تفسیر سوره آل عمران ( آیات 1 تا 50 )
*********************************
آيه 1
متن آيه :
الم
ترجمه :
الف . لام . ميم .
توضيحات :
« الم » : به سرآغاز سوره بقره مراجعه شود .
*******************************************
آيه 2
متن آيه :
اللّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ
ترجمه :
جز خدا ، خدائي نيست و او زنده ( به خود ) و متصرّف ( در كار و بار جهان ) است .
توضيحات :
« الْحَيُّ » : زنده جاويد و باقي پايدار . « الْقَيُّومُ » : نگهدار جهان و گرداننده امور آن . واژه ( الْحَيُّ ) و ( الْقَيُّومُ ) صفت يا بدل ، و يا خبر مبتداي محذوف مي‌باشند .
***************************************
آيه 3
متن آيه :
نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَأَنزَلَ التَّوْرَاةَ وَالإِنجِيلَ
ترجمه :
( همان كسي كه ) كتاب ( قرآن ) را بر تو نازل كرده است كه مشتمل بر حق است ( و متضمّن اصول رسالتهاي آسماني پيشين ، و ) تصديق‌كننده كتابهائي است كه قبل از آن ( براي پيغمبران فرستاده شده‌اند و ) بوده‌اند . و خداوند پيش از آن ، تورات را ( براي موسي ) و انجيل را ( براي عيسي ) نازل كرده است .
توضيحات :
« بِالْحَقِّ » : مشتمل بر احكام و عقائد و اخبار صحيح ثابت . جار و مجرور در موضع نصب بوده و حال كتاب است . « مُصَدِّقاً » : تصديق‌كننده . حال دوم كتاب است . تقدير چنين خواهد بود : نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مُحَقِّقاً مُصَدِّقاً لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ . « مَا بَيْنَ يَدَيْهِ » : مراد كتابهاي آسماني پيشين است ( نگا : سبأ / 31 ) . « وَ أَنزَلَ الْتَوْرَاةَ وَ الإِنجِيلَ » : اين جمله بيانگر بعضي از ( مَا بَيْنَ يَدَيْهِ ) است كه از شهرت بيشتري برخوردارند .
**************************************************
آيه 4
متن آيه :
مِن قَبْلُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَأَنزَلَ الْفُرْقَانَ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِآيَاتِ اللّهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَاللّهُ عَزِيزٌ ذُو انتِقَامٍ
ترجمه :
پيش از ( قرآن ، تورات و انجيل را نازل كرده است ) جهت رهنمود مردمان ، و ( چون منحرف گشتند ، قرآن يعني ) جدا سازنده ( حق از باطل ) را فرو فرستاده است . بيگمان كساني كه نسبت به آيات خدا كفر ورزند ، عذاب سختي دارند ، و خداوند توانا و انتقام گيرنده است .
توضيحات :
« مِن قَبْلُ » : پيش‌تر . جار و مجرور متعلّق به ( أَنزَلَ ) است . « هُديً » : مفعولٌ‌له ، و يا حال تورات و انجيل است . « فُرْقَان » : جداسازنده هدايت از ضلالت و حق از باطل و حلال از حرام ( نگا : بقره / 53 و 185 ، انبياء / 48 ، فرقان / 1 ) . « ذُوانتِقَامٍ » : انتقام‌گيرنده .
*************************************************************
آيه 5
متن آيه :
إِنَّ اللّهَ لاَ يَخْفَىَ عَلَيْهِ شَيْءٌ فِي الأَرْضِ وَلاَ فِي السَّمَاء
ترجمه :
شكّي نيست كه هيچ‌چيز نه در زمين و نه در آسمان بر خدا پنهان نمي‌ماند ( كوچك باشد يا بزرگ ، پديدار باشد يا پنهان ، دور باشد يا نزديك ) .
توضيحات :
***********************************************
آيه 6
متن آيه :
هُوَ الَّذِي يُصَوِّرُكُمْ فِي الأَرْحَامِ كَيْفَ يَشَاءُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
ترجمه :
او است كه شما را در رحمهاي ( مادران ) هر آن گونه كه بخواهد شكل مي‌بخشد ( و به صورتهاي مختلف مي‌آفريند ) . جز او خدائي نيست ( و همو ) عزيز و حكيم است .
توضيحات :
« يُصَوِّرُكُمْ » : شما را مي‌آفريند و از لحاظ عقلاني و جسماني شكل مي‌بخشد . « أَرْحَام » : جمع رَحِم ، محلّ تكوين جنين .
***************************************************
آيه 7
متن آيه :
هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ في قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الألْبَابِ
ترجمه :
او است كه كتاب ( قرآن ) را بر تو نازل كرده است . بخشي از آن ، آيه‌هاي « مُحْكَمَات » است ( و معاني مشخّص و اهداف روشني دارند و ) آنها اصل و اساس اين كتاب هستند ، و بخشي از آن آيه‌هاي « مُتَشَابِهَات » است ، ( و معاني دقيقي دارند و احتمالات مختلفي در آنها مي‌رود ) . و امّا كساني كه در دلهايشان كژي است ( و گريز از حق ، زواياي وجودشان را فرا گرفته است ) براي فتنه‌انگيزي و تأويل ( نادرست ) به دنبال متشابهات مي‌افتند . در حالي كه تأويل ( درست ) آنها را جز خدا و كساني نمي‌دانند كه راسخان ( و ثابت‌قدمان ) در دانش هستند . ( اين چنين وارستگان و فرزانگاني ) مي‌گويند : ما به همه آنها ايمان داريم ( و در پرتو دانش مي‌دانيم كه محكمات و متشابهات ) همه از سوي خداي ما است . و ( اين را ) جز صاحبان عقل ( سليمي كه از هوي و هوس فرمان نمي‌برند ، نمي‌دانند و ) متذكّر نمي‌شوند .
توضيحات :
« مُحْكَمَاتٌ » : آيه‌هاي متقن و واضحي كه همگان مي‌توانند به معاني و تفسير آنها پي ببرند و در فهم آنها دچار اشتباه و التباس نشوند . « أُمُّ الْكِتَابِ » : اصل و اساس قرآن و مرجع احكام حلال و حرام و كليد مشكلات و مجملات . « مُتَشَابِهَاتٌ » : آياتي كه مشكل و قابل تأويل بوده و معاني كاملاً واضح و روشني ندارند و چون محتمل مفاهيم و اوجه زيادي هستند ، قاطعانه نمي‌توان آنها را تفسير و تبيين كرد . از قبيل : حروف مقطّعه ، هنگامه رستاخيز ، چگونگي روح ، مجملات قرآن ، صفات‌يزدان ، و . . . « زَيْغٌ » : انحراف از حق . كج‌روي . « إِبْتِغاء » : خواستن . طلبيدن . « فِتْنَة » : برگرداندن از دين . كفر و شرك ( نگا : بقره / 191 و 217 . . . ) . « تَأْوِيل » : واژه ( تأويلِ ) نخستين به معني تحريف و تفسير نادرست ، و دومي به معني تفسير صحيح و تبيين متشابهات در حدود توان بشري است . « الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ » : دانشمندان زبردست و فرزانه . « رَاسِخُونَ » : عطف بر ( اللهُ ) است و ضمير ( هُ ) در ( تَأْويلَهُ ) به ( مَا ) يعني متشابه برمي‌گردد . « كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا » : هر يك از محكم و متشابه ، از سوي پروردگارمان نازل شده است و ممكن نيست برخي از آن مخالف برخي ديگر باشد .
