موقعیت فعلی: فهرست قرآن / سوره ذاريات / تفسیر نور


‏‏‏‏آيه ‏‏‏‏1‏‏‏‏
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَالذَّارِيَاتِ ذَرْواً ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏سوگند به بادها ! كه ( ابرها را برمي‌انگيزند و به اين سو و آن سو برابر فرمان يزدان مي‌برند و ) به سرعت پراكنده مي‌دارند .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« الذَّارِيَاتِ » : جمع ذَارِيَة ، بادهائي كه ابرها را به حركت درمي‌آورند و گرده گياهان و چيزهاي ديگر را اينجا و آنجا پراكنده مي‌دارند . ( نگا : كهف‌ / 45 ) . « ذَرْواً » : پراكندن . پخش كردن . واژه ( ذرو ) از صفات ويژه بادها است ( نگا : أضواءالبيان ) و به معني اسم فاعل ، يعني ( ذَارِيَة ) است و در اصل چنين است : وَالْذَّارِيَاتِ ذَارِيَة ( نگا : التفسير القرآني للقرآن ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏2
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَالْحَامِلَاتِ وِقْراً ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏و سوگند به ابرهائي كه بار سنگيني ( از باران ) را با خود برمي‌دارند !‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« الْحَامِلاتِ » : جمع حَامِلَة ، ابرهائي كه آبستن به آب و بردارندگان آن هستند . « وِقْراً » : بار سنگين . مراد ابرهاي سنگين و متراكم است ( نگا : اعراف‌ / 57 ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏3
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَالْجَارِيَاتِ يُسْراً ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏و سوگند به كشتيهائي كه ساده و آسان ( در آبهاي رودخانه‌ها و درياها و اقيانوسها ) روان و در حركتند !‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« الْجَارِيَاتِ » : جمع جَارِيَة ، كشتيها . ( نگا : شوري‌ / 32 ، رحمن‌ / 24 ، حاقه‌ / 1‏‏‏‏1‏‏‏‏ ) . « يُسْراً » : ساده و آسان . حال است و در تقدير چنين است . فَالْجَارِيَاتِ فِي حَالِ كَوْنِهَا مُيَسَّرَةً مُسَخَّراً لَهَا الْبَحْرُ .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏4
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَالْمُقَسِّمَاتِ أَمْراً ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏و سوگند به فرشتگاني كه كارها را ( ميان خود برابر فرمان يزدان ) تقسيم كرده‌اند !‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« الْمُقَسِّمَاتِ » : تقسيم‌كنندگان . مراد فرشتگان است كه هر يك عهده‌دار كاري از كارهاي جهان هستند . رابطه ذاريات ، حاملات ، جاريات ، و مقسمات در اين است كه تا بادها ابرها را به حركت در نياورند و آنها را بارور و تلقيح نسازند ، آبي در ميان نخواهد بود ، و اگر آب نباشد ، كشتيها از حركت مي‌ايستند ، و دنياي زندگان كره زمين هم نابود مي‌شود ، و هنگامي كه جانداران و بويژه انسان بر كره زمين نباشند ، كار فرشتگان راجع به انسان تعطيل مي‌گردد ( نگا : التفسير القرآني للقرآن ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏5
‏متن آيه : ‏‏
‏ إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَصَادِقٌ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏مسلّماً چيزي كه بدان وعده داده مي‌شويد و از آن ترسانيده مي‌شويد ، راست و قطعي است .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« تُوعَدُونَ » : وعد و وعيد داده مي‌شويد .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏6
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَإِنَّ الدِّينَ لَوَاقِعٌ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏و روز جزا ، حتماً وقوع پيدا مي‌كند و مي‌آيد .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« الدِّينَ » : جزا و سزا . ( نگا : فاتحه‌ / 4 ، حجر / 35 ، شعراء / 82 ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏7
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَالسَّمَاء ذَاتِ الْحُبُكِ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏سوگند به آسمان ! كه داراي راهها است .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« الْحُبُكِ » : جمع حَبيكَة ، راهها . هم‌وزن و هم‌معني طرائق ، جمع طَريقة است . مراد مسيرهاي ستارگان و سيّارگان است .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏8
‏متن آيه : ‏‏
