بسم الله الرحمن الرحیم
آداب مهمان نوازی در روایات
لذت کریمان:
امیرالمؤمنین (علیه السلام) می فرماید: لذت کریمان در اطعام طعام است و لذت انسان های لئیم و فرومایه در خوردن غذا است.
«لذة الکرام فی الإطعام و لذة اللئام فی الطعام».[۱]
برکت های مهمان
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «وقتی مهمان وارد خانه ای می شود، به همراه او، رزقش هم از آسمان فرو می آید. وقتی مشغول غذا خوردن شد، خداوند متعال، گناهان اهل خانه را می بخشد».
«إِنَّ الضَّیْفَ إِذَا جَاءَ فَنَزَلَ بِالْقَوْمِ جَاءَ بِرِزْقِهِ مَعَهُ مِنَ السَّمَاءِ فَإِذَا أَکَلَ غَفَرَ اللَّهُ لَهُمْ بِنُزُولِهِ عَلَیْهِمْ».[۲]
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «هیچ مهمانی وارد خانه ای نمی شود، مگر آن که رزقش را به همراه خواهد آورد».
«مَا مِنْ ضَیْفٍ حَلَّ بِقَوْمٍ إِلَّا وَ رِزْقُهُ فِی حَجْرِهِ».[۳]
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «وقتی خداوند اراده کند که به بنده ای خیر عنایت کند، هدیه ای را به سوی او می فرستد». مردم سؤال کردند: «آن هدیه چیست؟!» حضرت فرمود: «مهمان! با رزقش وارد می شود و با رفتنش، گناهان اهل خانه را می برد».
«أَنَّهُ قَالَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً أَهْدَى لَهُمْ هَدِیَّةً قَالُوا وَ مَا تِلْکَ الْهَدِیَّةُ قَالَ الضَّیْفُ یَنْزِلُ بِرِزْقِهِ وَ یَرْتَحِلُ بِذُنُوبِ أَهْلِ الْبَیْتِ».[۴]
مهمان نوازی در اسلام پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «هر خانه ای که مهمان وارد آن نشود، ملائکۀ خداوند هم وارد آن نمی شود».
«کُلُّ بَیْتٍ لَا یَدْخُلُ فِیهِ الضَّیْفُ لَا یَدْخُلُهُ الْمَلَائِکَةُ.[۵]
پذیرایی از مهمان
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «وقتی برادرت بر تو وارد شد، غذایی پیش روی او بگذار. اگر غذا نداشتی، جرعه آبی برای وی بیاور و اگر نخورد، او را دعوت به وضو کن»
«إِذَا دَخَلَ عَلَیْکَ أَخُوکَ فَاعْرِضْ عَلَیْهِ الطَّعَامَ فَإِنْ لَمْ یَأْکُلْ فَاعْرِضْ عَلَیْهِ الْمَاءَ فَإِنْ لَمْ یَشْرَبْ فَاعْرِضْ عَلَیْهِ الْوَضُوءَ.[۶]
ارزش غذا دادن به دیگران
امام جعفر صادق (علیه السلام) می فرماید: «کسی که گرسنگی مؤمنی را برطرف کند، خداوند متعال سفره ای در بهشت برای وی می گستراند. سفره ای که به گستردگی همه جن و انس است.»
«مَنْ أَشْبَعَ جَوْعَةَ مُؤْمِنٍ وَضَعَ اللَّهُ لَهُ مَائِدَةً فِی الْجَنَّةِ یَصْدُرُ عَنْهَا الثَّقَلَانِ جَمِیعاً.[۷]
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «کسی که سه نفر از مؤمنین را اطعام کند، خداوند متعال در سه باغ از ملکوت آسمان ها او را اطعام نماید: “باغ فردوس"، “باغ بهشت عدن” و “باغ طوبی". طوبی درختی است در بهشت عدن و خداوند با دوست (رحمت) خود آن را کاسته است».
