آن کاری که تو می کنی نکن بگذار من بکنم، [بلکه] اختلافی بود اصولی و اساسی. اگر کس دیگری هم به جای یزید بود و همان روش و کارها را می داشت باز امام حسین علیه السلام قیام می کرد، خواه این که با شخص امام حسین خوش رفتاری می کرد یا بدرفتاری… جنگ حسین علیه السلام جنگ مسلکی و عقیده ای بود. پای عقیده در کار بود. جنگ حق و باطل بود. در جنگ حقّ و باطل دیگر حسین از آن جهت که شخص معینی است تاثیر ندارد. خود امام حسین با دو کلمه مطلب را تمام کرد در یکی از خطبه های بین راه به اصحاب خودش می فرماید: آیا نمی بینید که به حقّ رفتار نمی شود و از باطل جلوگیری نمی شود؟ پس مؤمن در یک چنین اوضاعی باید تن به شهادت در راه خدا بدهد. نفرمود وظیفه امام یا شخص حسین این است. فرمود: وظیفه یک مسلمان از آن جهت که مسلمان است در چنین اوضاعی این است که قیام کند و آماده شهادت گردد.
منطق امام حسین علیه السلام
هر کس و هر گروه منطقی دارد؛ یعنی طرز تفکری دارد. هرکس پیش خود معیارها و مقیاس هایی دارد و با آن معیار و مقیاس ها درباره کارها و باید و نبایدها قضاوت می کند. شهید منطق ویژه ای دارد. منطق شهید را با منطق افراد معمولی نمی شود سنجید. شهید را نمی شود در منطق افراد معمولی گنجاند. منطق او بالاتر است. منطقی است آمیخته با منطق عشق از یک طرف و منطق اصلاح و مصلح از طرف دیگر… به تعبیر دیگر اگر شور یک عارف عاشق پروردگار را با منطق یک نفر مصلح را با همدیگر ترکیب بکنید از آنها منطق شهید در می آید. لهذا می بینیم وقتی که اباعبداللّه علیه السلام می خواهد به طرف کوفه بیاید عقلای قوم ایشان را منع می کنند… با منطق آنها که منطق یک انسان عادی معمولی است که بر محور مصالح و منافع خودش فکر می کند و منطق منفعت و منطق سیاست است، آمدن اباعبداللّه منطقی نبود. امام حسین یک منطق بالاتری دارد، سیّدالشهدااز زبان شهید مطهری
…سیّدالشهدا یعنی سالار شهیدان، این لقب اوّل به جناب حمزه اطلاق شد. بعد از حادثه عاشورا و شهادت امام حسین علیه السلام که همه شهادت ها را تحت الشعاع قرار داد، این لقب به ایشان انتقال یافت. البتّه به جناب حمزه هم سیّدالشهدا گفته و می گوییم. ولی سیّدالشهدای مطلق امام حسین است؛ یعنی جناب حمزه سیدالشهدای زمان خودش است و امام حسین علیه السلام سیّدالشهدای همه زمان هاست، آن چنان که مریم عذرا «سیدة النسا»ی زمان خودش است و صدیقه کبری «سیدة النسا»ی همه زمان ها. قبل از شهادت امام حسین علیه السلام آن شهیدی که سمبل گریه بر شهید بود و گریه بر او مظهر شرکت در حماسه شهید و هماهنگی با روح شهید و موافقت و نشاط شهید به شمار می رفت، جناب حمزه بود و بعد از شهادت امام حسین علیه السلام این مقام نیز به ایشان انتقال یافت…
علّت ماندگاری امام حسین علیه السلام
امام حسین علیه السلام به واسطه شخصیّت عالی قدرش [و] به واسطه شهادت قهرمانانه اش مالک قلب ها و احساسات صدها میلیون انسان است…. راز بقای امام حسین علیه السلام این است که نهضتش از طرفی منطقی است [و] بعد عقلی دارد و از ناحیه منطق حمایت می شود، و از طرف دیگر در عمق احساسات و عواطف راه یافته است. ائمه اطهار که بر گریه بر امام حسین علیه السلام سخت توصیه کرده اند حکیمانه ترین دستورها را داده اند. این گریه ها است که نهضت امام حسین را در اعماق جان مردم فرو می کند.
راز محبوبیّت امام حسین علیه السلام
وقتی انسان حسین را با این صفات و خصائل می شناسد می بیند حق است [و] سزاوار است که نام او تا ابد زنده بماند؛ چون حسین مال خود نبود. خودش را فدای انسان کرد، فدای اجتماع انسانی کرد، فدای مقدسات بشر کرد، فدای توحید کرد، فدای عدالت کرد، فدای انسانیّت کرد. از این جهت افراد بشر همه او را دوست می دارند. وقتی انسانْ دیگری را می بیند که در او هیچ چیزی از خود فردی وجود ندارد و هر چه هست شرافت و انسانیّت است او را با خودش متّحد و یکی می بیند.
حسین علیه السلام ، سرود انسانیّت
… حسین یک شخصیّت حماسی است، امّا نه آن طور که جلال الدین خوارزمشاه یک شخصیّت حماسی است و نه آن طور که رستم افسانه ای یک شخصیّت حماسی است. حسین یک شخصیّت حماسی است امّا حماسه انسانیّت، [و] حماسه بشریّت، نه حماسه قومیّت. سخن حسین، عمل حسین، حادثه حسین، روح حسین، [و] همه چیز حسین… درس است… امّا چه جور درسی؟ آیا از آن جهت که مثلاً به یک قوم به خصوصی منتسب است؟ یا از آن جهت که شرقی است؟ یا از آن جهت که مثلاً عرب است؟… اساسا در وجود حسین علیه السلام یک چنین حماسه هایی نمی تواند وجود داشته باشد و علّت شناخته نشدن حسین هم همین است؛ چون حماسه او بالاتر و مافوق این گونه حماسه هاست… حسین سرود انسانیت است.