***********************************************
آيه 8
متن آيه :
رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ
ترجمه :
( چنين فرزانگان خردمندي مي‌گويند : ) پروردگارا ! دلهاي ما را ( از راه حق ) منحرف مگردان بعد از آن كه ما را ( حلاوت هدايت چشانده و به سوي حقيقت ) رهنمود نموده‌اي ، و از جانب خود رحمتي به ما عطاء كن . بيگمان بخشايشگر توئي تو .
توضيحات :
« لا تُزِغْ » : منحرف مگردان . « هَبْ » : عطاء كن . ببخش . « مِن لَّدُنكَ » : از سوي خود . « الْوَهَّاب » : بس بخشنده .
****************************************************
آيه 9
متن آيه :
رَبَّنَا إِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لاَّ رَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللّهَ لاَ يُخْلِفُ الْمِيعَادَ
ترجمه :
پروردگارا ! تو مردمان را در روزي كه ترديدي در آن نيست جمع خواهي كرد ( تا همگان را در برابر كارشان پاداش دهي و بدين امر وعده داده‌اي و ) بيگمان خدا خلاف وعده نمي‌كند .
توضيحات :
« لِيَوْمٍ » : براي حساب روزي كه قيامت است . مضاف محذوف است ، و تقدير آن چنين است : لِحِسَابِ يَوْمٍ . « الْمِيعَاد » : وعده . مصدر ميمي است .
*************************************************************
آيه 10
متن آيه :
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَن تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَلاَ أَوْلاَدُهُم مِّنَ اللّهِ شَيْئاً وَأُولَئِكَ هُمْ وَقُودُ النَّارِ
ترجمه :
( در چنين روزي ) به هيچ وجه اموال و اولاد كافران ، آنان را نمي‌تواند از ( عذاب ) خدا نجات دهد ( و مايه رهائي ايشان از عذاب خدا گردد ) و ايشان افروزينه آتش ( دوزخ ) هستند .
توضيحات :
« لَن تُغْنِيَ عَنْهُمْ » : بديشان نفع نمي‌رساند . از ايشان دفع نمي‌گرداند . « مِنَ اللهِ » : از عذاب خدا . « وَقُود » : افروزينه . هيمه‌اي كه آتش را با آن روشن مي‌سازند . هيزم .
************************************************************
آيه 11
متن آيه :
كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا فَأَخَذَهُمُ اللّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَاللّهُ شَدِيدُ الْعِقَابِ
ترجمه :
( اينان رفتار و كردار زشتي دارند ) همچون رفتار و كردار قوم فرعون و كساني كه پيش از ايشان بودند و آيات ما را ( با وجود روشني ) تكذيب مي‌كردند ، پس خدا آنان را به ( كيفر ) گناهانشان گرفت ، و خداوند شديدالعقاب است .
توضيحات :
« دَأب » : عادت . كار . جار و مجرور « كَدَأْبِ » : متعلّق است به ( دَأْب ) محذوف و تقدير آن چنين است : دَأْبُهُمْ كَدَأْبِ . « ءَالِ » : اهل . پيروان . دار و دسته . « فِرْعَوْن » : لقب شاهان مصر . در اينجا مراد فرعون معاصر موسي است به نام رامسس دوم .
****************************************************************
آيه 12
متن آيه :
قُل لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ سَتُغْلَبُونَ وَتُحْشَرُونَ إِلَى جَهَنَّمَ وَبِئْسَ الْمِهَادُ
ترجمه :
( اي پيغمبر ! ) به كساني كه كافرند ، بگو : شما ( در دنيا ) شكست خواهيد خورد و ( در آخرت ) گردآورده مي‌شويد و به دوزخ افكنده مي‌شويد ، و ( دوزخ ) چه بد جايگاهي است !
توضيحات :
« تُحْشَرُونَ » : گردآورده مي‌شويد . « مِهَاد » : آرامگاه . قرارگاه . بستر
***********************************************************
آيه 13
متن آيه :
قَدْ كَانَ لَكُمْ آيَةٌ فِي فِئَتَيْنِ الْتَقَتَا فِئَةٌ تُقَاتِلُ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَأُخْرَى كَافِرَةٌ يَرَوْنَهُم مِّثْلَيْهِمْ رَأْيَ الْعَيْنِ وَاللّهُ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهِ مَن يَشَاءُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً لَّأُوْلِي الأَبْصَارِ
ترجمه :
در دو دسته‌اي كه ( در ميدان جنگ بدر ) با هم روبرو شدند ، نشانه‌اي ( و درس عبرتي ) براي شما است . دسته‌اي در راه خدا مي‌جنگيد ( و براي اعلاء فرمان خدا و انتشار دين حق مي‌رزميد ) و دسته‌اي ديگر كافر بود ( و در راه اهريمن هوي و هوس نبرد مي‌كرد . چنين كافراني ) مؤمنان را ( بخواست خدا ) باچشم خويش دو برابر ( تعداد واقعي ) خود مي‌ديدند ( و بدين‌سبب ترس و هراس بر آنان چيره شد و گريختند ) و خداوند هركس را بخواهد با ياري خود تأييد مي‌كند ( و پيروزي را نصيب او مي‌گرداند ) . بيگمان در اين امر عبرتي براي صاحبان چشم ( بينا و بينش راستين ) است .
توضيحات :
« إِلْتَقَتَا » : با هم در جنگ بدر روياروي شدند ( نگا : انفال / 41 - 44 ) . « فِئَةٌ » : دسته . گروه . « يَرَوْنَهُم مِّثْلَيْهِمْ » : دسته كافران ، شماره گروه مؤمنان را دو برابر خود مي‌ديدند ( نگا : أنفال / 43 ) . ( مِثْلَيْهِمْ ) حال ضمير ( هِمْ ) است . « رَأْيَ الْعَيْنِ » : ديدن روشن و آشكار . ( رَأْيَ ) مفعول مطلق ( يَرَوْنَهُمْ ) است . « أُوْلِي الأبْصَارِ » : دارندگان چشم . صاحبان بينش .
