موقعیت فعلی: فهرست قرآن / سوره شعراء / تفسیر نور / آیات 1 - 50 شعـراء
آيه 1
متن آيه :
طسم
ترجمه :
طا . سين . ميم .
توضيحات :
« طسم » : حروف مقطّعه است ( نگا : بقره / 1 ) .
آيه 2
متن آيه :
تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْمُبِينِ
ترجمه :
اين ( سوره كه به تو وحي مي‌شود ، برخي از ) آيات كتاب ( قرآن است كه ) بيانگر ( احكام الهي براي سعادت دنيا و آخرت مردمان ) است .
توضيحات :
« تِلْكَ . . . » : ( نگا : يوسف / 1 ، حجر / 1 ) .
آيه 3
متن آيه :
لَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَّفْسَكَ أَلَّا يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ
ترجمه :
انگار مي‌خواهي از غم و اندوه اين كه آنان ايمان نمي‌آورند ، خويشتن را نابود كني ؟ !
توضيحات :
« لَعَلَّكَ » : چرا بايد كه تو . انگار تو مي‌خواهي . مراد از ( لَعَلَّ ) در اينجا استفهام انكاري است كه متضمّن نفي بعد از خود است . « بَاخِعٌ » : هلاك كننده . نابود سازنده ( نگا : كهف / 6 ) . « أَلاّ يَكُونُوا مُؤْمِنينَ » : از اين كه ايمان نمي‌آورند . جمله در موضع نصب است و مفعول له است .
آيه 4
متن آيه :
إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِم مِّن السَّمَاء آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ
ترجمه :
اگر ما بخواهيم معجزه‌اي از آسمان بر آنان نازل مي‌نمائيم كه گردنهايشان در برابر آن ( خم گردد ، و از روي اجبار ايمان آورند و ) تسليم شوند . ( امّا سنّت خدا و حكمت الله مقتضي اختيار است ، و ثواب يا عقاب را مترتّب بر آن كرده است ) .
توضيحات :
« ءَايَةً » : معجزه‌اي مراد است كه مردم را وادار به ايمان گرداند . « ظَلَّتْ » : بشود و بگردد . از افعال ناقصه و به معني ( صارَتْ ) مي‌باشد . « أَعْنَاق » : جمع عُنُق ، گردنها ، تسميه كلّ به اسم جزء است و مراد خود مردمان است . برخي ( أعنَاق ) را به معني جماعت و گروه ، و رؤساء و رهبران قوم دانسته‌اند . ذكر ( ظَلَّتْ ) به شكل مفرد مؤنّث باتوجّه به لفظ ( أعناق ) و ذكر ( خَاضِعينَ ) به صورت جمع مذكّر با توجّه به معني آن است ( نگا : انبياء / 15 ، يوسف / 4 ) .
آيه 5
متن آيه :
وَمَا يَأْتِيهِم مِّن ذِكْرٍ مِّنَ الرَّحْمَنِ مُحْدَثٍ إِلَّا كَانُوا عَنْهُ مُعْرِضِينَ
ترجمه :
هيچ گونه موعظه و اندرز تازه‌اي ( از قرآن ) براي آنان از سوي خداوند رحمان نمي‌آيد ، مگر اين كه ايشان از آن روي‌گردان مي‌شوند .
توضيحات :
« ذِكْرٍ » : موعظه و اندرز . در اينجا مراد بخشي از آيات قرآن است . « مُحْدَثٍ » : تازه و نو ( نگا : انبياء / 2 ) .
آيه 6
متن آيه :
فَقَدْ كَذَّبُوا فَسَيَأْتِيهِمْ أَنبَاء مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُون
ترجمه :
آنان ( آيات قرآني را ) دروغ مي‌نامند ، و هرچه زودتر خبر ( مجازات ) چيزي كه بدان استهزاء و تمسخر مي‌كنند بديشان خواهد رسيد ( و كيفر كمرشكن و دردناك كار خود را خواهند ديد ) .
توضيحات :
« أَنبَآءُ » : اخبار . مراد كيفرهاي سختي است كه در اين جهان و آن جهان دامنگير آنان مي‌شود ( نگا : انعام / 5 و 6 ) .