شعارهای امام حسین علیه السلام
… از چیزهایی که ما در عاشورا زیاد می بینیم، مسئله شعار است. در این شعارها ـ مخصوصا شعارهای خود اباعبداللّه علیه السلام ـ گذشته از این که افراد خودشان را با یک رجز یا یک رباعی معرفی می کردند، گاهی جمله هایی می گفتند که طی آنها نهضت خودشان را معرّفی می نمودند. اباعبداللّه علیه السلام در روز عاشورا شعارهای زیادی داده است که در آنها روح نهضت خودش را مشخص کرده که من برای چه می جنگم [و [چرا تسلیم نمی شوم؟ متاسفانه این شعارها در میان ما فراموش شده و ما شعارهای دیگری به جای آنها گذاشته ایم که این شعارها نمی تواند روح نهضت اباعبداللّه را منعکس کند. یکی از اشعاری که اباعبداللّه علیه السلام در روز عاشورا می خواند و آن را شعار خودش قرار داده بود این شعر بود: نزد من مرگ از ننگ ذلّت و پستی بهتر و عزیزتر و محبوب تر است. اسم این شعار را باید گذاشت شعار آزادی، شعار عزّت، شعار شرافت…
زنده سازی اسلام
حسین بن علی درس غیرت به مردم داد؛ درس تحمّل و بردباری به مردم داد؛ درس تحمّل شدائد و سختی ها به مردم داد. اینها برای ملّت مسلمان درس های بسیار بزرگی بود. پس این که می گویند: حسین بن علی چه کرد و چطور شد که دین اسلام زنده شد، جوابش همین است که حسین بن علی روح تازه دمید؛ خون ها را به جوش آورد؛ غیرت ها را تحریک کرد؛… درس صبر و تحمّل و بردباری و مقاومت و ایستادگی در مقابل شدائد به مردم داد؛ ترس را ریخت. همان مردمی که تا آن مقدار می ترسیدند، تبدیل به یک عده مردم شجاع و دلاور شدند… امروز هم حسین بن علی یک سوژه بزرگ است، سوژه ای برای امر به معروف و نهی از منکر، برای اقامه نماز، برای زنده کردن اسلام برای این که احساسات و عواطف عالیه اسلامی در وجود ما احیا بشود.
عاشورا، اسلام مجسم
امام حسین علیه السلام کلیّات را عملاً در کربلا به مرحله عمل آورده، مجسم کرده است؛ ولی تجسم زنده و جان دار حقیقی و واقعی، نه تجسّم بی روح. وقتی بخواهیم به جامعیّت اسلام نظر بیفکنیم باید نگاهی هم به نهضت حسینی بکنیم. انسان وقتی در حادثه کربلا تامل می کند، اموری را می بیند که دچار حیرت می شود و می گوید اینها نمی تواند تصادفی باشد و سرّ این که ائمه اطهار، این همه به زنده نگه داشتن و احیای این خاطره توصیه و تاکید کرده و نگذاشته اند حادثه کربلا فراموش شود این است که این حادثه یک اسلام مجسّم است. نگذارید این اسلام مجسم فراموش شود.
شفاعت امام حسین علیه السلام
علت این که در روایات داریم که امام حسین علیه السلام از خلق کثیری شفاعت می کند این است که در این جهان، مکتب امام حسین علیه السلام بیش از هر مکتبی موجب احیای دین و هدایت مردم شده است. …شفاعت امام حسین علیه السلام به این صورت نیست که برخلاف رضای خدا و اراده او چیزی را از خدا بخواهد… یک نوع [شفاعت] همین هدایت هایی است که در این جهان ایجاد کرده است و در جهان دیگر مجسم می شود. امام حسین علیه السلام شفیع کسانی است که از مکتب او هدایت یافته اند. او شفیع کسانی نیست که مکتبش را وسیله گم راهی ساخته اند. از این نکته نباید غفلت ورزید که همان طوری که از قرآن کریم گروهی هدایت یافته اند و گروهی گم راه شده اند، از مکتب امام حسین علیه السلام نیز گروهی هدایت شده و گروهی گم راه گشته اند… قرآن و مکتب حسینی ریسمان هایی هستند که قدرت دارند بشر را از چاه نگون بختی به اوج سعادت بالا برند. ولی اگر کسی از این دو حبل الهی سوءاستفاده نمود جرم از ریسمان نیست…
فلسفه عزاداری برای امام حسین علیه السلام
… این عزاداری ـ که به حقّ درباره اش گفته شده که حتی تباکی یعنی خود را به گریه کُن شبیه ساختن آن هم ارزشمند است ـ در اصل فلسفه اش تهییج احساسات علیه یزیدها و ابن زیادها و به سود حسین ها و حسینی ها بوده. در شرایطی که حسین به صورت یک مکتب در یک زمان حضور دارد و سمبل راه و روش اجتماعی معین و نفی کننده راه و روش موجود معین دیگری است، یک قطره اشک برایش ریختن واقعا نوعی سربازی است. در شرایط خشن یزیدی، در حزب حسینی ها شرکت کردن و تظاهر به گریه کردن بر شهدا نوعی اعلام وابسته بودن به گروه اهل حقّ و اعلان جنگ با گروه اهل باطل و در حقیقت نوعی از خود گذشتگی است. این جاست که عزاداری حسین بن علی علیه السلام یک حرکت است؛ یک موج است؛ یک مبارزه اجتماعی است…
نتایج نهضت امام حسین علیه السلام
امام حسین علیه السلام اسلام را تجدید حیات نموده، درخت اسلام را با ریختن خون خود آبیاری نمود؛ چنانچه در زیارت عاشورا می خوانیم: شهادت می دهم که تو اقامه نماز کردی و زکات دادی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و در راه خدا جهاد نمودی و حقّ جهاد را به جای آوردی… شهادت امام حسین علیه السلام تنها خلاصه به یک جریان حزن آور و مصیبت بار و ریختن خون به ناحق و… نمی شود. شهادت ایشان روشنایی و صفا برای اجتماع آورد و حیات تازه ای در عالم اسلام دمید. پس از شهادت امام حسین علیه السلام رونقی در اسلام پیدا می شود. قیام امام حسین علیه السلام احساسات بردگی و اسارت و ترس را زایل نمود و به اجتماع اسلامی شخصیّت داد.