********************************************************
آيه 14
متن آيه :
زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ
ترجمه :
براي انسان ، محبّت شهوات ( و دلبستگي به امور مادي ) جلوه داده شده است ، از قبيل : عشق به زنان و فرزندان و ثروت هنگفت و آلاف و الوف طلا و نقره و اسبهاي نشاندار ( و مركبهاي ممتاز ) و چهارپايان ( همچون : شتر و گاو و بز و گوسفند . . . ) و كشت و زرع . اينها ( همه ) كالاي دنياي پست ( فعلي ) است و سرانجام نيك ( تلاشگران در راه حق ) در پيشگاه خدا است ( و همو داند كه در آخرت به نيكوكاران چه چيزهائي عطاء خواهد كرد ) .
توضيحات :
« مِنَ النِّسَآءِ وَ . . . » : از قبيل عشق به زنان و . . . . دوست داشت زنان و . . . حرف ( مِنْ ) مي‌تواند مفسّره يا بيانيّه باشد . « الْبَنِينَ » : پسران . مراد فرزندان است . « الْقَنَاطِير » : جمع قِنطار ، دارائي هنگفت . آلاف و الوف . « الْمُقَنطَرَةِ » : انباشته . بيشمار . كومه . « الذَّهَبِ » : طلا . « الْفِضَّةِ » : نقره . « الْخَيْلِ » : رمه اسبان . « الْمُسَوَّمَةِ » : سر داده شده براي چَرا . نشاندار سفيد پيشاني و دست و پا . زيبا و برازنده . « الأنْعَامِ » : چهارپايان . شتر و گاو و بز و گوسفند . « الْحَرْثِ » : كشتزار . مصدر است و به معني اسم مفعول به كار رفته است . « الْمَئَابِ » : مرجع . بازگشت . « حُسْنُ الْمَئَابِ » : بازگشتگاه نيكو در بهشت . صفت به موصوف خود اضافه شده است
***********************************************************
آيه 15
متن آيه :
قُلْ أَؤُنَبِّئُكُم بِخَيْرٍ مِّن ذَلِكُمْ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَأَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللّهِ وَاللّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ
ترجمه :
بگو : آيا شما را از چيزي با خبر سازم كه از اين ( چيزهائي كه در ديده‌ها آراسته و جلوه داده شده است ) بهتر است ؟ براي كساني كه پرهيزگاري پيشه كنند در نزد پروردگارشان باغهائي ( در جهان ديگر ) است كه رودخانه‌ها از پاي ( درختان ) آنها مي‌گذرد ، آنان در آنجاها جاويدانه خواهند بود . ( همچنين ايشان را ) همسران پاكيزه ( از هر پليدي و نقصي ) و خوشنودي خدا است . و خداوند ( رفتار و كردار ) بندگان را مي‌بيند ( و نيّت دروني ايشان را مي‌داند ) .
توضيحات :
« أُنَبِّئُكُمْ » : آگاهتان كنم . « ذلِكُمْ » : آنچه گذشت از زنان و . . . « رِضْوَان » : خوشنودي فراوان .
*************************************************************************
آيه 16
متن آيه :
الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ
ترجمه :
و همان كساني كه ( ايمان ، دل آنان را لبريز مي‌سازد و فرياد برمي‌آورند و ) مي‌گويند : پرودگارا ! ما ايمان آورده‌ايم ، پس گناهان ما را ببخش و ما را از عذاب آتش ( دوزخ ) به دور دار .
توضيحات :
« قِنَا » : ما را محفوظ و مصون دار . از ماده ( وقي ) .
***************************************************
آيه 17
متن آيه :
الصَّابِرِينَ وَالصَّادِقِينَ وَالْقَانِتِينَ وَالْمُنفِقِينَ وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالأَسْحَارِ
ترجمه :
و همان كساني كه ( در راه طاعت و عبادت ، و دوري از گناه و معصيت ، و تحمّل مشقّات و ناملايمات ) بردبار ، و ( در نيّت و كردار و گفتار ) درستكار ، و ( با خشوع و خضوع بر طاعت و عبادت ) مداوم و ماندگار ، و ( از آنچه مي‌توانند و بدان دسترسي دارند ) بخشاينده ، و در سحرگاهان آمرزش خواهند .
توضيحات :
« الصَّابِرِينَ » : شكيبايان . ( الصَّابِرِينَ ) مي‌تواند مجرور باشد و بدل يا صفت ( الَّذِينَ ) و يا صفت ( الْعِبَادِ ) بشمار آيد ، و يا منصوب باشد و مخصوص به مدح قلمداد شود . « الْقَانِتِينَ » : مطيعان خاشع و خاضع . مداومان بر طاعت و عبادت .
***************************************************************
آيه 18
متن آيه :
شَهِدَ اللّهُ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَالْمَلاَئِكَةُ وَأُوْلُواْ الْعِلْمِ قَآئِمَاً بِالْقِسْطِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
ترجمه :
خداوند ( با نشان دادن جهان هستي به گونه يك واحد بهم پيوسته و يك نظام يگانه و ناگسسته ، عملاً ) گواهي مي‌دهد اين كه معبودي جز او نيست ، و اين كه او ( در كارهاي آفريدگان خود ) دادگري مي‌كند ، و فرشتگان و صاحبان دانش ( هر يك به گونه‌اي در اين باره ) گواهي مي‌دهند . جز او معبودي نيست كه هم توانا است و هم حكيم .
توضيحات :
« قَآئِماً بِالْقِسْطِ » : در ميان بندگانش دادگرانه رفتار مي‌كند . ( قَآئِماً ) حال ( هُوَ ) است .
******************************************************************
آيه 19
متن آيه :
إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِينَ أُوْتُواْ الْكِتَابَ إِلاَّ مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ وَمَن يَكْفُرْ بِآيَاتِ اللّهِ فَإِنَّ اللّهِ سَرِيعُ الْحِسَابِ
ترجمه :
بيگمان دين ( حق و پسنديده ) در پيشگاه خدا اسلام ( يعني خالصانه تسليم فرمان الله شدن ) است ( و اين ، آئين همه پيغمبران بوده است ) و اهل كتاب ( در آن ) به اختلاف برنخاستند مگر بعد از آگاهي ( بر حقيقت و صحّت آن ؛ اين كار هم ) به سبب ستمگري و سركشي ميان خودشان بود ( و انگيزه‌اي جز رياست‌خواهي و انحصارطلبي نداشت ) . و كسي كه به آيات خدا ( اعم از آيات ديدني در آفاق و انفس ، يا آيات خواندني در كتابهاي آسماني پشت كند و ) كفر ورزد ( بداند كه ) بيگمان خدا زود حسابرسي مي‌كند .
توضيحات :
« الإِسْلام » : فرمانبرداري از خدا و قوانين و احكام آسماني . آئين اسلام كه همه انبياء از آدم تا خاتم بر آن بوده‌اند و در تبليغ آن كوشيده‌اند ( نگا : بقره / 132 ، آل‌عمران / 67 ، انعام 161 - 163 ) . « بَغْياً » : ستمگري و سركشي . مفعولٌ‌له يا حال است .