مَنْ أَطْعَمَ ثَلَاثَ نَفَرٍ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَطْعَمَهُ اللَّهُ مِنْ ثَلَاثِ جِنَانِ مَلَکُوتِ السَّمَاءِ: الْفِرْدَوْسِ وَ جَنَّةِ عَدْنٍ وَ طُوبَى وَ هِیَ شَجَرَةٌ مِنْ جَنَّةِ عَدْنٍ غَرَسَهَا رَبِّی بِیَدِهِ.[۸]
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «کسی که برادرش را در راه خداوند اطعام کند، اجر او همانند کسی است که ” فِئَاماً” از مردم را اطعام کرده باشد. سؤال شد: «منظور از “فئام” چیست؟ حضرت فرمود: «یکصد هزار نفر از مردم».
مَنْ أَطْعَمَ أَخَاهُ فِی اللَّهِ کَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ مَنْ أَطْعَمَ فِئَاماً مِنَ النَّاسِ قُلْتُ مَا الْفِئَامُ قَالَ مِائَةُ أَلْفٍ مِنَ النَّاسِ.[۹]
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «کسی که گرسنه ای را اطعام کند، خداوند متعال، نهری در بهشت برای وی جاری می سازد».
«مَنْ أَشْبَعَ جَائِعاً أَجْرَى اللَّهُ لَهُ نَهَراً فِی الْجَنَّةِ».[۱۰]
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «همانا از دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای یکتا، “سیر کردن مؤمنی از گرسنگی” یا “برطرف گردن غم و اندوه وی” و یا “پرداخت دیون و بدهی او” می باشد.
«مِنْ أَحَبِّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ إِشْبَاعُ جَوْعَةِ الْمُؤْمِنِ أَوْ تَنْفِیسُ کُرْبَتِهِ أَوْ قَضَاءُ دَیْنِهِ».[۱۱]
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «کسی که مسلمانی را اطعام کند تا اینکه سیر گردد، احدی از مخلوقات بجز خدای رب العالمین، اجر و پاداش او را نمی داند. نه ملک مقربی و نه نبی مرسلی!» . سپس امام فرمود: «از جمله اموری که موجب بهشت و مغفرت الهی می گردند: اطعام طعام، در هنگامۀ گرسنگی است.» آن گاه، این آیه را تلاوت فرمود: «أَوْ إِطْعامٌ فی یَوْمٍ ذی مَسْغَبَةٍ * یَتیماً ذا مَقْرَبَةٍ * أَوْ مِسْکیناً ذا مَتْرَبَةٍ»[۱۲]؛ « یا غذا دادن در روز گرسنگى .. * یتیمى از خویشاوندان * یا مستمندى خاکنشین را»
«مَنْ أَطْعَمَ مُسْلِماً حَتَّى یُشْبِعَهُ لَمْ یَدْرِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِ اللَّهِ مَا لَهُ مِنَ الْأَجْرِ فِی الْآخِرَةِ لَا مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لَا نَبِیٌّ مُرْسَلٌ إِلَّا اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ ثُمَّ قَالَ مِنْ مُوجِبَاتِ الْجَنَّةِ وَ الْمَغْفِرَةِ إِطْعَامُ الطَّعَامِ السَّغْبَانَ ثُمَّ تَلَا قَوْلَ اللَّهِ تَعَالَى أَوْ إِطْعامٌ فِی یَوْمٍ ذِی مَسْغَبَةٍ یَتِیماً ذا مَقْرَبَةٍ أَوْ مِسْکِیناً ذا مَتْرَبَةٍ ثُمَّ کانَ مِنَ الَّذِینَ آمَنُوا».[۱۳]
اطعام طعام از روی خودنمایی
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «کسی که به خاطر خودنمایی غذایی به مردم بخوراند، خداوند همانند آن غذا را از صدید جهنم به وی خواهد خوراند. و آن غذا را آتشی در شکمش می گرداند تا آن که از قضاوت میان مردم فارغ گردد».
«مَنْ أَطْعَمَ طَعَاماً رِیَاءً وَ سُمْعَةً أَطْعَمَهُ اللَّهُ مِثْلَهُ مِنْ صَدِیدِ جَهَنَّمَ وَ جَعَلَ ذَلِکَ الطَّعَامَ نَاراً فِی بَطْنِهِ حَتَّى یَقْضِیَ بَیْنَ النَّاسِ».[۱۴]
اکرام مهمان:
امام محمد باقر (علیه السلام) می فرماید: «از جمله اموری که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) به فاطمۀ زهرا (سلام الله علیها) آموخت این بود: “کسی که ایمان به خدا و روز قیامت دارد، باید مهمان خود را گرامی دارد"».
«مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلْیُکْرِمْ ضَیْفَهُ».[۱۵]
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «از جمله حقوق مهمان این است که مورد تکریم قرار گیرد و برای او خلال آماده گردد».
«إِنَّ مِنْ حَقِّ الضَّیْفِ أَنْ یُکْرَمَ وَ أَنْ یُعَدَّ لَهُ الْخِلَالُ».[۱۶]
امام باقر (علیه السلام) فرمود: «از جمله اموری که جفا است، به خدمت گرفتن مهمان است. هنگامی که مهمان بر شما وارد می شود، در آمدنش، به او کمک کنید. اما وقتی می رود، در رفتنش به وی کمک نکنید؛ چرا که این کار، نشان از خساست و حقارت است. همچنین برای او زاد و توشه فراهم کنید و سعی کنید زاد و توشۀ خوبی برای او بگذارد. چرا که این کار، نشان از سخاوت است.
«مِنَ الْجَفَاءِ اسْتِخْدَامُ الضَّیْفِ فَإِذَا نَزَلَ بِکُمُ الضَّیْفُ فَأَعِینُوهُ وَ إِذَا ارْتَحَلَ فَلا تُعِینُوهُ فَإِنَّهُ مِنَ النَّذَالَةِ وَ زَوِّدُوهُ وَ طَیِّبُوا زَادَهُ فَإِنَّهُ مِنَ السَّخَاءِ».[۱۷]
ابن ابی یعفور می گوید: «روزی دیدم که برای امام صادق (علیه السلام) مهمان آمده است. مهمان، روزی برای کاری برخواست و امام او را از انجام کار نهی فرمود. و خود امام برای انجام آن کار برخواست. سپس فرمود: “رسول خدا (صلی الله علیه و اله) نهی فرمود از این که مهمان به کاری گماشته شود"».
عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ رَأَیْتُ (لِأَبِی) عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) ضَیْفاً فَقَامَ یَوْماً فِی بَعْضِ الْحَوَائِجِ فَنَهَاهُ عَنْ ذَلِکَ وَ قَامَ بِنَفْسِهِ إِلَى تِلْکَ الْحَاجَةِ وَ قَالَ نَهَى رَسُولُ اللَّه (صلی الله علیه و آله) أَنْ یُسْتَخْدَمَ الضَّیْفُ.[۱۸]
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) وقتی با دیگران غذا می خورد، اولین کسی بود که دستش را به سمت غذا می برد و آخرین کسی بود که دست از غذا می کشید. این کار را انجام می داد تا دیگران هم (به راحتی) غذا بخورند»
کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِذَا أَکَلَ مَعَ الْقَوْمِ طَعَاماً کَانَ أَوَّلَ مَنْ یَضَعُ یَدَهُ وَ آخِرَ مَنْ یَرْفَعُهَا لِیَأْکُلَ الْقَوْمُ.[۱۹]
امام موسی بن جعفر (علیه السلام) فرمود: «وقتی مهمان بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) وارد می شد، همراه با مهمان مشغول غذا می شد و دست از غذا نمی کشید، تا این که مهمان از جای خود بلند شود»
أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَانَ إِذَا أَتَاهُ الضَّیْفُ أَکَلَ مَعَهُ وَ لَمْ یَرْفَعْ یَدَهُ مِنَ الْخِوَانِ حَتَّى یَرْفَعَ الضَّیْفُ.[۲۰]
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ إِنَّ الزَّائِرَ إِذَا زَارَ الْمَزُورَ فَأَکَلَ مَعَهُ أَلْقَى عَنْهُ الْحِشْمَةَ وَ إِذَا (لَمْ) یَأْکُلْ مَعَهُ یَنْقَبِضُ قَلِیلًا.[۲۱]
حریم مهمان، تا سه روز است
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «مهمان تا سه روز مورد ملاطفت قرار می گیرد. وقتی شب سوم فرار رسید، همانند اهل خانه می شود. در این صورت هر چه برای اهل خانه فراهم می شود، برای مهمان هم فراهم کنید».