ائمه اطهار و نهضت امام حسین علیه السلام
آنها [یعنی ائمه] که توصیه کردند که عزای حسین بن علی علیه السلام باید زنده بماند، برای این بوده که هدف حسین بن علی مقدّس بود. حسین بن علی یک مکتب به وجود آورد. می خواستند مکتبش زنده بماند. زنده کردن نام و نهضت او برای این است که پرتوی از روح حسین بن علی بر روح ما و شما بتابد. اگر اشکی که ما برای او می ریزیم در مسیر هماهنگی روح ما باشد پرواز کوچکی است که روح ما با روح حسین می کند. اگر ذره ای از همّت او ذرّه ای از غیرت او، ذرّه ای از حریّت او، ذرّه ای از ایمان او، ذرّه ای از تقوای او، ذرّه ای از توحید او در ما بتابد و چنین اشکی از چشم ما جاری شود، آن اشک بی نهایت قیمت دارد…
امام حسین علیه السلام و امر به معروف
همان طور که تاثیر امر به معروف و نهی از منکر، این نهضت را در عالی ترین سطح ها قرار داد، این نهضت مقدس نیز این اصل اسلامی را در عالی ترین سطح ها قرار داد… این که می گویم حسین بن علی ارزش امر به معروف و نهی از منکر را بالا برد مقصودم این است که در جهان اسلام بالا برد نه در اسلام… اباعبداللّه علیه السلام در عاشورا ثابت کرد که به خاطر امر به معروف و نهی از منکر… می توان جان داد، عزیزان داد، مال و ثروت داد. چه کسی توانسته است در دنیا به اندازه حسین بن علی علیه السلام به اصل امر به معروف و نهی از منکر ارزش بدهد؟ معنی نهضت حسینی این است که امر به معروف و… آن قدر بالاست که تا این حد می توان در راه آن فداکاری کرد…
جنگ عقیده
… اختلاف و نزاع او [امام حسین علیه السلام ] با خلیفه وقت بر سر این نبود که تو نباشی و من باشم [یا] آن کاری که تو می کنی نکن بگذار من بکنم، [بلکه] اختلافی بود اصولی و اساسی. اگر کس دیگری هم به جای یزید بود و همان روش و کارها را می داشت باز امام حسین علیه السلام قیام می کرد، خواه این که با شخص امام حسین خوش رفتاری می کرد یا بدرفتاری… جنگ حسین علیه السلام جنگ مسلکی و عقیده ای بود. پای عقیده در کار بود. جنگ حق و باطل بود. در جنگ حقّ و باطل دیگر حسین از آن جهت که شخص معینی است تاثیر ندارد. خود امام حسین با دو کلمه مطلب را تمام کرد در یکی از خطبه های بین راه به اصحاب خودش می فرماید: آیا نمی بینید که به حقّ رفتار نمی شود و از باطل جلوگیری نمی شود؟ پس مؤمن در یک چنین اوضاعی باید تن به شهادت در راه خدا بدهد. نفرمود وظیفه امام یا شخص حسین این است. فرمود: وظیفه یک مسلمان از آن جهت که مسلمان است در چنین اوضاعی این است که قیام کند و آماده شهادت گردد.
منطق امام حسین علیه السلام
هر کس و هر گروه منطقی دارد؛ یعنی طرز تفکری دارد. هرکس پیش خود معیارها و مقیاس هایی دارد و با آن معیار و مقیاس ها درباره کارها و باید و نبایدها قضاوت می کند. شهید منطق ویژه ای دارد. منطق شهید را با منطق افراد معمولی نمی شود سنجید. شهید را نمی شود در منطق افراد معمولی گنجاند. منطق او بالاتر است. منطقی است آمیخته با منطق عشق از یک طرف و منطق اصلاح و مصلح از طرف دیگر… به تعبیر دیگر اگر شور یک عارف عاشق پروردگار را با منطق یک نفر مصلح را با همدیگر ترکیب بکنید از آنها منطق شهید در می آید. لهذا می بینیم وقتی که اباعبداللّه علیه السلام می خواهد به طرف کوفه بیاید عقلای قوم ایشان را منع می کنند… با منطق آنها که منطق یک انسان عادی معمولی است که بر محور مصالح و منافع خودش فکر می کند و منطق منفعت و منطق سیاست است، آمدن اباعبداللّه منطقی نبود. امام حسین یک منطق بالاتری دارد، سیّدالشهدااز زبان شهید مطهری
…سیّدالشهدا یعنی سالار شهیدان، این لقب اوّل به جناب حمزه اطلاق شد. بعد از حادثه عاشورا و شهادت امام حسین علیه السلام که همه شهادت ها را تحت الشعاع قرار داد، این لقب به ایشان انتقال یافت. البتّه به جناب حمزه هم سیّدالشهدا گفته و می گوییم. ولی سیّدالشهدای مطلق امام حسین است؛ یعنی جناب حمزه سیدالشهدای زمان خودش است و امام حسین علیه السلام سیّدالشهدای همه زمان هاست، آن چنان که مریم عذرا «سیدة النسا»ی زمان خودش است و صدیقه کبری «سیدة النسا»ی همه زمان ها. قبل از شهادت امام حسین علیه السلام آن شهیدی که سمبل گریه بر شهید بود و گریه بر او مظهر شرکت در حماسه شهید و هماهنگی با روح شهید و موافقت و نشاط شهید به شمار می رفت، جناب حمزه بود و بعد از شهادت امام حسین علیه السلام این مقام نیز به ایشان انتقال یافت…
علّت ماندگاری امام حسین علیه السلام
امام حسین علیه السلام به واسطه شخصیّت عالی قدرش [و] به واسطه شهادت قهرمانانه اش مالک قلب ها و احساسات صدها میلیون انسان است…. راز بقای امام حسین علیه السلام این است که نهضتش از طرفی منطقی است [و] بعد عقلی دارد و از ناحیه منطق حمایت می شود، و از طرف دیگر در عمق احساسات و عواطف راه یافته است. ائمه اطهار که بر گریه بر امام حسین علیه السلام سخت توصیه کرده اند حکیمانه ترین دستورها را داده اند. این گریه ها است که نهضت امام حسین را در اعماق جان مردم فرو می کند.
