ا

عتکاف در لغت به معناي «گوشه نشين شدن، در جايي ماندن، خود را بازداشتن و گوشه نشيني براي عبادت» است. و در اصطلاح، (1) عبارت است از ماندن حداقل سه روز در مسجد جامع شهر يا مساجد چهارگانه؛ يعني مسجد الحرام، مسجد النبي، مسجد کوفه و مسجد بصره، به قصد عبادت خداوند، با شرايطي خاص.
از قرآن کريم فهميده مي شود که اعتکاف در زمان حضرت ابراهيم (ع) مرسوم بوده است و لذا در آيه ي 125 سوره ي بقره مي خوانيم: «و عهدنا الي ابراهيم و اسماعيل ان طهرا بيتي للطائفين و العاکفين و الرکع السجود؛ و ما با ابراهيم و اسماعيل عهد بستيم که خانه ي مرا براي طواف کنندگان و معتکفان و رکوع کنندگان و سجده کنندگان، پاک و پاکيزه کنيد». بعد از حضرت ابراهيم نيز در بعضي از شريعت ها و در زندگي بعضي از اولياي خدا مانند حضرت مريم و زکريا به چشم مي خورد.
دين اسلام اعتکاف را در شکلي جديد و با شرايطي خاص مطرح کرد و انجام آن را به مسلمانان سفارش نمود.
پيامبر اکرم(ص) همه ساله در دهه ي آخر ماه رمضان اعتکاف مي کرد و دستور مي داد رختخوابش را جمع کرده و چادري از جنس مو، براي او در مسجد برپا کنند.(2)
ميمون بن مهران مي گويد: من پيش امام حسن مجتبي (ع) نشسته بودم، او در حال اعتکاف بود مردي به محضر حضرت رسيد و عرض کرد: اي پسر رسول خدا! فلاني از من طلب کار است و به علت نداري مي خواهد مرا زندان کند، کمکم کن. امام فرمود: و الله مالي ندارم که بدهي تو را بپردازم. او باز اصرار کرد تا اين که امام (ع) عزم رفتن کرد. من عرض کردم: اي فرزند رسول خدا! مگر فراموش کرده ايد که معتکف هستيد؟ فرمود: نه، فراموش نکرده ام ولکن شنيدم پدرم و او از جدم رسول خدا (ص) نقل کرد که فرمود: «من سعي في حاجة اخيه المسلم فکانما عبدالله عزوجل تسعة آلاف سنة صائما نهاره و قائما ليله؛(3) کسي که در راه برطرف کردن نياز برادرش کوشش کند، پس گويا خدا را نه هزار سال عبادت کرده است، در حالي که روزها روزه و شب ها شب زنده دار بوده است.»
اين اعتکاف بيشتر در ايام البيض؛ يعني سيزدهم تا پانزدهم ماه رجب، همراه با اعمال ام داوود انجام مي شود. سه روز اعتکاف در مسجد الحرام و ده روز آخر ماه مبارک رمضان نيز توصيه شده است.
فوايد اعتکاف فراوان است؛ از جمله:
الف) ايجاد زمينه ي مناسب براي انديشيدن و تعقل: شخص معتکف در مدت زمان اقامت خود در مسجد و بريدن از محيط پرهياهوي زندگي، فرصتي مي بايد که گذشته ي خود را مرور و نقاط مثبت و منفي اش را ارزيابي کند.
ب) فراهم آوردن زمينه ي توبه و بازگشت: گاهي مشغله هاي زياد زندگي و مشکلات آن، ما را از خودمان غافل مي کند و فرصت ارزيابي و جبران عمل کرد گذشته را از ما مي گيرد؛ اعتکاف اين فرصت را در اختيار مي گذارد تا به جبران نقايص و ضعف هاي خود بپردازيم و توبه کنيم.
ج) فراهم شدن فرصت براي نيايش، نماز و تلاوت قرآن: در حقيقت مدت زمان اعتکاف، فرصتي است کوتاه براي محاسبه ي نفس و خودسازي که انسان را از حاکميت غريزه ها، عادت ها و اشتغالات معمول زندگي آزاد مي سازد و به جبران کاستي ها وادار مي کند.
براي آگاهي بيشتر درباره ي اعتکاف مي توانيد کتاب اعتکاف، نوشته ي آقاي فلاح زاده را مطالعه و يا از برنامه ي نرم افزاري پرسمان منتقل به نهاد رهبري در دانشگاه ها استفاده کنيد.

موضوعات: اعتکاف و فلسفه آن  لینک ثابت