آيه 7
متن آيه :
أَوَلَمْ يَرَوْا إِلَى الْأَرْضِ كَمْ أَنبَتْنَا فِيهَا مِن كُلِّ زَوْجٍ كَرِيمٍ
ترجمه :
آيا آنان به زمين نمي‌نگرند و نمي‌بينند كه چه قدر انواع و اقسام گياهان و درختان نر و ماده زيبا و سودمند را در آن رويانده‌ايم ؟ ( اگر دقّت كنند نشانه‌هاي قدرت يزدان را در آرايش و پيرايش ظاهري و در خواصّ و فوائد باطني روئيدنيها مي‌بينند ، و پيدايش اين همه رنگ و بو و فعل و انفعالات شيميائي ، و وجود زوجيّت و طرز تلقيح و باروري رُستنيها ، به زبان حال ايشان را به سوي خالق متعال رهنمود مي‌كند و آنان را از تكفير و تكذيب حق به دور مي‌سازد ) .
توضيحات :
« زَوْجٍ » : صنف و نوع ( نگا : طه / 53 ) . نر و ماده ( نگا : رعد / 3 ) . « كَرِيمٍ » : نافع و سودمند . ارزشمند . زيبا و خوش منظر ( نگا : شعراء / 58 ) .
آيه 8
متن آيه :
إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
ترجمه :
بي‌گمان در اين كار ( آفرينش گياهان و درختان ، در كوه و دمن و مزرعه و بيابان ) نشانه بزرگي است ( بر وجود خالق جهان ) ولي اكثر مردمان ( چشم دل را مي‌بندند و به نداي عقل گوش فرا نمي‌دهند و اين چند روزه حيات را غافلوار بسر مي‌برند و به خدا ) ايمان نمي‌آورند .
توضيحات :
« ءَايَةً » : نشانه و دليل . عبرت و پند .
آيه 9
متن آيه :
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
ترجمه :
پروردگار تو قطعاً چيره‌ي مهربان است .
توضيحات :
« الْعَزِيزُ » : قدرتمندي كه توانا بر همه چيز است . « الرَّحيمُ » : مهرباني كه رحمت واسعه‌اش همه جا را فرا گرفته است .
آيه 10
متن آيه :
وَإِذْ نَادَى رَبُّكَ مُوسَى أَنِ ائْتِ الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ
ترجمه :
( براي قوم خود بيان دار ) هنگامي را كه پروردگارت موسي را نزديك كوه طور ندا داد كه به سوي قوم ستمكار ( فرعون و فرعونيان برو ) . ( قومي كه با كفر و معاصي بر خود ستم كرده‌اند ، و با به بندگي كشاندن بني‌اسرائيل ، بدانان ظلم نموده‌اند ) .
توضيحات :
« إِئْتِ » : بيا . در اينجا مراد به سراغ رفتن است .
آيه 11
متن آيه :
قَوْمَ فِرْعَوْنَ أَلَا يَتَّقُونَ
ترجمه :
قوم فرعون . ( شگفتا چگونه در ظلم فرو رفته‌اند ! ) آيا ( از سرانجام كار و كيفر ستم خود نمي‌ترسند و از خشم و عذاب خدا ) نمي‌پرهيزند ؟
توضيحات :
« قَوْمَ » : عطف بيان يا بدل است . « أَلا يَتَّقُونَ » : آيا نمي‌پرهيزند ؟ هان پرهيز كنند . « أَلا » : دو كلمه و فراهم آمده است از همزه استفهام و لاء نفي . يا تنها واژه‌اي است و حرف تنبيه بوده و براي ترغيب و تشويق به كار پس از خود است .
آيه 12
متن آيه :
قَالَ رَبِّ إِنِّي أَخَافُ أَن يُكَذِّبُونِ
ترجمه :
( موسي ) گفت : پروردگارا ! من مي‌ترسم كه مرا تكذيب كنند ( و از روي تكبّر و تفرعن رسالتم را نپذيرند ) .
توضيحات :
« أَن يُكَذِّبُونِ » : اين كه مرا دروغگو نامند و تكذيب كنند . ضمير مفعولي ( ي ) از آخر فعل حذف شده است .