الضَّیْفُ یُلْطَفُ لَیْلَتَیْنِ فَإِذَا کَانَ اللَّیْلَةُ الثَّالِثَةُ فَهُوَ مِنْ أَهْلِ الْبَیْتِ یَأْکُلُ مَا أَدْرَکَ.[۲۲]
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: مهمانی روز اول و دوم و سوم است. بعد از آن اگر مهمان ماند، چیزی که به او می دهید، صدقه ای است که به وی می دهید. سپس امام فرمود: به گونه ای بر برادر مؤمن خود وارد نشوید که او را به گناه اندازید. گفتند: ای رسول خدا! چگونه او را به گناه اندازد؟! حضرت فرمود: چیزی نداشته باشد تا از مهمان پذیرایی کند.
الضِّیَافَةُ أَوَّلُ یَوْمٍ وَ الثَّانِی وَ الثَّالِثُ وَ مَا کَانَ بَعْدَ ذَلِکَ فَهُوَ صَدَقَةٌ تُصُدِّقَ بِهَا عَلَیْهِ قَالَ ثُمَّ قَالَ لَا یَنْزِلَنَّ أَحَدُکُمْ عَلَى أَخِیهِ حَتَّى یُوثِمَهُ قَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ کَیْفَ یُوثِمُهُ قَالَ حَتَّى لَا یَکُونَ عِنْدَهُ مَا یُنْفِقُ عَلَیْهِ.[۲۳]
ولیمه دادن بیش از دو روز جایز نیست:
امام محمد باقر (علیه السلام) می فرماید: «ولیمه یک روز یا دو روز است و بیش از آن، ریاکاری و خودنمایی است».
الْوَلِیمَةُ یَوْمٌ أَوْ یَوْمَانِ مَکْرُمَةٌ (وَ مَا زَادَ رِیَاءٌ وَ سُمْعَةٌ).[۲۴]
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) هم در رابطه با ولیمه می فرماید: «روز اول حق است. روز دوم معروف و پسندیده است. و مازاد بر آن، ریاکاری و خودنمایی است».
أَوَّلُ یَوْمٍ حَقٌّ وَ الثَّانِی مَعْرُوفٌ وَ مَا زَادَ رِیَاءٌ وَ سُمْعَةٌ.[۲۵]
بر اهل شهر مستحب است که واردین بر شهر را پذیرایی کنند:
امام باقر می فرماید: «وقتی مردی وارد شهری شد، تا زمانی که در آن شهر است، مهمان برادران دینی خود در آن شهر است»
«إِذَا دَخَلَ الرَّجُلُ بَلْدَةً فَهُوَ ضَیْفٌ عَلَى مَنْ بِهَا مِنْ إِخْوَانِهِ وَ أَهْلِ دِینِهِ حَتَّى یَرْحَلَ عَنْهُمْ».[۲۶]
مواردی که ولیمه دادن در آن ها پسندیده است:
عُرس (عروسی). خُرس (عقیقه). ایاب (برگشتن از سفر). اعذار (ختنه). وِکار (خرید و فروش خانه). رِکاز (بازگشت از مکه).
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «دعوت کردن ضروری نیست، مگر در چهار کار: “عروسی"، “عقیقه"، “بازگشت از سفر” و “ختنه” کردن».
لَا تُجِبِ الدَّعْوَةَ إِلَّا فِی أَرْبَعٍ الْعُرْسِ وَ الْخُرْسِ وَ الْإِیَابِ وَ الْإِعْذَارِ.[۲۷]
امام صادق (علیه السلام) از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «ولیمه در چهار موضع است: عروسی، عقیقه، ختنه، بازگشت مرد از مسافرت.
