مهارت های زندگی در سیره رضوی(بخش ششم)
نویسنده: دکتر محمدرضا شرفی
مهارت های تربیتی
مهارت فرزند پروری در حیطه شناختی و در حیطه ارتباطی
فعالیت های تربیتی حیطه ای گسترده دارد و تنوع پذیر است.
1. امکان تربیت: راه تربیت راهی دشوار و طولانی است که مشقت و سختی را به همراه دارد ولی کسی که در این مسیر با امید و تلاش حرکت کند حتما به نتیجه خواهد رسید. امام رضا علیه السلام فرمودند: عقل عطیه ای است الهی، و ادب و تربیت نتیجه مشقت. انکس که در راه فرا گرفتن ادب به مشقت و زحمت تن دهد پیروز گردد. و انکس که در راه ازیاد عقل خداد که جزو سرنوشت آدمی است سعی و مجاهده نماید جز بر نادانی خود نیفزوده است.
2. زمان تربیت: دوره مناسب برای تربیت پذیری قبل از پایان دوران کودکی است. امام رضا علیه السلام می فرمایند: دل همیشگی آمادگی ندارد گاهی نشاطی دارد و گاهی رخوت، بنابراین به هنگام نشاطش به آن توجه کنید و به گاه رخوت به حال خودش رها کنید.
3. مسوولیت تربیت: برای اداره امور تربیتی فرزندان جایگاه والدین باید به خوبی تبیین شود. انچه از روایات بر می آید این است که مسوولیت اصلی تربیت فرزند با پدر و همیاری و مشارکت مادر است.
با مروری به سیره رضوی دلالت هایی را می یابیم که ناظر به نیازهای روحی و روانی فرزند است و به چگونگی تامین آن اشاره دارد. امام رضا علیه السلام در همین باره حدیثی را از پیامبراکرم صلی الله علیه و آله نقل می کنند که ایشان فرمود: بزرگان خود را احترام کنید و به اطفال خود مهربانی نمایید و با خویشان خود ارتباط داشته باشید.
بوسیدن فرزند نشانه ابراز محبت است. در بیانی از امام رضا علیه السلام آمده است که مادر می تواند لبهای فرزند خود را ببوسد.
همچنین تامین نیازهای مادی فرزندان اهمیت خاصی دارد.
چند نکته:
1. چنانچه نیازهای روانی و روحی فرزندان در اولین سالهای کودکی تامین گردد زمینه مناسبی برای سلامتی روانی او مهیا می گردد و در برابر تهدیدهای مختلف محافظت می گردد
2. تامین نیازهای فوق علاوه بر حفظ سلامت روانی رویکردی مثبت را نسبت به اینده در وی ایجاد می کند
3. پاسخگویی فعال و معتدلانه پدر و مادر پل ارتباطی مناسبی به نام پل اعتماد را میان دو نسل ایجاد می کند
مختصری از حقوق فرزند
1. برخورداری از نام نیک (رابطه ای مستقیم میان نام و اثر روانی معنا و مفهوم ان در شخصیت انسان در روایات تاکید شده است)
2. حق برخورداری از احترام…. لازم است با اطفال مودب و با احترام بر خورد کنید(امام رضا علیه السلام)
مهارت فرزند پروری در حیطه ارتباطی
ارتباط موثر با فرزند در گروی شناخت روحیات و نیازها و حقوق فرزند است.
والدینی در این حیطه از تربیت موفق خواهند بود که قادر به درک ویژگی های فرزندان خود باشند.
اشاره ای کوتاه به چند روش تربیتی از سیره معصومین علیهم السلام
1. روش تربیت عملی
تربیت فرزند بیش از آنکه با آموزه های کلامی و ارتباط زبانی صورت گیرد بر رفتارهای عملی مبتنی است.
امام رضا علیه السلام می فرمایند: به فرزندت دستور بده که با دست خود دهد.
2. روش تربیت عادلانه
رعایت عدالت میان فرزندان از روش های تربیتی اسلام است. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می فرمایند: میان فرزندان خود به عدالت برخورد کنید همان گونه که مایلید مردم با شما با عدل و داد رفتار کنند.
3. روش تربیت عقلانی
در روایات و بیانات نورانی بزرگان دین عقل عاملی موثر در تربیت و سازندگی انسان است. تربیت عقلانی با به کارگیری استعدادهای فکری به تربیت کودکان و نوجوانان می پردازد. حضرت علی علیه السلام می فرمایند: عاقل کسی نیست که تنها نیکی و بدی را از هم تشخیص می دهد بلکه عاقل کسی استکه در هنگام رویارویی با خطر، آن را که خطرش کمتر است بشناسد و با تن دادن به خطر کمتر خود را از خطر بیشتر مصون دارد.
4. روش دعوت به استواری و پایداری
از شیوه های تربیتی اسلام دعوت به استقامت و پایداری است . رسول اکرم می فرماید سوره هود مرا پیر کرد! دلیل این سخن وجود آیه ای است که اشاره به ضرورت استواری و پایداری دارد.
چند نکته از سیره رضوی در باب استواری
1. دعوت به استواری از آموزه های اسلام است
2. نتیجه استواری و پایداری رسیدن به موفیقت است بدون تحمل سختی ها انتظار هیچ نوعی از پیشرفت تصور کردنی نخواهد بود
3. از مواردی که استواری در آن بیشتر تاکید شده است دعا و درخواست از پروردگار است
4. سختگیری و تحمل مشقات در پرورش روح آدمی و ورزیدگی اندیشه ی او ضروری است. (امام موسی بن جعفر علیه السلام: گاهی فرزندانتان را به کارهای کم و بیش سخت وادارید تا آن ها در بزرگسالی افرادی صبور و شکیبا باشند)
5. روش دعوت به تحکیم دوستی ها
در آغاز ضروری است که والدین خود در صدد ایجاد ارتباط صمیمانه با فرزندان باشند و بدین سان اعتماد سازی نمایند. و فرزندان خود را برای کسب تجربیات اجتماعی مناسب، به دوستیابی و تحکیم این پیوند ترغیب کنند
نمونه عملی در سیره رضوی: ازحضرت رضا در مورد خوشی دنیا سوال شد که ایشان فرمودند: وسعت منزل و زیادی دوستان
6-روش ایجاد ضابطه در مناسبات انسانی
انسان موجودی است اجتماعی، و در معاشرت با دیگران نیازمند آگاهی داشتن از ضابطه ها و معیارهای دقیق و مطمئن است.
حضرت علی علیه السلام : خویشتن را میان خود و مردم میزان قرار بده انچه را برای مردم دوست بدار که برای خود دوست داری…
|
[شنبه 1394-12-08] [ 08:40:00 ب.ظ ]
|