‏ إِنَّكُمْ لَفِي قَوْلٍ مُّخْتَلِفٍ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏( اي كفار ! هر لحظه ) شما سخن و گفتار ديگري داريد . ( گاه فرستاده ما را مجنون ، گاه شاعر ، گاه ساحر ، و . . . مي‌ناميد ) .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« قَوْلٍ مُّخْتَلِفٍ » : سخنان گوناگون و گفتارهاي جوراجور .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏9
‏متن آيه : ‏‏
‏ يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏كساني ( از ايمان به سزا و جزا ) منحرف مي‌شوند كه ( از مسير دليل عقل و منطق حق‌طلبي ، به سبب پيروي از اهريمن و هوا و هوس ) منحرف شده باشند .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« يُؤْفَكُ » : بازگردانده مي‌شود . بدور داشته مي‌شود . « عَنْهُ » : از ايمان به سزا و جزا در قيامت . « مَنْ أُفِكَ » : هر كس كه اهريمن و هواها و هوسها او را بازداشته باشد . « يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ » : اين جمله بدان مي‌ماند كه براي بيان شدت جنگ گفته شود : جنگ درگرفت و هر كه كشته شد ، كشته شد ، و هر كه نجات يافت ، نجات يافت . يعني : از ايمان به سزا و جزا بازگردانده مي‌شود هركه باز گردانده مي‌شود .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏1‏‏‏‏0
‏متن آيه : ‏‏
‏ قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏مرگ بر دروغگويان !‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« قُتِلَ » : نفرين و نابود باد ! ( نگا : عبس‌ / 1‏‏‏‏7 ) . « الْخَرَّاصُونَ » : دروغگويان . كساني كه حرفهاي بي‌پايه و بي سر و ته مي‌زنند . كساني كه از روي گمان و تخمين سخن مي‌گويند .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏1‏‏‏‏1‏‏‏‏
‏متن آيه : ‏‏
‏ الَّذِينَ هُمْ فِي غَمْرَةٍ سَاهُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏همان كساني كه در گرداب ضلالت و جهالت ، غافل و سرگشته‌اند ( و راه بجائي نمي‌برند ) .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« غَمْرَةٍ » : گرداب . ورطه . مراد گرداب و ورطه غفلت و بي‌خبري و ناداني است . « سَاهُونَ » : جمع ساهي ، غافل . دچار اشتباه . مراد غافل از ادلّه و براهين يقيني و قطعي است .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏1‏‏‏‏2
‏متن آيه : ‏‏
‏ يَسْأَلُونَ أَيَّانَ يَوْمُ الدِّينِ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏( با تمسخر پيوسته ) مي‌پرسند : روز ( حساب و كتاب و ) سزا و جزا كي خواهد آمد ؟‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« أَيَّانَ » : كي‌ ؟ چه وقت‌ ؟ پرسش كفار هم جنبه استهزاء دارد و هم جنبه بعيد به نظر رسيدن وقوع قيامت .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏1‏‏‏‏3
‏متن آيه : ‏‏
‏ يَوْمَ هُمْ عَلَى النَّارِ يُفْتَنُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏آن روز ، روزي است كه ايشان روي آتش گداخته مي‌شوند .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« يُفْتَنُونَ » : ذوب و گداخته مي‌شوند . عذاب مي‌گردند . مراد تعذيب ايشان با دوزخ است .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏1‏‏‏‏4
‏متن آيه : ‏‏
‏ ذُوقُوا فِتْنَتَكُمْ هَذَا الَّذِي كُنتُم بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏( بديشان گفته مي‌شود : ) بچشيد عذاب خود را . اين همان چيزي است كه در فرا رسيدن آن شتاب مي‌ورزيديد .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« فِتْنَتَكُمْ » : عذاب خود را .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏1‏‏‏‏5
‏متن آيه : ‏‏
‏ إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏پرهيزگاران در ميان باغهاي بهشت و چشمه‌ساران خواهند بود .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« إِنَّ الْمُتَّقِينَ . . . » : ( حجر / 45 ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏1‏‏‏‏6
‏متن آيه : ‏‏
‏ آخِذِينَ مَا آتَاهُمْ رَبُّهُمْ إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَلِكَ مُحْسِنِينَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏دريافت مي‌دارند چيزهائي را كه پروردگارشان بديشان مرحمت فرموده باشد . چرا كه آنان پيش از آن ( در سراي جهان ) از زمره نيكوكاران بوده‌اند .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« ءَاخِذِينَ » : دريافت‌كنندگان و خوشنودشوندگان .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏1‏‏‏‏7
‏متن آيه : ‏‏
