عقیقه و آداب عقیقه کردن
آداب عقیقه
قبل از اینکه آداب عقیقه را مطالعه کنید بدانید که عقیقه فقط مخصوص کودک و نوزاد نیست و بنا بر روایات وارد شده هرکسی تا آخر عمر میتواند برای خود عقیقه کند.
مطلب دیگر اینکه عقیقه کردن با قربانی کردن بسیار تفاوت دارد مانند خون دادن و حجامت کردن
******************************************************
« عقیقه برای فرزند, برای کسی که قادر بر انجام آن است, مستحب مؤکد است و اگر عقیقه به تأخیر افتاد تا هنگام بلوغ کودک, انجام آن به وسیله پدر مستحب است و پس از بلوغ تا پایان عمر به وسیله خود شخص مستحب می‌باشد.»
گفته شده است که فرزند در گرو عقیقه است؛ یعنی اگر عقیقه نکنید, فرزند در معرض مرگ و بلا قرار دارد.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید:
عقیقه بر کسی که توانایی مالی دارد, لازم است و کسی که فقیر است بعد از توان‌گر شدن لازم است این کار را انجام دهد و اگر برای کودکی عقیقه میسر نشد تا هنگامی که برای او قربانی کردند, کافی است.
از امام صادق (علیه‌السلام) پرسیدند: ما برای عقیقه, گوسفند پیدا نکردیم چه کنیم؟ آیا به اندازه قیمت گوسفند صدقه بدهیم؟ حضرت فرمود: خیر, باید گوسفند تهیه کنید؛ زیرا خداوند اطعام و ریختن خون را دوست دارد. سپس از حضرت پرسیدند: آیا فرزندی که در روز هفتم بیمرد, باید برای او صدقه داد؟ حضرت فرمود: اگر کودک پیش از ظهر بمیرد, صدقه ندارد و اگر بعد از ظهر بمیرد, باید برای او صدقه داد. شخصی از حضرت صادق (علیه‌السلام) پرسید:من نمی‌دانم که آیا پدرم برایم عقیقه کرده یا نه؟ حضرت فرمود: عقیقه بکن؛ اشکالی ندارد و آن شخص در هنگام پیری برای خود عقیقه کرد.
همچنین از امام صادق (علیه‌السلام) روایت شده است که می‌فرماید:
«فرزند را در روز هفتم نام گذاری کنید و عقیقه درست کنید و سر او را بتراشید و به وزن موی سرش نقره صدقه بدهید و ران گوسفند را به قابله بدهید و بقیه را به مردم بدهید.»
و در حدیث دیگری آمده است که «ربع گوسفند را به قابله بدهید و اگر زن, قابله نداشت, آن گوشت را به مادر او بدهید و دست کم باید گوشت عقیقه را به ۱۰ نفر بدهید و صاحب عقیقه خود نباید از گوشت آن بخورد.»
امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرماید:
«حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) در روز ولادت امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) در گوش آنان اذان گفت و حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) در روز هفتم ولادت برای آنان عقیقه درست کرد و پای گوسفند را به همراه یک سکه اشرفی به قابله داد.»
یکی از آداب عقیقه این است که اگر می‌خواهید شتر را عقیقه کنید, باید پنج ساله و یا بیشتر باشد و اگر خواستید بز را عقیقه کنید, باید یک ساله به بالا باشد و اگر گوسفندی را عقیقه می‌کنید باید ۶ یا ۷ ماهه باشد. بهتر است حیوانی را که عقیقه می‌کنید, اخته نباشد و از نظر ظاهری نیز سالم باشد؛ یعنی شاخ آن شکسته, گوش آن بریده,چشم‌های آن نابینا و پاهای آن لنگ نباشد. هم چنین بهتر است که گوسفند چاق باشد؛ اما اگر در عقیقه نیّت قربانی نشود, هر نوع گوسفندی که باشد خوب است و چون مقصود از عقیقه, اطعام و دادن گوشت به مردم است,هر چه گوسفند چاق‌تر باشد بهتر است. برای عقیقه کردن – چه پسر و چه دختر – گوسفند ماده هم کافی است. از دیگر آداب عقیقه این است که پدر و مادر صاحب عقیقه نباید از گوشت عقیقه بخورند و استخوان‌های گوسفند را نشکنند و از مفصل جدا کنند و نیز سنت است که گوشت را به صورت خام تقسیم نکنند؛ بلکه آن را با آب نمک بپزند و نیز بهتر است که ابتدا سر کودک را بتراشند و بعد گوسفند را عقیقه بکنند. لازم است که تراشیدن سر و عقیقه کردن و به اندازه موی سر کودک طلا یا نقره صدقه دادن, همه در یک جا و یک وقت انجام شود و باید همه سر کودک را بتراشند. کودکی را نزد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) آوردند تا برای او دعا کند و آن کودک کاکل داشت.حضرت دعا نکرد و دستور داد که کاکلش را بتراشند. و نیز سنت است که بعد از تراشیدن سر کودک, زعفران بر سر او بمالند.