آيه 13
متن آيه :
وَيَضِيقُ صَدْرِي وَلَا يَنطَلِقُ لِسَانِي فَأَرْسِلْ إِلَى هَارُونَ
ترجمه :
( اگر تكذيبم كنند ، از غم و غصّه ) سينه‌ام تنگ مي‌شود ، و ( بدين هنگام چنان كه بايد در مجادله با آنان ) زبانم نمي‌گردد ( و روان و گويا صحبت نمي‌كنم ) . پس ( جبرئيل را ) به پيش ( برادرم ) هارون بفرست ( و پيغمبرش گردان ، تا ياري و كمكم‌كند ) .
توضيحات :
« يَضيقُ صَدْري » : سينه‌ام تنگ مي‌شود . در فارسي مي‌گوئيم : دلم تنگ مي‌شود . آزرده خاطر و دل شكسته مي‌گردم . « لا يَنطَلِقُ » : گويا و رسا نمي‌گردد . « فَأَرْسِلْ » : بفرست . مفعول آن مقدّر است كه ( جبرئيل ) فرشته وحي است . از واژه ارسال پيدا است كه موسي از آستان ذوالجلال درخواست نموده است كه هارون را پيغمبر فرمايد ( قصص / 34 ، مريم / 53 ، انبياء / 48 ) .
آيه 14
متن آيه :
وَلَهُمْ عَلَيَّ ذَنبٌ فَأَخَافُ أَن يَقْتُلُونِ
ترجمه :
آنان ( به گمان خود ، قصاص ) گناهي بر من دارند و مي‌ترسم ( پيش از انجام وظيفه تبليغ ) مرا بكشند .
توضيحات :
« ذَنبٌ » : مراد قصاص مرد ستمگري است كه با يك مرد مظلوم بني‌اسرائيلي درگير شده بود ، و به هنگام ميانجيگري موسي ، اشتباهاً توسّط موسي به قتل رسيد ( نگا : قصص / 15 ) .
آيه 15
متن آيه :
قَالَ كَلَّا فَاذْهَبَا بِآيَاتِنَا إِنَّا مَعَكُم مُّسْتَمِعُونَ
ترجمه :
( خداوند اين تقاضاي صادقانه موسي را اجابت كرد و گفت : ) اين چنين نيست ( كه بتوانند تو را به قتل برسانند . درخواستت را راجع به هارون پذيرفتم ) . دو نفري با ( توشه ) معجزات ما ( كه عصا و يد بيضاء است ، به سوي فرعون و فرعونيان ) برويد ( و بدانيد كه ) ما با شما هستيم و ( شما را در پناه خود مي‌داريم ، و كاملاً مطالبي را كه در ميان شما و ايشان مي‌گذرد ) مي‌شنويم . ( قطعاً شما پيروزيد ) .
توضيحات :
« ءَايَات » : معجزات . مراد عصا و يد بيضاء است ( نگا : طه / 17 - 23 ) .
آيه 16
متن آيه :
فَأْتِيَا فِرْعَوْنَ فَقُولَا إِنَّا رَسُولُ رَبِّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
به سراغ فرعون برويد و بگوئيد : ما فرستادگان پروردگار جهانيانيم .
توضيحات :
« رَسُولُ » : علّت اين كه به صورت مفرد آمده است نه به صورت مثنّي ؛ يعني ( رَسُولا ) ، اين است ( رَسُول ) مصدر و به معني ( رِسالَة ) است و به عنوان مفرد و مثنّي و جمع و مؤنّث و مذكّر ذكر مي‌شود . مانند : لَقَدْ كَذَبَ الْواشُونَ ما فُهْتُ عِنْدَهُمْ بِسِرٍّ وَ لا أَرْسَلْتُهُمْ بِرَسُولٍ همچنين ( رسول ) معني جمع نيز دارد . مانند : ضَيف و طِفل در : هؤُلآءِ ضَيْفي ( حجر / 68 ) ، ثُمَّ نُخْرِجُكُمْ طِفْلاً ( حجّ / 5 ) .
آيه 17
متن آيه :
أَنْ أَرْسِلْ مَعَنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ
ترجمه :
( پروردگار جهانيان به تو دستور مي‌دهد ) اين كه بني‌اسرائيل را ( آزاد از زنجير اسارت و بردگي كني و ) با ما همراه سازي ( تا به سرزمين مقدّس ، يعني فلسطين برويم ) .
توضيحات :
« أَرْسِلْ مَعَنَا » : مراد جلوگيري نكردن و آزاد گذاشتن است تا اين كه بتوانند بيايند و با موسي و هارون راهي فلسطين شوند .