راز محبوبیّت امام حسین علیه السلام
وقتی انسان حسین را با این صفات و خصائل می شناسد می بیند حق است [و] سزاوار است که نام او تا ابد زنده بماند؛ چون حسین مال خود نبود. خودش را فدای انسان کرد، فدای اجتماع انسانی کرد، فدای مقدسات بشر کرد، فدای توحید کرد، فدای عدالت کرد، فدای انسانیّت کرد. از این جهت افراد بشر همه او را دوست می دارند. وقتی انسانْ دیگری را می بیند که در او هیچ چیزی از خود فردی وجود ندارد و هر چه هست شرافت و انسانیّت است او را با خودش متّحد و یکی می بیند.
حسین علیه السلام ، سرود انسانیّت
… حسین یک شخصیّت حماسی است، امّا نه آن طور که جلال الدین خوارزمشاه یک شخصیّت حماسی است و نه آن طور که رستم افسانه ای یک شخصیّت حماسی است. حسین یک شخصیّت حماسی است امّا حماسه انسانیّت، [و] حماسه بشریّت، نه حماسه قومیّت. سخن حسین، عمل حسین، حادثه حسین، روح حسین، [و] همه چیز حسین… درس است… امّا چه جور درسی؟ آیا از آن جهت که مثلاً به یک قوم به خصوصی منتسب است؟ یا از آن جهت که شرقی است؟ یا از آن جهت که مثلاً عرب است؟… اساسا در وجود حسین علیه السلام یک چنین حماسه هایی نمی تواند وجود داشته باشد و علّت شناخته نشدن حسین هم همین است؛ چون حماسه او بالاتر و مافوق این گونه حماسه هاست… حسین سرود انسانیت است.
شعارهای امام حسین علیه السلام
… از چیزهایی که ما در عاشورا زیاد می بینیم، مسئله شعار است. در این شعارها ـ مخصوصا شعارهای خود اباعبداللّه علیه السلام ـ گذشته از این که افراد خودشان را با یک رجز یا یک رباعی معرفی می کردند، گاهی جمله هایی می گفتند که طی آنها نهضت خودشان را معرّفی می نمودند. اباعبداللّه علیه السلام در روز عاشورا شعارهای زیادی داده است که در آنها روح نهضت خودش را مشخص کرده که من برای چه می جنگم [و [چرا تسلیم نمی شوم؟ متاسفانه این شعارها در میان ما فراموش شده و ما شعارهای دیگری به جای آنها گذاشته ایم که این شعارها نمی تواند روح نهضت اباعبداللّه را منعکس کند. یکی از اشعاری که اباعبداللّه علیه السلام در روز عاشورا می خواند و آن را شعار خودش قرار داده بود این شعر بود: نزد من مرگ از ننگ ذلّت و پستی بهتر و عزیزتر و محبوب تر است. اسم این شعار را باید گذاشت شعار آزادی، شعار عزّت، شعار شرافت…
زنده سازی اسلام
حسین بن علی درس غیرت به مردم داد؛ درس تحمّل و بردباری به مردم داد؛ درس تحمّل شدائد و سختی ها به مردم داد. اینها برای ملّت مسلمان درس های بسیار بزرگی بود. پس این که می گویند: حسین بن علی چه کرد و چطور شد که دین اسلام زنده شد، جوابش همین است که حسین بن علی روح تازه دمید؛ خون ها را به جوش آورد؛ غیرت ها را تحریک کرد؛… درس صبر و تحمّل و بردباری و مقاومت و ایستادگی در مقابل شدائد به مردم داد؛ ترس را ریخت. همان مردمی که تا آن مقدار می ترسیدند، تبدیل به یک عده مردم شجاع و دلاور شدند… امروز هم حسین بن علی یک سوژه بزرگ است، سوژه ای برای امر به معروف و نهی از منکر، برای اقامه نماز، برای زنده کردن اسلام برای این که احساسات و عواطف عالیه اسلامی در وجود ما احیا بشود.