*************************************************************
آيه 20
متن آيه :
فَإنْ حَآجُّوكَ فَقُلْ أَسْلَمْتُ وَجْهِيَ لِلّهِ وَمَنِ اتَّبَعَنِ وَقُل لِّلَّذِينَ أُوْتُواْ الْكِتَابَ وَالأُمِّيِّينَ أَأَسْلَمْتُمْ فَإِنْ أَسْلَمُواْ فَقَدِ اهْتَدَواْ وَّإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلاَغُ وَاللّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ
ترجمه :
پس اگر با تو به ستيز پرداختند ، بگو : من و كساني كه از من پيروي نموده‌اند ، خويشتن را تسليم خدا كرده‌ايم و رو بدو نموده‌ايم . و بگو به اهل كتاب ( يعني يهوديان و مسيحيان ) و به بيسوادان ( يعني مشركان عرب ) : آيا شما تسليم شده‌ايد ؟ اگر تسليم شوند ، بيگمان هدايت يافته‌اند ( و راه را از چاه باز شناخته‌اند ) و اگر سرپيچي كنند ( نگران مباش ؛ زيرا ) بر تو ابلاغ ( رسالت ) است و بس ، و خدا بينا به ( اعمال و عقائد ) بندگان است .
توضيحات :
« حَآجُّوكَ » : با تو جدال و ستيزه كردند . « أَسْلَمْتُ وَجْهِيَ ِللهِ » : با تمام وجود فرمانبردار اوامر و نواهي خدايم و كسي را انباز او نمي‌گردانم . « وَجْه » : مراد ذات و وجود است . « مَنْ » : عطف بر ضمير ( تُ ) است . « الأُمِّيِّينَ » : كساني كه نمي‌توانند بخوانند و بنويسند . بيسوادان . در اينجا مراد عربهاي مشرك است . « ءَأَسْلَمْتُمْ » : اين واژه ماضي و استفهامي است ؛ ولي مراد امر است و تقدير چنين است : أَسْلِمُوا ( نگا : مائده / 91 ) . « الْبَلاغ » : تبليغ .
****************************************************************************
آيه 21
متن آيه :
إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللّهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَيَقْتُلُونَ الِّذِينَ يَأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ مِنَ النَّاسِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ
ترجمه :
كساني كه به آيات ( ديدني و خواندني ) خدا كفر مي‌ورزند ، و پيغمبران را به ناحق به قتل مي‌رسانند ، و كساني از مردمان را مي‌كشند كه به عدالت و دادگري فرمان مي‌دهند ( و ايشان را به سوي خدا مي‌خوانند ) ، پس آنان را به عذاب دردناكي بشارت بده .
توضيحات :
« الْقِسْط » : دادگري .
***************************************************************
آيه 22
متن آيه :
أُولَئِكَ الَّذِينَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَمَا لَهُم مِّن نَّاصِرِينَ
ترجمه :
آنان كساني هستند كه اعمالشان در دنيا و آخرت تباه شده ( و اگر كردار نيكي هم داشته باشند ، باطل و بي‌ثمر خواهد بود ) و ايشان را ياور و مددكاري نيست ( تا آنان را از زيان دنيوي و عذاب اخروي نجات دهد ) .
توضيحات :
« حَبِطَتْ » : تباه و هدر رفته است . باطل و بي‌ثمر شده است .
****************************************************
آيه 23
متن آيه :
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوْتُواْ نَصِيباً مِّنَ الْكِتَابِ يُدْعَوْنَ إِلَى كِتَابِ اللّهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ يَتَوَلَّى فَرِيقٌ مِّنْهُمْ وَهُم مُّعْرِضُونَ
ترجمه :
آيا آگاهي از حال كساني كه بديشان بهره‌اي از كتاب ( آسماني ) داده شده است ؛ ( هنگامي كه ) ايشان به سوي كتاب خدا ( قرآن ) دعوت مي‌شوند تا در ميانشان داوري كند ( و حق را از باطل جدا سازد ، ولي آنان دعوت را نمي‌پذيرند ) سپس گروهي از ايشان سرپيچي مي‌كنند ، و حال آن كه ( هميشه چنين كساني از حق و حقيقت ) روي گردانند .
توضيحات :
« أُوتُوا نَصِيباً مِّنَ الْكِتَابِ » : بهره‌اي از كتاب بديشان داده شده است و بدان آشنايند . مراد از چنين كساني ، رؤساي يهود ، و از كتاب ، تورات است . « إِلي كِتَابِ اللهِ » : مراد از كتاب خدا تورات يا قرآن است . « مُعرِضُونَ » : رويگردانان . پشت‌كنندگان .
************************************************************
آيه 24
متن آيه :
ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُواْ لَن تَمَسَّنَا النَّارُ إِلاَّ أَيَّاماً مَّعْدُودَاتٍ وَغَرَّهُمْ فِي دِينِهِم مَّا كَانُواْ يَفْتَرُونَ
ترجمه :
اين ( عمل آنان ) بدان خاطر است كه مي‌گفتند : جز چند روز اندكي ، آتش ( دوزخ ) به ما نمي‌رسد ( و مجازات محدودي داريم . چرا كه از قوم گزيده‌ايم ! ) و افتراهائي كه در دينشان به خداي مي‌بستند و ( پيوسته ) به هم مي‌بافتند ، ايشان را گول زده است .
توضيحات :
« ذلِكَ » : آنچه مذكور افتاد از تولّي و اعراض . ذلِكَ : مبتدا و عبارت ( بِأَنَّهُمْ قَالُوا لَن تَمَسَّنَا النَّارُ إِلاّ أَيَّاماً مَّعْدُودَاتٍ ) خبر است . « لَن تَمَسَّنَا » : به ما نمي‌رسد و ما را نمي‌سوزاند . « أيَّاماً مَّعْدُودَاتٍ » : چند روز اندك . منظورشان تنها چهل روز است كه در آن گوساله‌پرستي كرده‌اند . « غَرَّ » : گول زد . فريب داد .
**************************************************************************
آيه 25
متن آيه :
فَكَيْفَ إِذَا جَمَعْنَاهُمْ لِيَوْمٍ لاَّ رَيْبَ فِيهِ وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لاَ يُظْلَمُونَ
ترجمه :
پس ( حال آنان ) چگونه خواهد بود ( و چه كار خواهند كرد ) وقتي كه ايشان را در روزي كه هيچ شكّي در ( وقوع ) آن نيست ، جمع مي‌آوريم و به هر كسي ( پاداش و پادافره ) آنچه كرده و فراچنگ آورده است به تمام و كمال داده شود و بر آنان ستم نرود .