آيه 18
متن آيه :
قَالَ أَلَمْ نُرَبِّكَ فِينَا وَلِيداً وَلَبِثْتَ فِينَا مِنْ عُمُرِكَ سِنِينَ
ترجمه :
( فرعون ) گفت : آيا ما تو را در كودكي ميان خود ( در دامان مهر و در آغوش لطف خويش ) نپرورده‌ايم ؟ ! و آيا سالهاي متمادي از عمرت در بين ما ماندگار نبوده‌اي ( و از رعايت و حفاظت و نان و نمك ما برخوردار نگشته‌اي ؟ ! ) .
توضيحات :
« قالَ . . . » : سخن فرعون جنبه ريشخند را دارد . « وَلِيداً » : طفل . كودك . فعيل به معني مفعول ، و حال است . « لَبِثْتَ » : مانده‌اي .
آيه 19
متن آيه :
وَفَعَلْتَ فَعْلَتَكَ الَّتِي فَعَلْتَ وَأَنتَ مِنَ الْكَافِرِينَ
ترجمه :
و آن كاري را كرده‌اي كه كرده‌اي و ( مرتكب قتل يكي از طرفداران ما شده‌اي . و از اينها گذشته ، تو اينك ) كفران نعمتهاي ما مي‌كني ( و حق نان و نمك ما را فراموش مي‌نمائي ، و با ادّعاي پيغمبري پرورگار جهان ، الوهيّت ما را ناديده مي‌گيري ) .
توضيحات :
« فَعْلَتَكَ » : كاري كه كرده‌اي . اشاره به قتل مرد قبطي است ( نگا : قصص / 15 ) . « الْكَافِرِينَ » : افراد ناسپاس . كفران نعمت كنندگان .
آيه 20
متن آيه :
قَالَ فَعَلْتُهَا إِذاً وَأَنَا مِنَ الضَّالِّينَ
ترجمه :
( موسي ) گفت : من در حين انجام اين كار ( نمي‌دانستم مشتي كه براي تأديب و تنبيه به قبطي مي‌زنم ، منتهي به قتل مي‌گردد ، و ) از سرگشتگان ( و بيخبراني ) بودم ( كه اطّلاع ندارند ضربه مشت هم گاهي منجر به قتل مي‌شود ) .
توضيحات :
« إِذاً » : آن زمان كه . « الضَّآلِّينَ » : گمراهان . در اينجا مراد جاهلين ، بيخبران و غافلان از عواقب موقعيّت است .
آيه 21
متن آيه :
فَفَرَرْتُ مِنكُمْ لَمَّا خِفْتُكُمْ فَوَهَبَ لِي رَبِّي حُكْماً وَجَعَلَنِي مِنَ الْمُرْسَلِينَ
ترجمه :
پس من از دست شما گريختم وقتي كه از شما ترسيدم ( كه در برابر اين قتل غيرعمد مرا بكشيد ) و خداوند به من علم و دانش بخشيد ( تا در پرتو آن چيزها را درست ببينم و كارها را صحيح و بجا انجام دهم ) و مرا از زمره پيغمبران كرد ( تا بندگان خدا را به سوي نجات از عذاب فرا خوانم ) .
توضيحات :
« حُكْماً » : دانش و آگهي . حكمت ، كه هر كاري در پرتو آن بجا و به موقع انجام مي‌پذيرد ( نگا : انعام / 89 ) .
آيه 22
متن آيه :
وَتِلْكَ نِعْمَةٌ تَمُنُّهَا عَلَيَّ أَنْ عَبَّدتَّ بَنِي إِسْرَائِيلَ
ترجمه :
آيا اين منّتي است كه تو بر من ميگذاري اين كه بني‌اسرائيل را بنده و برده خود ساخته‌اي ؟ !
توضيحات :
« وَ تِلْكَ نِعمَةٌ . . . » : در اين جمله ، حرف استفهام انكاري مقدّر است كه مفيد نفي است . اصل آن چنين است : وَ هَلْ تِلْكَ نِعْمَةٌ . . . ؟ ! آيا نعمت است كه ؟ ! « أَنْ عَبَّدْتَ . . . » : حرف ( أَنْ ) تفسيريّه است ، و مطالب مابعد آن ، تفسير مطالب ماقبل آن است ( نگا : يونس / 2 ) . « عَبَّدْتَ » : برده و بنده كرده‌اي .