الْوَلِیمَةُ فِی أَرْبَعٍ الْعُرْسِ وَ الْخُرْسِ وَ هُوَ الْمَوْلُودُ یُعَقُّ عَنْهُ وَ یُطْعَمُ وَ الْإِعْذَارِ وَ هُوَ خِتَانُ الْغُلَامِ وَ الْإِیَابِ وَ هُوَ الرَّجُلُ یَدْعُو إِخْوَانَهُ إِذَا آبَ مِنْ غَیْبَتِهِ.[۲۸]
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در وصیت خود به امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: ای علی! ولیمه ای نیست مگر در پنج مورد: در عُرس، خُرس، عِذار، وِکار و رِکار. “عُرس"، ازدواج است. “خُرس"، تولد فرزند است. “عِذار” ختنه کردن است. “وِکار” در رابطه با ساخت و خرید مسکن است. و “رکاز” هم بازگشت از سفر حج است.
یَا عَلِیُّ لَا وَلِیمَةَ إِلَّا فِی خَمْسٍ فِی عُرْسٍ أَوْ خُرْسٍ أَوْ عِذَارٍ أَوْ وِکَارٍ أَوْ رِکَازٍ فَالْعُرْسُ التَّزْوِیجُ وَ الْخُرْسُ النِّفَاسُ بِالْوَلَدِ وَ الْعِذَارُ الْخِتَانُ وَ الْوِکَارُ فِی (بِنَاءِ الدَّارِ وَ شِرَائِهَا) وَ الرِّکَازُ الرَّجُلُ یَقْدَمُ مِنْ مَکَّةَ.[۲۹]
دعوت از مؤمنین در ولیمه ها:
امام باقر (علیه السلام) می فرماید: «اگر مرد مسلمانی را اطعام کنم برایم دوست داشتنی تر است تا این که افقی از مردم را اطعام کنم». سؤال شد: «افق چه مقدار است؟» حضرت فرمود: «ده هزار نفر!»
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ لَأَنْ أُطْعِمَ رَجُلًا مُسْلِماً أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أُعْتِقَ أُفُقاً مِنَ النَّاسِ قُلْتُ وَ کَمِ الْأُفُقُ قَالَ عَشَرَةُ آلَافٍ.[۳۰]
امام صادق (علیه السلام) به سدیر صیرفی فرمود: «چه می شود که هر روز بنده ای را آزاد کنی؟». سدیر عرض کرد: «از نظر مالی، توان چنین کاری را ندام». امام فرمود: «آیا هر روز مسلمانی را اطعام می کنی؟». سدیر گفت: «مسلمان توانمند یا نیازمند؟» امام فرمود: «بی نیاز هم اشتهای به غذا دارد».
مَا مَنَعَکَ أَنْ تُعْتِقَ کُلَّ یَوْمٍ نَسَمَةً قُلْتُ لَا یَحْتَمِلُ مَالِی ذَلِکَ قَالَ تُطْعِمُ کُلَّ یَوْمٍ مُسْلِماً فَقُلْتُ مُوسِراً أَوْ مُعْسِراً فَقَالَ إِنَّ الْمُوسِرَ قَدْ یَشْتَهِی الطَّعَامَ[۳۱]».[۳۲]
دعوت از فقرا در ولیمه ها:
امام صادق (علیه السلام) فرمود: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نهی فرمود از ولیمه ای که مختص اغنیا باشد و فقرا و نیازمندان به آن دعوت نشوند».
نَهَى رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و اله) عَنْ وَلِیمَةٍ یُخَصُّ بِهَا الْأَغْنِیَاءُ وَ یُتْرَکُ الْفُقَرَاءُ.[۳۳]
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «اجابت دعوت کسی که در ولیمه اش تنها اغنیا دعوت شده اند، کراهت دارد».
وَ یُکْرَهُ إِجَابَةُ مَنْ یَشْهَدُ وَلِیمَتَهُ الْأَغْنِیَاءُ دُونَ الْفُقَرَاءِ.[۳۴]
اطعام گرسنه، واجب است:
«چرا که او هرگز به خداوند بزرگ ایمان نمىآورد * و هرگز مردم را بر اطعام مستمندان تشویق نمىنمود * از این رو امروز هم در اینجا یار مهربانى ندارد * و نه طعامى، جز از چرک و خون!»