توضيحات :
« كَيْفَ » : حال آنان چگونه خواهد بود ؟ چه وضعي پيدا مي‌كنند ؟ . « وُفِّيَتْ » : به تمام و كمال داده شد .
****************************************************************************
آيه 26
متن آيه :
قُلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَن تَشَاء وَتَنزِعُ الْمُلْكَ مِمَّن تَشَاء وَتُعِزُّ مَن تَشَاء وَتُذِلُّ مَن تَشَاء بِيَدِكَ الْخَيْرُ إِنَّكَ عَلَىَ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
ترجمه :
بگو : پروردگارا ! اي همه چيز از آن تو ! تو هر كه را بخواهي حكومت و دارائي مي‌بخشي و از هر كه بخواهي حكومت و دارائي را بازپس مي‌گيري ، و هر كس را بخواهي عزّت و قدرت مي‌دهي و هركس را بخواهي خوار مي‌داري ، خوبي در دست تو است و بيگمان تو بر هر چيزي توانائي .
توضيحات :
« مَالِكَ » : منادا است يا صفت ( الله ) . « تَنزِعُ » : بازپس مي‌گيري . سلب مي‌كني .
*******************************************************************
آيه 27
متن آيه :
تُولِجُ اللَّيْلَ فِي الْنَّهَارِ وَتُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَتُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَتُخْرِجُ الَمَيَّتَ مِنَ الْحَيِّ وَتَرْزُقُ مَن تَشَاء بِغَيْرِ حِسَابٍ
ترجمه :
( بخشي از ) شب را جزو روز مي‌گرداني ( و بدين سبب شبها كوتاه و روزها دراز مي‌گردند ) و ( بخشي از ) روز را جزو شب مي‌گرداني ( و لذا روزها كوتاه و شبها دراز مي‌شوند ) و زنده را از مرده پديد مي‌آوري و مرده را از زنده ، و به هر كس كه بخواهي بدون حساب روزي مي‌بخشي .
توضيحات :
« تُولِجُ » : داخل مي‌گرداني . وارد مي‌كني . « تُخْرِجُ الْحَيَّ مِنْ . . . » : زنده را از مرده ، و مرده را از زنده پديدار مي‌سازي . همان گونه كه شب به داخل روز مي‌خزد و روز از شب مي‌خيزد ، عين اين خَزِش و خيزِش در سلولهاي بدن موجود زنده برقرار است . پيوسته سلولهائي مي‌ميرند و سلولهاي ديگري به وجود مي‌آيند ، و چرخه حيات و موت لحظه‌اي متوقّف نمي‌گردد .
***********************************************************
آيه 28
متن آيه :
لاَّ يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاء مِن دُوْنِ الْمُؤْمِنِينَ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللّهِ فِي شَيْءٍ إِلاَّ أَن تَتَّقُواْ مِنْهُمْ تُقَاةً وَيُحَذِّرُكُمُ اللّهُ نَفْسَهُ وَإِلَى اللّهِ الْمَصِيرُ
ترجمه :
مؤمنان نبايد مؤمنان را رها كنند و كافران را به جاي ايشان به دوستي گيرند ، و هر كه چنين كند ( رابطه او با خدا گسسته است و بهره‌اي ) وي را در چيزي از ( رحمت ) خدا نيست - مگر آن كه ( ناچار شويد و ) خويشتن را از ( اذيّت و آزار ) ايشان مصون داريد و ( به خاطر حفظ جان خود تقيه كنيد ) - و خداوند شما را از ( نافرماني ) خود برحذر مي‌دارد و بازگشت ( همگان ) به سوي او است .
توضيحات :
« مِن دُونِ » : به جاي . « فَلَيْسَ مِنَ اللهِ فِي شَيْءٍ » : بهره‌اي از دين خدا ندارد ، و بسي دور از رحمت او است ( نگا : مائده / 51 ) . در اينجا مضاف پيش از ( اللهِ ) حذف شده است كه ( دين ) يا ( ثَواب ) يا ( رَحْمَة ) است . « إِلاّ أَن تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقَاةً » : مگر اين كه از اذيّت و آزارشان بترسيد كه در اين صورت مي‌توانيد با آنان در ظاهر دوستي ورزيد ، بدان اندازه كه دفع ضرر گردد ( نگا : نحل / 106 ) . « تُقَاة » : پرهيز كردن و خويشتن را محفوظ داشتن . اصل آن ( وُقَيَة ) است و واو به تاء ، و ياء به الف تبديل شده است . مفعول مطلق است . « يُحَذِّرُكُمُ اللهُ نَفْسَهُ » : خدا شما را از عقاب و عذاب خود برحذر مي‌دارد . مضاف پيش از ( نَفْسَهُ ) حذف شده است كه ( عِقَاب ) است .
*********************************************************************
آيه 29
متن آيه :
قُلْ إِن تُخْفُواْ مَا فِي صُدُورِكُمْ أَوْ تُبْدُوهُ يَعْلَمْهُ اللّهُ وَيَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأرْضِ وَاللّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
ترجمه :
بگو : اگر آنچه را كه در سينه‌هايتان داريد پنهان سازيد يا آشكار كنيد ، خداوند آن را مي‌داند و خداوند آگاه از هر چيزي است كه در آسمانها و زمين است ، و خداوند بر هر چيزي توانا است .
توضيحات :
« صُدُور » : سينه‌ها . در اينجا مراد دل و درون است .
**********************************************************
آيه 30
متن آيه :
يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُّحْضَراً وَمَا عَمِلَتْ مِن سُوَءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ أَمَداً بَعِيداً وَيُحَذِّرُكُمُ اللّهُ نَفْسَهُ وَاللّهُ رَؤُوفُ بِالْعِبَادِ
ترجمه :
( كساني كه از فرمان پروردگارشان سرپيچي مي‌كنند ، بترسند از ) روزي كه هر كسي آنچه را از نيكي انجام داده است حاضر و آماده مي‌بيند ( و مايه سرور او مي‌شود ) و دوست مي‌دارد كاش ميان او و آنچه از بدي انجام داده است فاصله زيادي مي‌بود ( تا ديدار زشت آن را نبيند و به فرجام نامبارك آن ، دچار عقاب و عذاب نشود ) ، و خداوند شما را از ( نافرماني ) خودش برحذر مي‌دارد ، و خداوند نسبت به بندگان مهربان است ( و با نافرماني از او ، رحمت را به زحمت ، و نعمت را به نقمت تبديل نكنيد ) .
توضيحات :
« مُحْضَراً » : حاضر و آماده ( نگا : كهف / 49 ) . حال ( ما ) است . « أَمَداً بَعِيداً » : فاصله زياد .
*****************************************************************************
آيه 31
متن آيه :
قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
ترجمه :
بگو : اگر خدا را دوست مي‌داريد ، از من پيروي كنيد تا خدا شما را دوست بدارد و گناهانتان را ببخشايد ، و خداوند آمرزنده مهربان است .