آيه 23
متن آيه :
قَالَ فِرْعَوْنُ وَمَا رَبُّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
فرعون گفت : پروردگار جهانيان كيست ( كه اين همه از او صحبت مي‌كني و خويشتن را فرستاده او مي‌داني ؟ ) .
توضيحات :
« مَا رَبُّ الْعَالَمِينَ » : گمان مي‌رود فرعون اين سخن را براي تجاهل و تحقير مطرح كرده باشد .
آيه 24
متن آيه :
قَالَ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا إن كُنتُم مُّوقِنِينَ
ترجمه :
( موسي ) گفت : پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است ، اگر شما راه يقين مي‌پوئيد ( و حقيقت را مي‌جوئيد ، حق اين است كه گفتم ) .
توضيحات :
« رَبُّ » : خبر مبتداي محذوف است و تقدير چنين است : هُوَ رَبُّ . . . « إِن كُنتُم مُّوقِنينَ » : اگر به دنبال باور درست و سخن منطقي بوده باشيد و هدف شما از اين سؤال ، درك و فهم حقيقت باشد .
آيه 25
متن آيه :
قَالَ لِمَنْ حَوْلَهُ أَلَا تَسْتَمِعُونَ
ترجمه :
( فرعون رو ) به اطرافيان خود ( كرد و مسخره‌كنان ) گفت : آيا نمي‌شنويد ( اين مرد چه مي‌گويد ؟ ! مي‌شنويد كه جز ياوه نمي‌گويد ؟ ! ) .
توضيحات :
« أَلا تَسْتَمِعُونَ » : آيا گوش فرا مي‌دهيد ؟ ! آيا مي‌شنويد ؟ ! اين سخن جنبه تعجّب و ريشخند را دارد .
آيه 26
متن آيه :
قَالَ رَبُّكُمْ وَرَبُّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ
ترجمه :
( موسي پس از اشاره به جهان كبير ، اشاره به جهان صغير كرد و ) گفت : او پروردگار شما و پروردگار نياكان پيشين شما است ( كه مردند و چون جاودانه نبودند خدا نبودند ) .
توضيحات :
« رَبُّكُمْ وَ رَبُّ . . . » : اشاره به دو نكته است : 1 - متوجّه ساختن فرعون و فرعونيان به نشانه‌هاي موجود در انفس ، يا تذكّر خودشناسي 2 - قلم بطلان كشيدن بر ادّعاي ربوبيّت فرعون زمان و فرعونهاي دوران .
آيه 27
متن آيه :
قَالَ إِنَّ رَسُولَكُمُ الَّذِي أُرْسِلَ إِلَيْكُمْ لَمَجْنُونٌ
ترجمه :
( فرعون به خيره‌سري همچنان ادامه داد و ) گفت : پيغمبري كه به سوي شما فرستاده شده است قطعاً ديوانه است ! ( چرا كه سخنان پريشان مي‌گويد ، و جز مرا خدا مي‌داند ) .
توضيحات :
« أُرْسِلَ إِلَيْكُمْ » : فرعون خواست با تعبير « به سوي شما فرستاده شده است » خشم مردم را برانگيزد ، و ايشان را به تكذيب موسي وادارد .
آيه 28
متن آيه :
قَالَ رَبُّ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَمَا بَيْنَهُمَا إِن كُنتُمْ تَعْقِلُونَ
ترجمه :
( و موسي باز هم به نشانه‌هاي خداشناسي گسترده در پهنه آفرينش اشاره كرد و ) گفت : او پروردگار طلوع و غروب ( كواكب و سيّارات جهان ) و همه چيزهائي است كه در ميان آن دو قرار دارد ، اگر شما عاقل مي‌بوديد ( چنين چيزي را در پرتو خرد ، از روي نظام طلوع و غروب ستارگان و برنامه دقيق و اسرارآميز آنها مي‌فهميديد ) .
توضيحات :
« الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ » : مراد طلوع خورشيد و نمايان شدن روز ، و غروب خورشيد و پيدايش شب است . يا اين كه مراد طلوع و غروب همه كواكب و سيّارات جهان است . به معني خاور و باختر نيز مي‌باشند ، و معني زمان طلوع و غروب هم از آنها مستفاد مي‌گردد ( نگا : تفسير شربيني ) .