إِنَّهُ کانَ لا یُؤْمِنُ بِاللَّهِ الْعَظیمِ * وَ لا یَحُضُّ عَلى طَعامِ الْمِسْکینِ * فَلَیْسَ لَهُ الْیَوْمَ هاهُنا حَمیمٌ * وَ لا طَعامٌ إِلاَّ مِنْ غِسْلینٍ.[۳۵]
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) فرمود: خداوند تبارک و تعالی می فرماید: به من ایمان نیاورده کسی که سیر بخواند و برادر مسلمانش گرسنه باشد.
قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى مَا آمَنَ بِی مَنْ بَاتَ شَبْعَاناً [شَبْعَانَ] وَ أَخُوهُ الْمُسْلِمُ طَاوٍ.[۳۶]
استحباب اجابت دعوت مؤمن و نهی از اجابت دعوت فاسق:
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: از حقوق واجب مؤمن بر مؤمن دیگر این است که دعوتش را اجابت کند.
مِنَ الْحُقُوقِ الْوَاجِبَاتِ لِلْمُؤْمِنِ عَلَى الْمُؤْمِنِ أَنْ یُجِیبَ دَعْوَتَهُ.[۳۷]
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: سه کار از جفا کاری است … یکی این که: مردی به برای خوردن غذا دعوت کنند و او، دعوت را اجابت نکند.
ثَلَاثَةٌ مِنَ الْجَفَاءِ … وَ أَنْ یُدْعَى الرَّجُلُ إِلَى طَعَامٍ فَلَا یُجِیبَ …. .[۳۸]
پیامبر (صلی الله علیه و آله) در وصیت خود به ابوذکر فرمود: ای ابوذر … غذای فاسقین را نخور.
یَا أَبَا ذَرٍّ … لَا تَأْکُلْ طَعَامَ الْفَاسِقِینَ.[۳۹]
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: اگر مؤمنی مرا به خورن غذایی دعوت کند، حتما دعوتش را اجابت می کنم و این کار دستور دینی است. و اگر مشرک یا منافقی مرا به خوردن غذایی دعوت کند، دعوتش را اجابت نمی کنم و این کار جزء دین است. خداوند متعال، غذای مشرکین و منافقین را بر من منع کرده است.
لَوْ أَنَ مُؤْمِناً دَعَانِی إِلَى طَعَامِ ذِرَاعِ شَاةٍ لَأَجَبْتُهُ وَ کَانَ ذَلِکَ مِنَ الدِّینِ وَ لَوْ أَنَّ مُشْرِکاً أَوْ مُنَافِقاً دَعَانِی إِلَى طَعَامِ جَزُورٍ مَا أَجَبْتُهُ وَ کَانَ ذَلِکَ مِنَ الدِّینِ أَبَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِی زَبْدَ الْمُشْرِکِینَ وَ الْمُنَافِقِینَ وَ طَعَامَهُمْ. [۴۰]
نهی از کم شمردن غذا:
پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) می فرماید: همین اندازه گناه برای انسان (میزبان) بس است که غذایی که نزد برادر مؤمنش می گذارد، کم به حساب آورد (از نظر کمی و کیفی). همین اندازه گناه برای قومی بس است که غذایی که برادر مؤمنشان نزدشان می گذارد، کم حساب کنند.
کَفَى بِالْمَرْءِ إِثْماً أَنْ یَسْتَقِلَّ مَا یُقَرِّبُ إِلَى إِخْوَانِهِ وَ کَفَى بِالْقَوْمِ إِثْماً أَنْ یَسْتَقِلُّوا مَا یُقَرِّبُهُ إِلَیْهِمْ أَخُوهُمْ.[۴۱]
نهی از تکلف بیش از توان به جهت مهمان:
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) می فرماید: بیش از حدا توانتان در پذیرایی از مهمان به زحمت و تکلف نیفتید.
لا یتکلفنَّ احد لضیفه ما لا یقدر.[۴۲]
از موارد تکریم مرد نسبت به برادر مؤمنش این است که هیچ گونه تکلفی در برابر او نداشته باشد.
مِنْ تَکْرِمَةِ الرَّجُلِ لِأَخِیهِ الْمُسْلِمِ أَنْ… لَا یَتَکَلَّفَ لَهُ شَیْئاً.[۴۳]