****************************************************
آيه 32
متن آيه :
قُلْ أَطِيعُواْ اللّهَ وَالرَّسُولَ فإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّ اللّهَ لاَ يُحِبُّ الْكَافِرِينَ
ترجمه :
بگو : از خدا و از پيغمبر اطاعت و فرمانبرداري كنيد ، و اگر سرپيچي كنند ( ايشان به خدا و پيغمبر ايمان ندارند و كافرند و ) خداوند كافران را دوست نمي‌دارد .
توضيحات :
« تَوَلَّوْا » : پشت كردند . سرپيچي نمودند .
**********************************************************
آيه 33
متن آيه :
إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحاً وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ
ترجمه :
خداوند آدم و نوح و خاندان ابراهيم ( از قبيل : اسماعيل و اسحاق و يعقوب ) و خاندان عِمران ( از قبيل : موسي و هارون و عيسي و مادرش مريم ) را از ميان جهانيان برگزيد .
توضيحات :
« إصْطَفي » : برگزيد و برتري بخشيد . از ماده ( صفو ) .
********************************************************
آيه 34
متن آيه :
ذُرِّيَّةً بَعْضُهَا مِن بَعْضٍ وَاللّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
ترجمه :
آنان فرزنداني بودند كه ( چه از نظر پاكي و تقوا و فضيلت ، و چه از نظر دودمان ) برخي از برخي ديگرند ( زيرا خاندان ابراهيم كه اسماعيل و اسحاق و فرزندان ايشانند از نسل ابراهيم هستند ، و ابراهيم از نسل نوح ، و نوح از آدم است ، و خاندان عمران كه موسي و هارون و عيسي و مادرش مي‌باشند ، از نژاد ابراهيم و نوح و آدم هستند ) ، و خداوند شنوا و دانا است ( و از گفتار بندگان و افعال ايشان آگاه است ) .
توضيحات :
« ذُرِّيَّةً » : نسل . دودمان . بدل ( ءَالَ ) است .
****************************************************
آيه 35
متن آيه :
إِذْ قَالَتِ امْرَأَةُ عِمْرَانَ رَبِّ إِنِّي نَذَرْتُ لَكَ مَا فِي بَطْنِي مُحَرَّراً فَتَقَبَّلْ مِنِّي إِنَّكَ أَنتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ
ترجمه :
( خداوند شنيد ) هنگامي كه همسر عمران گفت : پروردگارا ! من آنچه را در شكم دارم خالصانه نذر تو كردم ( تا كارش تنها خدمت به بيت‌المقدّس باشد . ) پس ( آن را ) از من بپذير كه تو شنوا و دانائي ( و گريه و زاري مرا مي‌شنوي و اخلاص و هدف مرا مي‌داني ) .
توضيحات :
« مُحَرَّراً » : آزاد از كار و بار دنيا ، و مختصّ عبادت تو و خدمت بيت‌المقدّس . حال ( ما ) است .
**************************************************************************
آيه 36
متن آيه :
فَلَمَّا وَضَعَتْهَا قَالَتْ رَبِّ إِنِّي وَضَعْتُهَا أُنثَى وَاللّهُ أَعْلَمُ بِمَا وَضَعَتْ وَلَيْسَ الذَّكَرُ كَالأُنثَى وَإِنِّي سَمَّيْتُهَا مَرْيَمَ وِإِنِّي أُعِيذُهَا بِكَ وَذُرِّيَّتَهَا مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ
ترجمه :
پس هنگامي كه او را زائيد ، ( ديد كه دختر است و به درگاه پروردگار دست مناجات برداشت و عذر خواهان ) گفت : خداوندا ! من او را دختر زائيدم - ولي خدا بدانچه او به دنيا آورده بود آگاه‌تر بود ( از خود مريم ، و بهتر مي‌دانست كه ) پسر مانند دختر نيست ( و اين دختر به مراتب از پسري كه آرزوي او بود ، سودمندتر خواهد بود - و گفت : ) من او را مريم نام گذاردم و او و فرزندانش را از ( وسوسه و گمراه‌سازي ) اهريمن مطرود ( از درگاه فضل و كرمت ، به تو مي‌سپارم و ) در پناه تو مي‌دارم .
توضيحات :
« رَبِّ إِنِّي وَضَعْتُهَا أُنثَيا » : اين جمله بيانگر افسوس مادر مريم است ، نه اين كه او خدا را آگاه سازد . ( أُنثَيا ) حال ضمير ( هَا ) است . « لَيْسَ الذَّكَرُ كَالأُنثَيا » : اين سخن مي‌تواند گفته خدا باشد و يا گفته مادر مريم كه با افسوس مي‌گويد : براي خدمت به بيت‌المقدّس ، دختر همچون پسر نمي‌تواند مفيد باشد . « أُعِيذُهَا بِكَ » : او را در پناه تو مي‌دارم و به تو مي‌سپارم . « الرَّجِيمِ » : مطرود .
**********************************************************
آيه 37
متن آيه :
فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَأَنبَتَهَا نَبَاتاً حَسَناً وَكَفَّلَهَا زَكَرِيَّا كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِندَهَا رِزْقاً قَالَ يَا مَرْيَمُ أَنَّى لَكِ هَذَا قَالَتْ هُوَ مِنْ عِندِ اللّهِ إنَّ اللّهَ يَرْزُقُ مَن يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ
ترجمه :
خداوند ، او ( يعني مريم ) را به طرز نيكوئي پذيرفت ، و به طرز شايسته‌اي ( نهال وجود ) او را رويانيد ( و پرورشش داد ) ، و زكريّا ( شوهر خاله او ) را سرپرست او كرد . هر زمان كه زكريّا وارد عبادتگاه او مي‌شد ، غذاي ( تمييز و زيادي ) را در پيش او مي‌يافت . ( باري ) به مريم گفت : اين از كجا براي تو مي‌آيد ؟ ! گفت : اين از سوي خدا مي‌آيد . خداوند به هركس كه بخواهد بي‌حساب و بيشمار روزي مي‌رساند .
توضيحات :
« تَقَبَّلَ » : پذيرفت . « أَنبَتَهَا نَبَاتاً حَسَناً » : او را به زيباترين وجه تربيت كرد و به بهترين صورت محافظت و مراقبت نمود . ( نَبَاتاً ) مفعول مطلق است . « كَفَّلَهَا زَكَرِيَّا » : زكريّا را سرپرست مريم كرد . « أَنَّيا » : از كجا ؟
************************************************************
آيه 38
متن آيه :
هُنَالِكَ دَعَا زَكَرِيَّا رَبَّهُ قَالَ رَبِّ هَبْ لِي مِن لَّدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاء
ترجمه :
بدان هنگام ( كه زكريّا آن همه مرحمت و محبّت خدا را در حق مريم ديد ، خاشعانه در عبادتگاه به پا خاست و رو به سوي آسمان كرد و ) پروردگار خويش را به فرياد خواند ، گفت : پروردگارا ! ( هر چند كه خود پيرم و همسرم نازا ) فرزند شايسته‌اي از جانب ( لطف و كرم ) خويش به من عطاء فرما ، بيگمان تو شنونده دعائي ( و پذيرنده تمنّائي ) .