عاشورا، اسلام مجسم
امام حسین علیه السلام کلیّات را عملاً در کربلا به مرحله عمل آورده، مجسم کرده است؛ ولی تجسم زنده و جان دار حقیقی و واقعی، نه تجسّم بی روح. وقتی بخواهیم به جامعیّت اسلام نظر بیفکنیم باید نگاهی هم به نهضت حسینی بکنیم. انسان وقتی در حادثه کربلا تامل می کند، اموری را می بیند که دچار حیرت می شود و می گوید اینها نمی تواند تصادفی باشد و سرّ این که ائمه اطهار، این همه به زنده نگه داشتن و احیای این خاطره توصیه و تاکید کرده و نگذاشته اند حادثه کربلا فراموش شود این است که این حادثه یک اسلام مجسّم است. نگذارید این اسلام مجسم فراموش شود.
شفاعت امام حسین علیه السلام
علت این که در روایات داریم که امام حسین علیه السلام از خلق کثیری شفاعت می کند این است که در این جهان، مکتب امام حسین علیه السلام بیش از هر مکتبی موجب احیای دین و هدایت مردم شده است. …شفاعت امام حسین علیه السلام به این صورت نیست که برخلاف رضای خدا و اراده او چیزی را از خدا بخواهد… یک نوع [شفاعت] همین هدایت هایی است که در این جهان ایجاد کرده است و در جهان دیگر مجسم می شود. امام حسین علیه السلام شفیع کسانی است که از مکتب او هدایت یافته اند. او شفیع کسانی نیست که مکتبش را وسیله گم راهی ساخته اند. از این نکته نباید غفلت ورزید که همان طوری که از قرآن کریم گروهی هدایت یافته اند و گروهی گم راه شده اند، از مکتب امام حسین علیه السلام نیز گروهی هدایت شده و گروهی گم راه گشته اند… قرآن و مکتب حسینی ریسمان هایی هستند که قدرت دارند بشر را از چاه نگون بختی به اوج سعادت بالا برند. ولی اگر کسی از این دو حبل الهی سوءاستفاده نمود جرم از ریسمان نیست…
فلسفه عزاداری برای امام حسین علیه السلام
… این عزاداری ـ که به حقّ درباره اش گفته شده که حتی تباکی یعنی خود را به گریه کُن شبیه ساختن آن هم ارزشمند است ـ در اصل فلسفه اش تهییج احساسات علیه یزیدها و ابن زیادها و به سود حسین ها و حسینی ها بوده. در شرایطی که حسین به صورت یک مکتب در یک زمان حضور دارد و سمبل راه و روش اجتماعی معین و نفی کننده راه و روش موجود معین دیگری است، یک قطره اشک برایش ریختن واقعا نوعی سربازی است. در شرایط خشن یزیدی، در حزب حسینی ها شرکت کردن و تظاهر به گریه کردن بر شهدا نوعی اعلام وابسته بودن به گروه اهل حقّ و اعلان جنگ با گروه اهل باطل و در حقیقت نوعی از خود گذشتگی است. این جاست که عزاداری حسین بن علی علیه السلام یک حرکت است؛ یک موج است؛ یک مبارزه اجتماعی است…
نتایج نهضت امام حسین علیه السلام
امام حسین علیه السلام اسلام را تجدید حیات نموده، درخت اسلام را با ریختن خون خود آبیاری نمود؛ چنانچه در زیارت عاشورا می خوانیم: شهادت می دهم که تو اقامه نماز کردی و زکات دادی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و در راه خدا جهاد نمودی و حقّ جهاد را به جای آوردی… شهادت امام حسین علیه السلام تنها خلاصه به یک جریان حزن آور و مصیبت بار و ریختن خون به ناحق و… نمی شود. شهادت ایشان روشنایی و صفا برای اجتماع آورد و حیات تازه ای در عالم اسلام دمید. پس از شهادت امام حسین علیه السلام رونقی در اسلام پیدا می شود. قیام امام حسین علیه السلام احساسات بردگی و اسارت و ترس را زایل نمود و به اجتماع اسلامی شخصیّت داد.
ائمه اطهار و نهضت امام حسین علیه السلام
آنها [یعنی ائمه] که توصیه کردند که عزای حسین بن علی علیه السلام باید زنده بماند، برای این بوده که هدف حسین بن علی مقدّس بود. حسین بن علی یک مکتب به وجود آورد. می خواستند مکتبش زنده بماند. زنده کردن نام و نهضت او برای این است که پرتوی از روح حسین بن علی بر روح ما و شما بتابد. اگر اشکی که ما برای او می ریزیم در مسیر هماهنگی روح ما باشد پرواز کوچکی است که روح ما با روح حسین می کند. اگر ذره ای از همّت او ذرّه ای از غیرت او، ذرّه ای از حریّت او، ذرّه ای از ایمان او، ذرّه ای از تقوای او، ذرّه ای از توحید او در ما بتابد و چنین اشکی از چشم ما جاری شود، آن اشک بی نهایت قیمت دارد…
امام حسین علیه السلام و امر به معروف
همان طور که تاثیر امر به معروف و نهی از منکر، این نهضت را در عالی ترین سطح ها قرار داد، این نهضت مقدس نیز این اصل اسلامی را در عالی ترین سطح ها قرار داد… این که می گویم حسین بن علی ارزش امر به معروف و نهی از منکر را بالا برد مقصودم این است که در جهان اسلام بالا برد نه در اسلام… اباعبداللّه علیه السلام در عاشورا ثابت کرد که به خاطر امر به معروف و نهی از منکر… می توان جان داد، عزیزان داد، مال و ثروت داد. چه کسی توانسته است در دنیا به اندازه حسین بن علی علیه السلام به اصل امر به معروف و نهی از منکر ارزش بدهد؟ معنی نهضت حسینی این است که امر به معروف و… آن قدر بالاست که تا این حد می توان در راه آن فداکاری کرد…
جنگ عقیده
… اختلاف و نزاع او [امام حسین علیه السلام ] با خلیفه وقت بر سر این نبود که تو نباشی و من باشم [یا] آن کاری که تو می کنی نکن بگذار من بکنم، [بلکه] اختلافی بود اصولی و اساسی. اگر کس دیگری هم به جای یزید بود و همان روش و کارها را می داشت باز امام حسین علیه السلام قیام می کرد، خواه این که با شخص امام حسین خوش رفتاری می کرد یا بدرفتاری… جنگ حسین علیه السلام جنگ مسلکی و عقیده ای بود. پای عقیده در کار بود. جنگ حق و باطل بود. در جنگ حقّ و باطل دیگر حسین از آن جهت که شخص معینی است تاثیر ندارد. خود امام حسین با دو کلمه مطلب را تمام کرد در یکی از خطبه های بین راه به اصحاب خودش می فرماید: آیا نمی بینید که به حقّ رفتار نمی شود و از باطل جلوگیری نمی شود؟ پس مؤمن در یک چنین اوضاعی باید تن به شهادت در راه خدا بدهد. نفرمود وظیفه امام یا شخص حسین این است. فرمود: وظیفه یک مسلمان از آن جهت که مسلمان است در چنین اوضاعی این است که قیام کند و آماده شهادت گردد.
