مهارت های زندگی در سیره رضوی(بخش سوم)
نویسنده: دکتر محمدرضا شرفی
مهارت های ارتباطی – اجتماعی
ارتباطات درون فردی:
در غالب رویکردهای علمی و انسان گرا(اومانیستی) مهارتهای زندگی جداگانه و بدون توجه به آموزه های دینی بررسی می گردد. از دیدگاه سارتر آدمی مانند سنگی رها شده در بیابان است.
بدیهی است مهارت های زندگی با تاثیر از آموزه های دینی راه کارهای بسیار متفاوتی از آموزش های صرفا علمی و تهی از باورهای دینی برای فردی که دچار اضطراب وجودی است ارایه خواهد داد.
ارتباط درون فردی: به ارتباطی گفته می شود که شخص با خود برقرار میکند شامل صورت های متفاوت مثل مفهوم سازی، شرح علایم، خیال پردازی و … می باشد. این ارتباط بنیادی ترین نوع ارتباط است که در آموزه های دینی نیز حایز اهمیت بالاست.
آثار ارتباط درون فردی
1. جهان شناسی و انسان شناسی: جهانی که فرد الهی می شناسد جهان هدایت شده است و هر موجودی در هر مرتبه ای متناسب با ظرفیت وجودی خود ار هدایت برخوردار است. انسان دارای اراده و آزادی است و می تواند خود را تا حد زیادی از جبر محیط و طبیعت حیوانی رها ساخته و مسوول خویش و جامعه اش باشد. در حالی که در تفکر اومانیستی چینین رابطه ای میان انسان و جهان وجود ندارد و راه کارهای بسیار محدودی برای چیرگی انسان بر مشکلاتش دیده می شود. خداوند در حدیث قدسی می فرماید: ای فرزند آدم همه چیز را برای تو و تورا برای خود آفریدم.
2. خداشناسی و آرامش درونی: یاد و ذکر خدا دو ارمغان به همراه دارد: خداوند نیز ما را یاد می کند و آرامش را در وجود آدمی لبریز می سازد. (امام صادق علیه السلام: شناخت خدا مایه ی امان از هر وحشت و رفیق هر تنهایی است…)
3. تقوی الهی و آرامش درونی و تندرستی: امام علی علیه السلام: هان فقر نوعی بلاست اما سخت تر از تنگدستی بیماری تن و سخت تر از بیماری تن بیماری قلب است آگاه باشید عامل تندرستی تقوی دل است.
4. تقوی الهی و موفقیت در آزمایش های زندگی : مرحوم علامه طباطبایی می نویسد: هر کس از محرمات الهی بپرهیزد و حدود او را نشکند خدای تعالی برایش راه نجاتی از تنگای مشکلات زندگی فراهم می کند.
مهارت های زندگی و ارتباطات انسانی (بین فردی)
1. مهارت مردم داری: مهارت روش برقراری ارتباط مطلوب با دیگران.
مهارت مردم داری در سیره رضوی: خصوصیات اخلاقی و زهد و تقوی آن حضرت به گونه ای بود که حتی دشمنان خویش را نیز شیفته و مجذوب خود کرده بود. با مردم در نهایت ادب، تواضع ومهربانی رفتار میکرد و هیچ کاه خود را از مردم جدا نمی نمود.
2. مهارت دوست یابی: تنهایی موجب وحشت و تضیعف روح است انسانها در تعامل با یکدیگر قادرند به نیازهای گسترده خویش پاسخ دهند.
مهارت دوست یابی در سیره رضوی:
1. دوست نادان عذاب دائمی
2. دیدار مستمر =دوستی استوار
3. مسوولیت پذیری لازمه دوست یابی
4. فروتنی و تواضع لازمه دوستداری
5. انگیزه دوست گزینی کسب رضای الهی
6. اظهار دوستی ملاک خردمندی
3. مهارت گوش دادن: علاوه بر ایجاد مناسبات سالم میان انسانها در زمینه های درمانی و مشاوره ای هم اهمیت دارد. از نظر پارترسون از متخصصان روان درمانی: مهم ترین و اساسی ترین فن مشاوره توجه کردن و گوش دادن است. زیرا احساس امنیت و پذیرش و احترام به خود در او بارور می شود.
مهارت گوش دادن در سیره رضوی: یکی از یاران امام می گوید: هیچ گاه ندیدم که آن حضرت در سخن گفتن بر کسی جفا ورزد و سخن کسی را پیش از تمام شدن قطع کند.
4. مهارت همدلی :
1. خود را در موقعیت شخص دیگر قراردادن
2. احساسات او را درک کردن
3. در احساسات او مشارکت جستن.
آثار همدلی:
1. مردم را به یکدیگر پیوند میدهد.
2. التیام بخش است
3. اعتماد آفرین است
4. به مشکلات زندگی پایان میدهد.
مهارت همدلی در سیره رضوی: شخصی خراسانی وارد مجلس امام رضا علیه السلام گردید و گفت در راه سفر پول و آذوقه اش را از دست داده است و ازایشان درخواست کمک کرد. حضرت به گونه ای او را مورد تفقد قرار داده که چشم در چشم قرار نگیرندتا مبادا وی احساس خاری و ذلت کند.
5. مهارت سازگاری (رفتار انطباقی)
مردم از حیث رفتار متفاوتند و تنوع خاصی در عملکردها وجود دارد. ضروری است که از ساز و کارهای مدارا و سازگاری اگاه باشند و ان را به موقع به کار گیرند.
آثار مهارت انطباقی:
1. جلوگیری از گسست های اجتماعی
2. تقویت روح خدمت رسانی به جامعه
3. اصلاح و ترمیم غفلت ها و کاستی ها
4. جلب رضایت حق تعالی
امام رضا علیه السلام: از نشانه های فهم خویشتنداری و دانستن است.