‏ كَانُوا قَلِيلاً مِّنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏آنان اندكي از شب مي‌خفتند .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« قَلِيلاً » : كمي ، پاسي . مفعول فيه يا صفت ظرف يا مصدر محذوف است : زَمَاناً قَلِيلاً . يا هُجُوعاً قَلِيلاً . « مَا » : حرف زائد و براي تأكيد قلّت است‌ ؛ يا اين كه مصدريه و فاعل ( قَلِيلاً ) است . « يَهْجَعُونَ » : مي‌خوابيدند . مي‌خفتند . از مصدر هُجُوع . آيه اشاره به عظمت سربرداشتن از خواب گرم و بستر نرم ، و سر نهادن بر آستانه آفريدگار در دل شبها ، و برداشتن دست دعا به درگاه خدا است .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏1‏‏‏‏8
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏و در سحرگاهان درخواست آمرزش مي‌كردند .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« بِالأسْحَارِ » : در بامدادان . در سحرگاهان . يعني تنها پاسي از شب مي‌خوابيدند و در آخر شب هم طلب مغفرت مي‌كردند .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏1‏‏‏‏9
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَفِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِّلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏در اموال و دارائيشان حقي و سهمي ( جز زكات ) براي گدايان و بينوايان تهي‌دست بود .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« السَّآئِلِ » : گدا . فقيري كه طلب صدقه و احسان مي‌كند . « الَْمُحْرُومِ » : بي‌چيز . مراد فقيري است كه روي گدائي را ندارد و درخواست چيزي از مردم نمي‌كند .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏20
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَفِي الْأَرْضِ آيَاتٌ لِّلْمُوقِنِينَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏در زمين دلائل و نشانه‌هاي فراواني است براي كساني كه مي‌خواهند به يقين برسند ( و از روي دليل خداي را بشناسند و آثار قدرت او را ببينند ) .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« ءَايَاتٌ » : دلائل روشن . نشانه‌هاي آشكار . « لِلْمُوقِنِينَ » : براي افرادي كه خواهان يقين هستند . كساني كه اهل يقين هستند .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏21‏‏‏‏
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَفِي أَنفُسِكُمْ أَفَلَا تُبْصِرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏و در خودِ وجود شما ( انسانها ، نشانه‌هاي روشن و دلائل متقن براي شناخت خدا و پي بردن به قدرت او ) است . مگر نمي‌بينيد ؟‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« فِي أَنفُسِكُمْ » : دستگاههائي كه در بدن انسان است ، مانند : قلب ، كليه ، ريه ، دهها هزار كيلومتر رگهاي درشت و باريك ، ده ميليون ميليارد سلول ، حواسي همچون بينائي و شنوائي و . . . هر يك آيتي از عظمت است . « أَفَلا تُبْصِرُونَ ؟ » : مگر غافل شده‌ايد و نمي‌بينيد ؟ ( نگا : قصص‌ / 72 ، زخرف‌ / 51‏‏‏‏ ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏22
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَفِي السَّمَاء رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏در آسمان ، روزي شما است و نيز چيزهائي كه بدان وعد و وعيد داده مي‌شويد .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« رِزْقُكُمْ » : ( نگا : هود / 6 ) . « مَا تُوعَدُونَ » : آنچه به آن وعده داده مي‌شويد و آنچه از آن بيم داده مي‌شويد . اشاره به هرگونه خير و بركت يا بلا و عذابي است كه خدا به انسانها مژده داده ، و يا انسانها را از آن ترسانده است ، از جمله بهشت ( نگا : نجم‌ / 1‏‏‏‏5 ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏23
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَوَرَبِّ السَّمَاء وَالْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِّثْلَ مَا أَنَّكُمْ تَنطِقُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏به خداي آسمان و زمين سوگند كه اين ( مطلب ، يعني وقوع رستاخيز ، حساب و كتاب ، جزا و سزا ، بهشت براي دينداران ، و دوزخ براي بي‌دينان ) حق است ، درست همان گونه كه شما سخن مي‌گوئيد ( و سخن گفتن كاملاً برايتان محسوس است و درباره آن شك و ترديدي نداريد ) .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« مِثْلَ مَآ أَنَّكُمْ تَنطِقُونَ » : مراد اين است كه وقوع رستاخيز و وجود بهشت و دوزخ و سعادت و شقاوت در آخرت ، محقق و بدور از شك و گمان است ، بدان گونه كه سخن گفتن خودتان برايتان محسوس است و واقعيت دارد و درباره آن شك و ترديد نداريد .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏24
‏متن آيه : ‏‏