منطق امام حسین علیه السلام
هر کس و هر گروه منطقی دارد؛ یعنی طرز تفکری دارد. هرکس پیش خود معیارها و مقیاس هایی دارد و با آن معیار و مقیاس ها درباره کارها و باید و نبایدها قضاوت می کند. شهید منطق ویژه ای دارد. منطق شهید را با منطق افراد معمولی نمی شود سنجید. شهید را نمی شود در منطق افراد معمولی گنجاند. منطق او بالاتر است. منطقی است آمیخته با منطق عشق از یک طرف و منطق اصلاح و مصلح از طرف دیگر… به تعبیر دیگر اگر شور یک عارف عاشق پروردگار را با منطق یک نفر مصلح را با همدیگر ترکیب بکنید از آنها منطق شهید در می آید. لهذا می بینیم وقتی که اباعبداللّه علیه السلام می خواهد به طرف کوفه بیاید عقلای قوم ایشان را منع می کنند… با منطق آنها که منطق یک انسان عادی معمولی است که بر محور مصالح و منافع خودش فکر می کند و منطق منفعت و منطق سیاست است، آمدن اباعبداللّه منطقی نبود. امام حسین یک منطق بالاتری دارد، سیّدالشهدااز زبان شهید مطهری
…سیّدالشهدا یعنی سالار شهیدان، این لقب اوّل به جناب حمزه اطلاق شد. بعد از حادثه عاشورا و شهادت امام حسین علیه السلام که همه شهادت ها را تحت الشعاع قرار داد، این لقب به ایشان انتقال یافت. البتّه به جناب حمزه هم سیّدالشهدا گفته و می گوییم. ولی سیّدالشهدای مطلق امام حسین است؛ یعنی جناب حمزه سیدالشهدای زمان خودش است و امام حسین علیه السلام سیّدالشهدای همه زمان هاست، آن چنان که مریم عذرا «سیدة النسا»ی زمان خودش است و صدیقه کبری «سیدة النسا»ی همه زمان ها. قبل از شهادت امام حسین علیه السلام آن شهیدی که سمبل گریه بر شهید بود و گریه بر او مظهر شرکت در حماسه شهید و هماهنگی با روح شهید و موافقت و نشاط شهید به شمار می رفت، جناب حمزه بود و بعد از شهادت امام حسین علیه السلام این مقام نیز به ایشان انتقال یافت…
علّت ماندگاری امام حسین علیه السلام
امام حسین علیه السلام به واسطه شخصیّت عالی قدرش [و] به واسطه شهادت قهرمانانه اش مالک قلب ها و احساسات صدها میلیون انسان است…. راز بقای امام حسین علیه السلام این است که نهضتش از طرفی منطقی است [و] بعد عقلی دارد و از ناحیه منطق حمایت می شود، و از طرف دیگر در عمق احساسات و عواطف راه یافته است. ائمه اطهار که بر گریه بر امام حسین علیه السلام سخت توصیه کرده اند حکیمانه ترین دستورها را داده اند. این گریه ها است که نهضت امام حسین را در اعماق جان مردم فرو می کند.
راز محبوبیّت امام حسین علیه السلام
وقتی انسان حسین را با این صفات و خصائل می شناسد می بیند حق است [و] سزاوار است که نام او تا ابد زنده بماند؛ چون حسین مال خود نبود. خودش را فدای انسان کرد، فدای اجتماع انسانی کرد، فدای مقدسات بشر کرد، فدای توحید کرد، فدای عدالت کرد، فدای انسانیّت کرد. از این جهت افراد بشر همه او را دوست می دارند. وقتی انسانْ دیگری را می بیند که در او هیچ چیزی از خود فردی وجود ندارد و هر چه هست شرافت و انسانیّت است او را با خودش متّحد و یکی می بیند.