حسین بن خالد می‌گوید: از امام رضا (علیه‌السلام) پرسیدم که تهنیت و تبریک کودک در چه روزی بهتر است؟ فرمود: هنگامی که امام حسن (علیه‌السلام) متولد شد, جبرئیل (علیه‌السلام) در روز هفتم برای تبریک و تهنیت بر حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) وارد شد و امر کرد که کودک را نام گذاری کنند و سرش را بتراشند و برای او عقیقه درست کنند و گوش او را سوراخ کنند.
درهنگام عقیقه کردن چند دعا وارد شده است که در باب ششم مفاتیح و کتاب گرانقدر حلیت المتقین از علامه مجلسی وارد شده است .
مستحب است یکی از این دعاها هنگام سربریدن عقیقه بدبن شکل خوانده شود :
بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اَللّهُمَّ عَقيقَةٌ عَنْ فُلانٍ (و نام او را بگويد) لَحْمُها بِلَحْمِهِ وَ دَمُها
بنام خدا و به يارى خدا، خدايا اين عقيقه از طرف فلانى است * * * * * * گوشتش بجاى گوشت او و خونش
بِدَمِهِ وَ عَظْمُها بِعَظْمِهِ اَللّهُمَّ اجْعَلْها وَِقاءً لاِلِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ وَ آلِهِ السَّلامُ
به خون او و استخوانش به استخوان او خدايا قرارش ده نگهدار آل محمّد عليه و آله السلام
و در حديث ديگر فرمود كه اين دعا بخواند:
يا قَوْمِ اِنّى بَرىٌ مِمّا تُشْرِكُونَ اِنّى وَجَّهْتُ
اى مردم من بيزارم از آنچه شما شريك خدا سازيد من روكنم
وَجْهِىَ لِلَّذى فَطَرَ السَّمواتِ وَالاَْرْضَ حَنيفاً مُسْلِماً وَ ما اَنَا مِنَ الْمُشْرِكينَ
بسوى كسى كه آفريد آسمانها و زمين را يك دل در حال تسليم و نيستم من از مشركان
اِنَّ صَلوتى وَ نُسُكى وَ مَحْياىَ وَ مَماتى لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمينَ لا شَريكَ لَهُ وَ
همانا نماز و عبادتم و زندگى و مرگم از آن خدا پروردگار جهانيان است كه شريك ندارد و
بِذلِكَ اُمِرْتُ وَ اَنَا مِنَ الْمُسْلِمينَ اَللّهُمَّ مِنْكَ وَ لَكَ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَاللَّهُ اَكْبَرُ
به همين دستور دارم و از مسلمانانم خدايا از تو و براى توست بنام خدا و بيارى خدا و خدا بزرگتر است
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ مِنْ فُلانِ بْنِ فُلانٍ
خدايا درود فرست بر محمّد و آل محمّد و بپذير از فلانى
و نام فرزند را ببرد پس آن را بكُشد
منبع : مفاتیح الجنان (شیخ عباس قمی)
حلیت المتقین( علامه مجلسی )
یکی از علت های اصرار و استحباب در حد وجوب عقیقه در اسلام محافظت شخص از بسیاری از خطرات جانی است که این محافظت هم علتی دارد که باز کردن آن در این مجال جای جولانی ندارد و از حوصله بحث خارج است. همینقدر بدانید که عالمی که ما در آن زندگی میکنیم سرشار است از نا دانسته های ما. چیزهایی که ما نمیفهمیم. موجوداتی که ما نمیبینیم. خطراتی که توسط موجودات غیر اورگانیک نظیر جنیان گریبان گیر انسان میشود. عقیقه برای هر کس لازم است چرا که اگر نام افراد در دسته حادثه ساز قرار گرفته باشد عقیقه با تمام آدابش باعث میشود که بسیاری از خطراتی که بواسطه حضور موجودات غیر اورگانیک اورا تهدید میکند از بین برود و آن موجودات از اطراف وی دور شوند و آسیبی به وی نرسانند.
دنیای عجیبی است . پر از رمز و راز و پر از نادانسته ها.
در پایان باز هم به کسانی که هضم مطالب این تارنما برایشان مشکل یا مضحک است یا این مطالب را خرافه می پندارند توصیه میکینم به این موضوع حکما فکر کنند که :
عدم الوجدان لا یدل علی عدم الوجود
( نفهمیدن و درک و وجدان نکردن چیزی دلیل بر نبود آن نیست )