‏ هَلْ أَتَاكَ حَدِيثُ ضَيْفِ إِبْرَاهِيمَ الْمُكْرَمِينَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏آيا خبر مهمانهاي بزرگوار ابراهيم به تو رسيده است‌ ؟‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« ضَيْفِ » : مهمانها . اين واژه براي مفرد و مثني و جمع و مذكر و مؤنث بكار مي‌رود ( نگا : حجر / 51‏‏‏‏ و 68 ، هود / 78 ) . مراد فرشتگاني است كه به صورت انسان به پيش حضرت ابراهيم آمدند . « الْمُكْرَمِينَ » : بزرگواران .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏25
‏متن آيه : ‏‏
‏ إِذْ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَقَالُوا سَلَاماً قَالَ سَلَامٌ قَوْمٌ مُّنكَرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏در آن زماني كه بر او وارد شدند و گفتند : سلام ( بر تو ! ) گفت : سلام بر شما ! ( شما مهمانان ، برايم ) مردمان ناآشنا و ناشناسي هستيد .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« مُنكِرُونَ » : افراد ناآشنا و ناشناس ( نگا : حجر / 62 ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏26
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَرَاغَ إِلَى أَهْلِهِ فَجَاء بِعِجْلٍ سَمِينٍ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏به دنبال آن ، پنهاني به سوي خانواده خود رفت ، و گوساله فربه‌اي را ( كه بريان كرده بودند ، براي ايشان ) آورد .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« رَاغَ‌ » : پنهاني و يواشكي رفت ( نگا : صافات‌ / 91‏‏‏‏ و 93 ) . « عِجْلٍ » : گوساله . « سَمِينٍ » : چاق و فربه .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏27
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَقَرَّبَهُ إِلَيْهِمْ قَالَ أَلَا تَأْكُلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏و آن را نزديك ايشان گذارد . ( ولي با تعجب ديد دست به سوي غذا نمي‌برند و از آن چيزي نمي‌خورند ! ) گفت : آيا نمي‌خوريد ؟ !‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« أَلا تَأْكُلُونَ ؟ ! » : مگر نمي‌خوريد ؟ ! چرا نمي‌خوريد ؟ !‏

‏‏آيه ‏‏‏‏28
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَأَوْجَسَ مِنْهُمْ خِيفَةً قَالُوا لَا تَخَفْ وَبَشَّرُوهُ بِغُلَامٍ عَلِيمٍ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏( هنگامي كه ديد دست به سوي غذا نمي‌برند ) در دل از ايشان احساس ترس و وحشت كرد . گفتند : مترس ! سپس او را به تولد پسري دانا و آگاه بشارت دادند .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« أَوْجَسَ » : احساس ترس كرد . خوف و هراس به دلش راه يافت . البته حضرت ابراهيم اين ترس و خوف را بديشان مي‌گويد ( نگا : حجر / 52 ) . علت خوف ابراهيم اين بوده كه برابر عرف آن زمان ، اگر مهمان غذاي مهماندار را نمي‌خورد ، نشانه اين بود كه براي دشمني و كار خطرناكي آمده است ( نگا : هود / 69 و 70 ) . « غُلامٍ » : پسر . مراد حضرت اسحاق است .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏29
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَأَقْبَلَتِ امْرَأَتُهُ فِي صَرَّةٍ فَصَكَّتْ وَجْهَهَا وَقَالَتْ عَجُوزٌ عَقِيمٌ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏همسرش جلو آمد ، در حالي كه ( از تعجب ) فرياد مي‌كشيد و به صورت خود مي‌زد و مي‌گفت : من پيرزني نازا هستم ( مگر مي‌شود در اين سن و سال بزايم و فرزندي به دنيا بياورم‌ ؟ ! ) .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« صَرَّةٍ » : فرياد . واويلا ( نگا : هود / 72 ) . « صَكَّتْ » : سيلي زد . چك زد . « عَجُوزٌ عَقِيمٌ » : ( نگا : هود / 72 ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏30
‏متن آيه : ‏‏
‏ قَالُوا كَذَلِكَ قَالَ رَبُّكِ إِنَّهُ هُوَ الْحَكِيمُ الْعَلِيمُ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏فرشتگان گفتند : همان گونه خواهد بود كه گفتيم . پروردگارت دستور فرموده است ( و قطعاً چنين خواهد شد ) . او ( كارهايش ) داراي حكمت ، و آگاه ( از هر چيز ) است .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« كَذلِكِ » : همان گونه خواهد شد كه گفتيم . جار و مجرور است و در موضع نصب است و صفت مصدر محذوفي است و تقدير چنين است : قَوْلاً مِّثْلَ ذلِكَ الَّذِي قُلْنَا .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏31‏‏‏‏
‏متن آيه : ‏‏
‏ قَالَ فَمَا خَطْبُكُمْ أَيُّهَا الْمُرْسَلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏ابراهيم گفت : اي فرستادگان ! ( بعد از مژده ، مأموريت شما چيست و ) چه كار مهمي‌داريد ؟‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« خَطْبُ » : كار مهم ( نگا : طه‌ / 95 ، حجر / 57 ، قصص‌ / 23 ، يوسف‌ / 51‏‏‏‏ ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏32