حسین علیه السلام ، سرود انسانیّت
… حسین یک شخصیّت حماسی است، امّا نه آن طور که جلال الدین خوارزمشاه یک شخصیّت حماسی است و نه آن طور که رستم افسانه ای یک شخصیّت حماسی است. حسین یک شخصیّت حماسی است امّا حماسه انسانیّت، [و] حماسه بشریّت، نه حماسه قومیّت. سخن حسین، عمل حسین، حادثه حسین، روح حسین، [و] همه چیز حسین… درس است… امّا چه جور درسی؟ آیا از آن جهت که مثلاً به یک قوم به خصوصی منتسب است؟ یا از آن جهت که شرقی است؟ یا از آن جهت که مثلاً عرب است؟… اساسا در وجود حسین علیه السلام یک چنین حماسه هایی نمی تواند وجود داشته باشد و علّت شناخته نشدن حسین هم همین است؛ چون حماسه او بالاتر و مافوق این گونه حماسه هاست… حسین سرود انسانیت است.
شعارهای امام حسین علیه السلام
… از چیزهایی که ما در عاشورا زیاد می بینیم، مسئله شعار است. در این شعارها ـ مخصوصا شعارهای خود اباعبداللّه علیه السلام ـ گذشته از این که افراد خودشان را با یک رجز یا یک رباعی معرفی می کردند، گاهی جمله هایی می گفتند که طی آنها نهضت خودشان را معرّفی می نمودند. اباعبداللّه علیه السلام در روز عاشورا شعارهای زیادی داده است که در آنها روح نهضت خودش را مشخص کرده که من برای چه می جنگم [و [چرا تسلیم نمی شوم؟ متاسفانه این شعارها در میان ما فراموش شده و ما شعارهای دیگری به جای آنها گذاشته ایم که این شعارها نمی تواند روح نهضت اباعبداللّه را منعکس کند. یکی از اشعاری که اباعبداللّه علیه السلام در روز عاشورا می خواند و آن را شعار خودش قرار داده بود این شعر بود: نزد من مرگ از ننگ ذلّت و پستی بهتر و عزیزتر و محبوب تر است. اسم این شعار را باید گذاشت شعار آزادی، شعار عزّت، شعار شرافت…
زنده سازی اسلام
حسین بن علی درس غیرت به مردم داد؛ درس تحمّل و بردباری به مردم داد؛ درس تحمّل شدائد و سختی ها به مردم داد. اینها برای ملّت مسلمان درس های بسیار بزرگی بود. پس این که می گویند: حسین بن علی چه کرد و چطور شد که دین اسلام زنده شد، جوابش همین است که حسین بن علی روح تازه دمید؛ خون ها را به جوش آورد؛ غیرت ها را تحریک کرد؛… درس صبر و تحمّل و بردباری و مقاومت و ایستادگی در مقابل شدائد به مردم داد؛ ترس را ریخت. همان مردمی که تا آن مقدار می ترسیدند، تبدیل به یک عده مردم شجاع و دلاور شدند… امروز هم حسین بن علی یک سوژه بزرگ است، سوژه ای برای امر به معروف و نهی از منکر، برای اقامه نماز، برای زنده کردن اسلام برای این که احساسات و عواطف عالیه اسلامی در وجود ما احیا بشود.
عاشورا، اسلام مجسم
امام حسین علیه السلام کلیّات را عملاً در کربلا به مرحله عمل آورده، مجسم کرده است؛ ولی تجسم زنده و جان دار حقیقی و واقعی، نه تجسّم بی روح. وقتی بخواهیم به جامعیّت اسلام نظر بیفکنیم باید نگاهی هم به نهضت حسینی بکنیم. انسان وقتی در حادثه کربلا تامل می کند، اموری را می بیند که دچار حیرت می شود و می گوید اینها نمی تواند تصادفی باشد و سرّ این که ائمه اطهار، این همه به زنده نگه داشتن و احیای این خاطره توصیه و تاکید کرده و نگذاشته اند حادثه کربلا فراموش شود این است که این حادثه یک اسلام مجسّم است. نگذارید این اسلام مجسم فراموش شود.
شفاعت امام حسین علیه السلام
علت این که در روایات داریم که امام حسین علیه السلام از خلق کثیری شفاعت می کند این است که در این جهان، مکتب امام حسین علیه السلام بیش از هر مکتبی موجب احیای دین و هدایت مردم شده است. …شفاعت امام حسین علیه السلام به این صورت نیست که برخلاف رضای خدا و اراده او چیزی را از خدا بخواهد… یک نوع [شفاعت] همین هدایت هایی است که در این جهان ایجاد کرده است و در جهان دیگر مجسم می شود. امام حسین علیه السلام شفیع کسانی است که از مکتب او هدایت یافته اند. او شفیع کسانی نیست که مکتبش را وسیله گم راهی ساخته اند. از این نکته نباید غفلت ورزید که همان طوری که از قرآن کریم گروهی هدایت یافته اند و گروهی گم راه شده اند، از مکتب امام حسین علیه السلام نیز گروهی هدایت شده و گروهی گم راه گشته اند… قرآن و مکتب حسینی ریسمان هایی هستند که قدرت دارند بشر را از چاه نگون بختی به اوج سعادت بالا برند. ولی اگر کسی از این دو حبل الهی سوءاستفاده نمود جرم از ریسمان نیست…
فلسفه عزاداری برای امام حسین علیه السلام
… این عزاداری ـ که به حقّ درباره اش گفته شده که حتی تباکی یعنی خود را به گریه کُن شبیه ساختن آن هم ارزشمند است ـ در اصل فلسفه اش تهییج احساسات علیه یزیدها و ابن زیادها و به سود حسین ها و حسینی ها بوده. در شرایطی که حسین به صورت یک مکتب در یک زمان حضور دارد و سمبل راه و روش اجتماعی معین و نفی کننده راه و روش موجود معین دیگری است، یک قطره اشک برایش ریختن واقعا نوعی سربازی است. در شرایط خشن یزیدی، در حزب حسینی ها شرکت کردن و تظاهر به گریه کردن بر شهدا نوعی اعلام وابسته بودن به گروه اهل حقّ و اعلان جنگ با گروه اهل باطل و در حقیقت نوعی از خود گذشتگی است. این جاست که عزاداری حسین بن علی علیه السلام یک حرکت است؛ یک موج است؛ یک مبارزه اجتماعی است…
نتایج نهضت امام حسین علیه السلام
امام حسین علیه السلام اسلام را تجدید حیات نموده، درخت اسلام را با ریختن خون خود آبیاری نمود؛ چنانچه در زیارت عاشورا می خوانیم: شهادت می دهم که تو اقامه نماز کردی و زکات دادی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و در راه خدا جهاد نمودی و حقّ جهاد را به جای آوردی… شهادت امام حسین علیه السلام تنها خلاصه به یک جریان حزن آور و مصیبت بار و ریختن خون به ناحق و… نمی شود. شهادت ایشان روشنایی و صفا برای اجتماع آورد و حیات تازه ای در عالم اسلام دمید. پس از شهادت امام حسین علیه السلام رونقی در اسلام پیدا می شود. قیام امام حسین علیه السلام احساسات بردگی و اسارت و ترس را زایل نمود و به اجتماع اسلامی شخصیّت داد.