توضيحات :
« هُنَالِكَ » : آنجا ، پيش مريم و در كنار عبادتگاه . « دَعَا » : به كمك طلبيد . به فرياد خواند .
*************************************************************************
آيه 39
متن آيه :
فَنَادَتْهُ الْمَلآئِكَةُ وَهُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرَابِ أَنَّ اللّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيَى مُصَدِّقاً بِكَلِمَةٍ مِّنَ اللّهِ وَسَيِّداً وَحَصُوراً وَنَبِيّاً مِّنَ الصَّالِحِينَ
ترجمه :
پس ( خداوند دعاي او را پذيرفت و ) در حالي كه در عبادتگاه به نيايش ايستاده بود ، فرشتگان او را ندا در دادند كه خداوند تو را به يحيي مژده مي‌دهد ، و او تصديق كننده كلمه خدا ( يعني عيسي ، چون با كلمه « كُن » پديد آمده است ) و پيشوا و بركنار از هوسهاي سركش ، و پيغمبري از ( تبار ) صالحان خواهد بود .
توضيحات :
« مَلآئِكَةُ » : فرشتگان . در اينجا چه بسا مراد تنها جبرئيل باشد . « مُصَدِّقاً » : تصديق‌كننده . حال ( يَحْيي ) است . « كَلِمَةٍ » : مراد عيسي است ( نگا : آل‌عمران / 45 ) . « سَيِّداً » : سَرور . مراد اين است كه با دانش و فضلي كه دارد بر قوم خود سروري و آقائي مي‌كند . « حَصُوراً » : بركنار از هوسهاي سركش . كسي كه با وجود قدرت ازدواج براي زهد و پارسائي از آن چشم مي‌پوشد . البتّه اين امر دليل بر فضلِ ترك ازدواج نيست ؛ چرا كه يحيي نه از پدر خود برتر بوده است و نه از نياي خود ابراهيم خليل . « مِنَ الصَّالِحِينَ » : از نژاد صالحان .
*************************************************************
آيه 40
متن آيه :
قَالَ رَبِّ أَنَّىَ يَكُونُ لِي غُلاَمٌ وَقَدْ بَلَغَنِيَ الْكِبَرُ وَامْرَأَتِي عَاقِرٌ قَالَ كَذَلِكَ اللّهُ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ
ترجمه :
( با رسيدن اين مژده ، زكريّا متحيّرانه و مضطربانه كيفيّت وقوع اين امر خارق‌العاده را جويا شد و ) گفت : پروردگارا ! چگونه فرزندي مرا خواهد بود ، در حالي كه پيري به سراغ من آمده است و همسرم نازا است ؟ ( خداوند توسّط فرشتگان بدو ) فرمود : همين طور است ، خداوند هر كاري را بخواهد انجام مي‌دهد .
توضيحات :
« أَنَّيا » : چگونه ؟ « غُلام » : فرزند . « الْكِبَرُ » : پيري . كهنسالي . « عَاقِرٌ » : نازا .
***********************************************************************
آيه 41
متن آيه :
قَالَ رَبِّ اجْعَل لِّيَ آيَةً قَالَ آيَتُكَ أَلاَّ تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ إِلاَّ رَمْزاً وَاذْكُر رَّبَّكَ كَثِيراً وَسَبِّحْ بِالْعَشِيِّ وَالإِبْكَارِ
ترجمه :
گفت : پروردگارا ! نشانه‌اي براي من قرار بده ( كه حاملگي همسرم را برساند ) . فرمود : نشانه تو آن است كه نمي‌تواني سه روز با مردم حرف بزني مگر با رمز و اشاره ، و ( در اين مدّت به شكرانه نعمت ) پروردگارت را بسي ياد كن و سحرگاهان و شامگاهان او را تسبيح گوي و به پاكي بستاي .
توضيحات :
« ءَايَةً » : نشانه . علامت . « أَلاَّ تُكلِّمَ النَّاسَ » : اين كه نمي‌تواني با مردم سخن بگوئي . « رَمْزاً » : اشاره با دست يا سر و غيره . « الْعَشِيِّ » : شامگاهان . « الإِبْكَار » : سحرگاهان ( نگا : مريم / 11 ) .
******************************************************************
آيه 42
متن آيه :
وَإِذْ قَالَتِ الْمَلاَئِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاء الْعَالَمِينَ
ترجمه :
( تو حضور نداشتي ) هنگامي كه فرشتگان گفتند : اي مريم ! خدا تو را برگزيده و پاكيزه‌ات داشته است ، و تو را بر همه زنان جهان برتري داده است .
توضيحات :
« طَهَّرَكِ » : تو را از ناپاكيها زدوده است و از اتّهامات يهوديان پاكيزه داشته است . « إصْطَفَاكِ عَلَيا نِسَآءِ الْعَالَمِينَ » : تو را بر سائر زنان جهانيان برتري داد ؛ در اين كه تو يگانه زني هستي كه براي خدمت در كليسا پذيرفته شده و بدون شوهر ، صاحب نوزاد گشته است
**********************************************************************.
آيه 43
متن آيه :
يَا مَرْيَمُ اقْنُتِي لِرَبِّكِ وَاسْجُدِي وَارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ
ترجمه :
اي مريم ! ( به شكرانه اين نعمت بزرگ ) هميشه خاشعانه به اطاعت و عبادت پروردگارت مشغول شو و با نمازگزاران به سجده و ركوع بپرداز ( و با آنان نماز بخوان ) .
توضيحات :
« أُقْنُتِي لِرَبِّكِ » : فروتنانه به پرستش پروردگارت بپرداز . « أُسْجُدِي وَ ارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ » : با نمازگزاران نماز بخوان .
*********************************************************************************
آيه 44
متن آيه :
ذَلِكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيكَ وَمَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يُلْقُون أَقْلاَمَهُمْ أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ وَمَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يَخْتَصِمُونَ
ترجمه :
اين ( چيزهائي كه گفته شد ) از جمله خبرهاي غيبي است كه آن را به تو وحي مي‌كنيم و تو در آن هنگام كه قلمهاي خود را ( براي قرعه‌كشي به درون آب يا كيسه‌اي و . . . ) مي‌افكندند تا ( روشن شود بر طبق قرعه ) كدام يك سرپرستي مريم را بر عهده گيرد ، و بدان هنگام كه ميان خود ( بر سر سرپرستي او ) كشمكش داشتند حضور نداشتي ( و همه اينها از راه وحي به تو مي‌رسد ) .