‏متن آيه : ‏‏
‏ قَالُوا إِنَّا أُرْسِلْنَا إِلَى قَوْمٍ مُّجْرِمِينَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏گفتند : ما به سوي مردمان بزهكاري فرستاده شده‌ايم .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« قَوْمٍ مُّجْرِمِينَ » : قوم لوط است .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏33
‏متن آيه : ‏‏
‏ لِنُرْسِلَ عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِّن طِينٍ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏تا باراني از سنگ گِلي برآنان ببارانيم .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« حِجَارَةِ مِّن طِينٍ » : سنگي از گِل . همان چيزي است كه در ( هود / 82 ، حجر / 74 ) با واژه ( سِجّيل‌= سنگ گِل ) بيان شده است و كيفيّت آن بر ما معلوم نيست .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏34
‏متن آيه : ‏‏
‏ مُسَوَّمَةً عِندَ رَبِّكَ لِلْمُسْرِفِينَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏اين سنگها ، از جانب پروردگارت ، براي اسرافكاران ( در فسق و فجور ) نشاندار شده بود .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« مُسَوَّمَةً » : داراي علامت و نشانه ، نشاندار ( نگا : آل‌عمران‌ / 1‏‏‏‏4 ، هود / 83 ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏35
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَأَخْرَجْنَا مَن كَانَ فِيهَا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏ما تمام مؤمناني را كه در شهرهاي قوم لوط زندگي مي‌كردند ( قبل از نزول بلا از شهرها ) بيرون برديم .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« فِيهَا » : در شهرهاي قوم لوط . مرجع ضمير حذف شده و براثر شهرت از سياق كلام پيدا است . همچون ( ارض ) در ( فاطر / 45 ) . « الْمُؤْمِنِينَ » : كساني كه ايمان داشته باشند ، و آن عقائد است .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏36
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَمَا وَجَدْنَا فِيهَا غَيْرَ بَيْتٍ مِّنَ الْمُسْلِمِينَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏در آن مناطق جز يك خانواده مسلمان ( راستين ) نيافتيم .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« بَيْتٍ » : اهل يك خانواده يا خاندان . مراد خانواده يا خاندان لوط ( ع ) است . « الْمُسْلِمِينَ » : كساني كه اسلام داشته باشند ، و آن اعمال است ، از قبيل : نماز و روزه . مراد از اين خانواده و يا خاندان ، كساني است كه ايمان و اسلام را يكجا در خود گرد آورده و در گفتار و كردار فرمانبردار آفريدگار بوده‌اند .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏37
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَتَرَكْنَا فِيهَا آيَةً لِّلَّذِينَ يَخَافُونَ الْعَذَابَ الْأَلِيمَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏در آن سرزمين نشانه‌اي ( دالّ بر هلاك كفار ) براي كساني برجاي گذاشتيم كه از عذاب دردناك ( دنيوي و اخروي خدا ) مي‌ترسند .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« تَرَكْنَا » : باقي گذاشتيم . « ءَايَةً » : اثر و نشانه‌اي كه به وسيله آن ، خداپرستان در آينده پند و عبرت بگيرند .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏38
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَفِي مُوسَى إِذْ أَرْسَلْنَاهُ إِلَى فِرْعَوْنَ بِسُلْطَانٍ مُّبِينٍ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏در ( داستان زندگي ) موسي نيز پند و عبرت وجود دارد . آنگاه كه او را مجهز به نيروي آشكاري ( از معجزات كه عصا و يد بيضا بود ) به سوي فرعون فرستاديم .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« سُلْطَانٍ مُّبِينٍ » : قدرت آشكار . مراد معجزات موسي ( ع ) است ، از قبيل عصا و يد بيضاء ( نگا : هود / 96 ، مؤمنون‌ / 45 ، غافر / 23 ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏39