ائمه اطهار و نهضت امام حسین علیه السلام
آنها [یعنی ائمه] که توصیه کردند که عزای حسین بن علی علیه السلام باید زنده بماند، برای این بوده که هدف حسین بن علی مقدّس بود. حسین بن علی یک مکتب به وجود آورد. می خواستند مکتبش زنده بماند. زنده کردن نام و نهضت او برای این است که پرتوی از روح حسین بن علی بر روح ما و شما بتابد. اگر اشکی که ما برای او می ریزیم در مسیر هماهنگی روح ما باشد پرواز کوچکی است که روح ما با روح حسین می کند. اگر ذره ای از همّت او ذرّه ای از غیرت او، ذرّه ای از حریّت او، ذرّه ای از ایمان او، ذرّه ای از تقوای او، ذرّه ای از توحید او در ما بتابد و چنین اشکی از چشم ما جاری شود، آن اشک بی نهایت قیمت دارد…
امام حسین علیه السلام و امر به معروف
همان طور که تاثیر امر به معروف و نهی از منکر، این نهضت را در عالی ترین سطح ها قرار داد، این نهضت مقدس نیز این اصل اسلامی را در عالی ترین سطح ها قرار داد… این که می گویم حسین بن علی ارزش امر به معروف و نهی از منکر را بالا برد مقصودم این است که در جهان اسلام بالا برد نه در اسلام… اباعبداللّه علیه السلام در عاشورا ثابت کرد که به خاطر امر به معروف و نهی از منکر… می توان جان داد، عزیزان داد، مال و ثروت داد. چه کسی توانسته است در دنیا به اندازه حسین بن علی علیه السلام به اصل امر به معروف و نهی از منکر ارزش بدهد؟ معنی نهضت حسینی این است که امر به معروف و… آن قدر بالاست که تا این حد می توان در راه آن فداکاری کرد…
جنگ عقیده
… اختلاف و نزاع او [امام حسین علیه السلام ] با خلیفه وقت بر سر این نبود که تو نباشی و من باشم [یا] آن کاری که تو می کنی نکن بگذار من بکنم، [بلکه] اختلافی بود اصولی و اساسی. اگر کس دیگری هم به جای یزید بود و همان روش و کارها را می داشت باز امام حسین علیه السلام قیام می کرد، خواه این که با شخص امام حسین خوش رفتاری می کرد یا بدرفتاری… جنگ حسین علیه السلام جنگ مسلکی و عقیده ای بود. پای عقیده در کار بود. جنگ حق و باطل بود. در جنگ حقّ و باطل دیگر حسین از آن جهت که شخص معینی است تاثیر ندارد. خود امام حسین با دو کلمه مطلب را تمام کرد در یکی از خطبه های بین راه به اصحاب خودش می فرماید: آیا نمی بینید که به حقّ رفتار نمی شود و از باطل جلوگیری نمی شود؟ پس مؤمن در یک چنین اوضاعی باید تن به شهادت در راه خدا بدهد. نفرمود وظیفه امام یا شخص حسین این است. فرمود: وظیفه یک مسلمان از آن جهت که مسلمان است در چنین اوضاعی این است که قیام کند و آماده شهادت گردد.
منطق امام حسین علیه السلام
هر کس و هر گروه منطقی دارد؛ یعنی طرز تفکری دارد. هرکس پیش خود معیارها و مقیاس هایی دارد و با آن معیار و مقیاس ها درباره کارها و باید و نبایدها قضاوت می کند. شهید منطق ویژه ای دارد. منطق شهید را با منطق افراد معمولی نمی شود سنجید. شهید را نمی شود در منطق افراد معمولی گنجاند. منطق او بالاتر است. منطقی است آمیخته با منطق عشق از یک طرف و منطق اصلاح و مصلح از طرف دیگر… به تعبیر دیگر اگر شور یک عارف عاشق پروردگار را با منطق یک نفر مصلح را با همدیگر ترکیب بکنید از آنها منطق شهید در می آید. لهذا می بینیم وقتی که اباعبداللّه علیه السلام می خواهد به طرف کوفه بیاید عقلای قوم ایشان را منع می کنند… با منطق آنها که منطق یک انسان عادی معمولی است که بر محور مصالح و منافع خودش فکر می کند و منطق منفعت و منطق سیاست است، آمدن اباعبداللّه منطقی نبود. امام حسین یک منطق بالاتری دارد،

موضوعات: احادیث درمورد تکبر لینک ثابت