توضيحات :
« أَنبَآءِ » : جمع نَبَأ ، اخبار « أَقْلام » : قلمها . تيرها . « أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ » : تا ببينند كدام يك سرپرستي مريم را به عهده مي‌گيرد . ( أَيُّ ) مبتدا و جمله بعدي خبر است ، و فعلي مانند ( يَنظُرُونَ ) يا ( يَعْلَمُونَ ) قبل از آن مقدّر است . « إِذْ يَخْتَصِمُونَ » : آن گاه كه منازعه و كشمكش مي‌كردند .
***********************************************************************************
آيه 45
متن آيه :
إِذْ قَالَتِ الْمَلآئِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيهاً فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ
ترجمه :
( تو حضور نداشتي ) آن گاه كه فرشتگان گفتند : اي مريم ! خداوند تو را به كلمه خود كه نامش مسيح عيسي پسر مريم است مژده مي‌دهد ، و او در اين جهان و آن جهان بلندمرتبه و بزرگوار و از زمره مقرّبان است .
توضيحات :
« مَسِيحُ » : لقب عيسي است ، معرّب ( مشيخا ) كه در تورات آمده است و به معني مدهون و تعميد شده است . « وَجِيهاً » : داراي وجاهت و كرامت . محترم . حال عيسي است .
***********************************************************************
آيه 46
متن آيه :
وَيُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلاً وَمِنَ الصَّالِحِينَ
ترجمه :
و در گهواره و در حالت كهولت ( يعني ميان‌سالي ، كه از سي سال تا پنجاه و يك سال است ) با مردم سخن خواهد گفت و از زمره صالحان بشمار است .
توضيحات :
« مَهْد » : گهواره . « كَهْلاً » : كهولت و ميان‌سالي . ( يُكَلِّمُ النَّاسَ ) و ( كَهْلاً ) حالند و عطف بر ( وَجيهاً ) در آيه قبلي مي‌باشند . « صَالِحِينَ » : كاملان در تقوا و صلاح .
*******************************************************************
آيه 47
متن آيه :
قَالَتْ رَبِّ أَنَّى يَكُونُ لِي وَلَدٌ وَلَمْ يَمْسَسْنِي بَشَرٌ قَالَ كَذَلِكِ اللّهُ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ إِذَا قَضَى أَمْراً فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُن فَيَكُونُ
ترجمه :
( مريم در حالي كه از تولّد فرزند از راه غيرطبيعي ، شگفت‌زده شده بود ) گفت : پروردگارا ! چگونه مرا فرزندي خواهد بود ، در حالي كه انساني با من نزديكي نكرده است ؟ ! فرمود : اين گونه هر چه را بخواهد مي‌آفريند ، و هنگامي كه اراده چيزي كند ( و بخواهد پديد آيد ) فقط بدان مي‌گويد : پديد آي ! پس ( بي‌درنگ ) پديد مي‌آيد .
توضيحات :
« لَمْ يَمْسَسْنِي » : با من آميزش و نزديكي نكرده است . « قَضَيا » : اراده كرد . مقدّر فرمود .
*********************************************************************
آيه 48
متن آيه :
وَيُعَلِّمُهُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالإِنجِيلَ
ترجمه :
و بدو خطّ و كتابت ، و دانش راستين و سودمند ، و تورات و انجيل مي‌آموزد .
توضيحات :
« كِتَابَ » : خطّ و كتابت . « يُعَلِّمُهُ الْكِتَابَ » : مراد اين است كه عيسي باسواد خواهد بود ؛ نه بيسواد .
*******************************************************************************
آيه 49
متن آيه :
وَرَسُولاً إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنِّي قَدْ جِئْتُكُم بِآيَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ أَنِّي أَخْلُقُ لَكُم مِّنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْراً بِإِذْنِ اللّهِ وَأُبْرِئُ الأكْمَهَ والأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَى بِإِذْنِ اللّهِ وَأُنَبِّئُكُم بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ
ترجمه :
و او را به عنوان پيغمبري به سوي بني‌اسرائيل روانه مي‌دارد ( و بديشان خبر مي‌دهد ) كه من ( بر صدق نبوّت خود ) نشانه‌اي را از سوي پروردگارتان برايتان آورده‌ام ، و آن اين كه : من از گِل چيزي را به شكل پرنده برايتان مي‌سازم ، سپس در آن مي‌دمم و به فرمان خدا پرنده‌اي ( زنده ) مي‌گردد ؛ و كور مادرزاد و مبتلاي به بيماري پيسي را شفا مي‌دهم و مردگان را به فرمان خدا زنده مي‌كنم و از آنچه مي‌خوريد و از آنچه در خانه‌هاي خود ذخيره مي‌كنيد به شما خبر مي‌دهم ! بيگمان در اينها نشانه‌اي براي شما است اگر ( اراده پذيرش ) ايمان داشته باشيد .
توضيحات :
« رَسُولاً » : حال و تقدير چنين است : وَ يُكَلِّمُهُم رَسُولاً . يا اين كه مفعولٌ‌به فعل محذوفي است و تقدير چنين مي‌شود : وَ نَجْعَلُهُ رَسُولاً . « أَنِّي » معمول ( رَسُولاً ) است و تقدير چنين است : رَسُولاً ناطِقاً بِأَنِّي . « أَخْلُقُ » : شكل مي‌بخشم . « طِينِ » : گِل . « أُبْرِئُ » : شِفا مي‌دهم . « أَكْمَهَ » : كور مادرزاد . « أَبْرَصَ » : پيس . « مَوْتَيا » : جمع ميّت ، مردگان .
**************************************************************************
آيه 50
متن آيه :
وَمُصَدِّقاً لِّمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَلِأُحِلَّ لَكُم بَعْضَ الَّذِي حُرِّمَ عَلَيْكُمْ وَجِئْتُكُم بِآيَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ فَاتَّقُواْ اللّهَ وَأَطِيعُونِ
ترجمه :
و ( من پيغمبريم كه ) تصديق‌كننده آن چيزي هستم كه پيش از من از تورات بوده است و ( آمده‌ام ) تا پاره‌اي از چيزهائي را كه ( بر اثر ستم و گناه ) بر شما حرام شده است ( به عنوان تخفيفي از سوي خدا ) برايتان حلال كنم ، و نشانه‌اي ( به دنبال نشانه‌اي ) را برايتان آورده‌ام ؛ بنابراين ( معجزه‌ها و نشانه‌هاي پياپي ) از خدا بترسيد و از من اطاعت كنيد .
توضيحات :
« مُصَدِّقاً » : حال فعل محذوف ( جِئْتُكُمْ ) است . « مَا بَيْنَ يَدَيَّ » : آنچه پيش از من بوده است . « ءَايَةً » : معجزه .
******************************************************************************************