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَتَوَلَّى بِرُكْنِهِ وَقَالَ سَاحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏او همراه با نيروهاي ( نظامي و انتظامي ) خود از ( پيام حق و از ايمان به ) موسي رويگردان شد و گفت : او جادوگر يا ديوانه است .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« بِرُكْنِهِ » : اگر حرف ( ب ) باء مصاحبت باشد ، معني چنين است : فرعون و هم اركان حكومت و لشكريانش از فرمان خدا و اطاعت از موسي رويگردان شدند . اگر باء سببيه باشد ، معني چنين است : او به سبب تكيه بر اركان حكومت و لشكريانش از فرمان خدا ، رويگردان شد . يا اين كه او با تمام وجود متكبرانه روي برتافت . اگر حرف تعديه باشد ، معني چنين است : او هم خودش از فرمان خدا روي برتافت و هم اركان حكومت و لشكريان خود را از حق منحرف ساخت . « رُكْنٍ » : جانب ، مراد اركان بدن ، يعني تمام وجود است . تكيه‌گاه مادي ، از قبيل لشكر و سپاه و اموال و اولاد .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏40
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَأَخَذْنَاهُ وَجُنُودَهُ فَنَبَذْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ وَهُوَ مُلِيمٌ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏ما او را و لشكريانش را گرفتار كرديم و به دريايشان انداختيم ، و او سزاوار سرزنش بود ( و لذا تاريخ ، نام ننگين و رفتار و كردار شرم‌آورش را هميشه به خاطر خواهد داشت ) .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« فَأَخَذْنَاهُ وَ جُنُودَهُ . . . » : ( نگا : قصص‌ / 40 ) . « مُلِيمٌ » : مستحق لومه و سزاوار سرزنش . كسي كه كاري كند كه به سبب آن درخور ملامت باشد ( نگا : صافات‌ / 1‏‏‏‏42 ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏41‏‏‏‏
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَفِي عَادٍ إِذْ أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمُ الرِّيحَ الْعَقِيمَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏در سرگذشت قوم عاد نيز پند و عبرتي است . بدانگاه كه تندباد بي‌خير و بركتي ( كه مرگ و نابودي ايشان را به همراه داشت ) به سوي ايشان وزان كرديم .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« الرِّيحَ الْعَقِيمَ » : باد نازا و بي‌باران . باد بيفايده و بي‌بركت . مراد بادي است كه خير و خوبي به همراه ندارد ، و بلكه هلاك و نابودي با خود مي‌آرد ( نگا : احقاف‌ / 24 و 25 ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏42
‏متن آيه : ‏‏
‏ مَا تَذَرُ مِن شَيْءٍ أَتَتْ عَلَيْهِ إِلَّا جَعَلَتْهُ كَالرَّمِيمِ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏به هر چيزي كه برمي‌خورد بر جايش نمي‌گذاشت ، مگر اين كه همچون استخوانهاي پوسيده و پودر شده‌اش مي‌كرد .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« مَا تَذَرُ » : رها نمي‌كرد . برجا نمي‌گذاشت . ترك نمي‌گفت . « الرَّمِيمِ » : استخوان پوسيده و متلاشي شده ( نگا : يس‌ / 78 ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏43
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَفِي ثَمُودَ إِذْ قِيلَ لَهُمْ تَمَتَّعُوا حَتَّى حِينٍ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏در سرگذشت قوم ثمود نيز پند و عبرت است . بدان هنگام كه بديشان گفته شد : مدت كوتاهي از زندگي تمتع برگيريد و بهره ببريد .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« حَتّي حِينٍ » : تا مدت ناچيزي . تا زمان كوتاهي . مراد تا پايان عمر و فرارسيدن مرگ است . يا مراد سه روز مذكور در ( هود / 65 ) مي‌باشد ( نگا : زاد المسير ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏44
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَعَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ وَهُمْ يَنظُرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏آنان از فرمان پروردگارشان سر باز زدند و صاعقه ايشان را فرا گرفت و آنان خيره خيره بدان نگاه مي‌كردند ( و نابودي خويش را مي‌ديدند و قدرتي بر دفاع از خويشتن نداشتند ! ) .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« عَتَوْا » : سركشي كردند . از پذيرش فرمان سرباز زدند ( نگا : فرقان‌ / 21‏‏‏‏ ) . « وَ هُمْ يَنظُرُونَ » : در حالي كه ايشان صاعقه را مي‌نگريستند كه دارد ايشان را هلاك مي‌سازد .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏45
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَمَا اسْتَطَاعُوا مِن قِيَامٍ وَمَا كَانُوا مُنتَصِرِينَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏آنان ( چنان نقش زمين شدند كه ) نتوانستند برخيزند و نتوانستند ( از كسي ياري بطلبند و ) خويشتن را كمك كنند .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« مُنتَصِرِينَ » : ياري‌دهندگان . كمك‌كنندگان .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏46
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَقَوْمَ نُوحٍ مِّن قَبْلُ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْماً فَاسِقِينَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏پيش از آنان ، ما قوم نوح را هلاك ساخته بوديم . چرا كه ايشان قوم فاسقي بوده و ( با انجام كفر و معاصي ) از فرمان خدا خارج شده بودند .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« كَانُوا قَوْماً فَاسِقِينَ » : ( نگا : نمل‌ / 1‏‏‏‏2 ، زخرف‌ / 54 ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏47
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَالسَّمَاء بَنَيْنَاهَا بِأَيْدٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏ما آسمان را با قدرت بنا ساخته‌ايم و همواره آن را وسعت مي‌بخشيم .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« أَيْدٍ » : قدرت و قوت ( نگا : ص‌ / 1‏‏‏‏7 ) . در رسم‌الخط قرآني با دو ياء نوشته شده است . « لَمُوسِعُونَ » : جمع مُوسِع ، داراي قدرت و توانائي . گسترش‌دهنده . « إِنَّا لَمُوسِعُونَ » : اين بخش از آيه ، اشاره به نظريه گسترش جهان دارد . علم امروز ثابت كرده است كه نه تنها كره زمين ، بر اثر مواد آسماني تدريجاً فربه و سنگين‌تر مي‌شود ، بلكه آسمانها نيز در حال گسترش هستند . ستارگاني كه در يك كهكشان قرار دارند ، به سرعت از مركز كهكشان دور مي‌شوند ، و ميلياردها كهكشان در فضاي جهان از يكديگر دور مي‌گردند ، و بالاخره جهان پيوسته در حال انبساط و توسعه است . حتي دانشمندان مي‌گويند : تمام كرات آسماني و كهكشانها در آغاز در مركز واحدي جمع بوده - با وزن مخصوص فوق‌العاده سنگين‌ - سپس انفجار عظيم و بسيار وحشتناكي در آن رخ داده ، و به دنبال آن ، اجزاي جهان متلاشي شده ، و به صورت كرات درآمده است ، و به سرعت در حال عقب‌نشيني و توسعه است ( نگا : المنتخب . نمونه ) .‏
‏‏آيه ‏‏‏‏48
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَالْأَرْضَ فَرَشْنَاهَا فَنِعْمَ الْمَاهِدُونَ ‏
‏ترجمه : ‏‏‏
‏و زمين را پهن كرده‌ايم ( و براي زندگي مردمان آماده ساخته‌ايم ) و چه آماده‌كنندگان خوبي بوده‌ايم !‏
‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« فَرَشْنَاهَا » : زمين را پهن كرده‌ايم . « الْمَاهِدُونَ » : جمع ماهِد ، آماده سازنده . خداي مهربان زمين را براي زندگي مردمان همچون گهواره آماده فرموده است و چنانكه بايد براي آسايش ايشان فراهم آورده است ( نگا : طه‌ / 53 ، زخرف‌ / 1‏‏‏‏0 ) .‏
‏‏آيه ‏‏‏‏49
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَمِن كُلِّ شَيْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ‏
‏ترجمه : ‏‏‏
‏ما از هر چيز جفتي را آفريده‌ايم ، تا اين كه شما ( عظمت آفريدگار را ) ياد كنيد .‏
‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« زَوْجَيْنِ » : يك جفت نر و ماده در جهان جانداران و گياهان و جمادات و غيره ( نگا : شعراء / 7 ، يس‌ / 36 ، زخرف‌ / 1‏‏‏‏2 ، طه‌ / 53 ) .‏
‏‏آيه ‏‏‏‏50
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ إِنِّي لَكُم مِّنْهُ نَذِيرٌ مُّبِينٌ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏به سوي ( عبادت ) خدا بشتابيد . من بيم‌دهنده آشكاري از سوي او براي شما هستم ( و پيغمبري من با دلائل و معجزات ، براي شما روشن است ) .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« فِرُّوا » : بگريزيد . مراد گريختن از كفر و بت‌پرستي ، به سوي خداشناسي و يكتاپرستي ، و از گناهان و سيئات ، به سوي عبادات و حسنات است . خلاصه گريز از موجبات عذاب و شقاوت ، به سوي موجبات نعمت و سعادت . « مُبِينٌ » : آشكار . يعني پيغمبري من با دلائل و معجزات ، روشن است ، و براي شما ناشناخته نيست .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏51‏‏‏‏
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَلَا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ إِنِّي لَكُم مِّنْهُ نَذِيرٌ مُّبِينٌ ‏
‏ترجمه : ‏‏‏
‏با خدا ، معبود ديگري را انباز مسازيد . من بيم‌دهنده و بيانگر ( عاقبت وحشتناك شرك و بت‌پرستي ) از سوي خدا براي شما مي‌باشم .‏
‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« مُبِينٌ » : بيانگر . يعني عاقبت دردناك بت‌پرستي و شرك را برايتان بيان ميدارم و كژراهه شقاوت را از شاهراه سعادت برايتان جدا مي‌سازم .‏
‏‏آيه ‏‏‏‏52
‏متن آيه : ‏‏
‏ كَذَلِكَ مَا أَتَى الَّذِينَ مِن قَبْلِهِم مِّن رَّسُولٍ إِلَّا قَالُوا سَاحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ ‏
‏ترجمه : ‏‏‏
‏همين گونه ( كه اينان شما را تكذيب مي‌دارند ) هيچ پيغمبري به سوي مردمان پيش از ايشان نرفته است ، مگر اين كه گفته‌اند : او جادوگر يا ديوانه است .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« كَذلِكَ » : بهمين صورت . كار به همين منوال است . خبر مبتداي محذوف است و تقدير چنين است : أَلأََمْرُ كَذلِكَ .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏53
‏متن آيه : ‏‏
‏ أَتَوَاصَوْا بِهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ طَاغُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏مگر همديگر را ( به گفتن چنين سخني ) سفارش كرده‌اند ؟ ! نه ، بلكه آنان مردمان طغيانگريند ( و عامل وحدت عمل ايشان همان روحيه واحد خبيث طغيانگريشان است ) .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« أَ تَوَاصَوْا بِهِ » : همزه استفهام براي تعجب است و مراد اين است كه اي مردم ! مايه تعجب است كه بي‌دينان انگار يكديگر را به تكذيب انبياء سفارش كرده‌اند .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏54
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَمَا أَنتَ بِمَلُومٍ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏از ستيزه با آنان روي بگردان ، چون تو سرزنش نميگردي ( كه چرا ايشان ايمان نمي‌آورند ) .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« تَوَلَّ عَنْهُمْ » : از ستيزه با آنان روي بگردان ، چرا كه ايشان متكبر و ستيزه‌جويند « مَلُومٍ » : لومه شده . سزاوار سرزنش .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏55
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرَى تَنفَعُ الْمُؤْمِنِينَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏پند و اندرز بده ، چرا كه پند و اندرز به مؤمنان سود مي‌رساند ( و كاري مي‌كند كه خدا را فراموش نكنند ، و پيوسته بر ايمان و يقينشان بيفزايند ) .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« الذِّكْري‌ » : موعظه حسنه . پند و اندرزي كه انسان را به ياد خدا مي‌اندازد و موجب تقويت ايمان و افزايش تقوا مي‌گردد .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏56
‏متن آيه : ‏‏
‏ وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏من پريها و انسانها را جز براي پرستش خود نيافريده‌ام .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« لِيَعْبُدُونِ » : تا مرا پرستش و بندگي كنند ( نگا : بينه‌ / 5 ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏57
‏متن آيه : ‏‏
‏ مَا أُرِيدُ مِنْهُم مِّن رِّزْقٍ وَمَا أُرِيدُ أَن يُطْعِمُونِ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏من از آنان نه درخواست هيچ گونه رزق و روزي مي‌كنم ، و نه مي‌خواهم كه مرا خوراك دهند .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« مَآ أُرِيدُ مِنْهُمْ . . . » : من بي‌نياز از جهانيانم و روزي‌ده ايشانم‌ ؛ نه روزيخوار آنان .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏58
‏متن آيه : ‏‏
‏ إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏تنها خدا روزي‌رسان و صاحب قدرت و نيرومند است و بس .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« ذُوالْقُوَّةِ » : داراي نيرو . « الْمَتِينُ » : داراي نيروي فراوان . تأكيد ( ذُوالْقُوَّةِ ) است .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏59
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَإِنَّ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا ذَنُوباً مِّثْلَ ذَنُوبِ أَصْحَابِهِمْ فَلَا يَسْتَعْجِلُونِ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏كساني كه ستم مي‌كنند ، سهم بزرگي از عذاب دارند ، همانند سهم بزرگ يارانشان ( از اقوام ستمگر پيشين ! ) . بنابراين ، از من به شتاب وقوع عذاب را مخواهيد .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« ذَنُوباً » : سطل بزرگ ، دلوهاي بزرگي كه دنباله دارند . « فَلا يَسْتَعْجِلُونِ » : ( نگا : انبياء / 37 ) .‏

‏‏آيه ‏‏‏‏60
‏متن آيه : ‏‏
‏ فَوَيْلٌ لِّلَّذِينَ كَفَرُوا مِن يَوْمِهِمُ الَّذِي يُوعَدُونَ ‏

‏ترجمه : ‏‏‏
‏واويلا بر كافران ! از دست آن روزي كه ايشان بدان وعده داده مي‌شوند .‏

‏توضيحات : ‏‏‏‏
‏« فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ . . . » : ( نگا : ابراهيم‌ / 2 ، مريم‌ / 37 ، ص‌ / 27 ، زخرف‌ / 65 ) .‏

 

موضوعات: موقعیت فعلی: فهرست قرآن / سوره ذاريات / تفسیر نور  لینک ثابت