آيه 29
متن آيه :
قَالَ لَئِنِ اتَّخَذْتَ إِلَهاً غَيْرِي لَأَجْعَلَنَّكَ مِنَ الْمَسْجُونِينَ
ترجمه :
( فرعون سخت برآشفت و ) گفت : اگر جز مرا به پروردگاري برگزيني تو را از زمره زندانيان خواهم كرد ( و در بيغوله‌هاي زندان همچون ديگران خواهي پوسيد ) .
توضيحات :
« الْمَسْجُونِينَ » : زندانيان .
آيه 30
متن آيه :
قَالَ أَوَلَوْ جِئْتُكَ بِشَيْءٍ مُّبِينٍ
ترجمه :
( موسي ) گفت : آيا اگر من چيز روشني را به تو نشان دهم ( كه دليل قاطع و برهان واضحي بر وجود خداي متعال و نمايانگر صدق رسالت و پيغمبري من باشد ) باز هم ( مرا زنداني مي‌كني ؟ ) .
توضيحات :
« شَيْءٍ » : چيز . مراد معجزه دالّ بر وجود خدا و درستي پيغمبريِ موسي است .
آيه 31
متن آيه :
قَالَ فَأْتِ بِهِ إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِينَ
ترجمه :
( فرعون ) گفت : اگر از زمره راستگوياني ، آن را بنماي .
توضيحات :
« فَأْتِ بِهِ » : آن را بياور . آن را نشان بده .
آيه 32
متن آيه :
فَأَلْقَى عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ ثُعْبَانٌ مُّبِينٌ
ترجمه :
( در اين هنگام موسي ) عصاي خود را انداخت . به ناگاه اژدهاي ( حقيقي و ) نماياني گرديد .
توضيحات :
« أَلْقَيا » : انداخت . افكند . « ثُعْبَانٌ » : اژدها . مار بزرگ ( نگا : طه / 20 ) . « مُبِينٌ » : آشكار و نمايان . مراد حقيقي است . يعني چشم‌بندي و جادوئي در ميان نبود . بلكه به خواست خدا چوبه دستي مار گرديد .
آيه 33
متن آيه :
وَنَزَعَ يَدَهُ فَإِذَا هِيَ بَيْضَاء لِلنَّاظِرِينَ
ترجمه :
و دست خود را ( به گريبان فرو برد و سپس آن را ) بيرون آورد ، ناگهان بينندگان آن را سفيد و روشن ( همچون ماه تابان ) ديدند . ( پرتو آن همه جا را نورباران و درخشان كرد ) .
توضيحات :
« نَزَعَ » : بيرون آورد . مراد بيرون آوردن از گريبان است ( نگا : نمل / 12 ) . « بَيْضَآءُ » : سفيد . مراد تابان و رخشان است .
آيه 34
متن آيه :
قَالَ لِلْمَلَإِ حَوْلَهُ إِنَّ هَذَا لَسَاحِرٌ عَلِيمٌ
ترجمه :
( فرعون ) به اشراف و بزرگان دور و بر خود گفت : اين ( مرد ) جادوگر بس آگاه ( و ماهري ) است .
توضيحات :
« مَلإ » : اشراف . بزرگان ( نگا : بقره / 246 ، اعراف / 60 ) .
آيه 35
متن آيه :
يُرِيدُ أَن يُخْرِجَكُم مِّنْ أَرْضِكُم بِسِحْرِهِ فَمَاذَا تَأْمُرُونَ
ترجمه :
مي‌خواهد با جادوي خود ( عامّه مردم را پيرامون خويش جمع آورد و ) شما را از سرزمين خودتان ( مصر ) بيرون كند . پس شما ( چه مي‌انديشيد و ) چه فرمان مي‌دهيد ؟
توضيحات :
« مَاذَا تَأْمُرُونَ ؟ » : فرمان شما چيست ؟ اين سخن بيانگر سقوط فرعون از ادّعاي خدائي ودلجوئي او از سران به هنگام ضعف خود و غلبه موسي است .
آيه 36
متن آيه :
قَالُوا أَرْجِهِ وَأَخَاهُ وَابْعَثْ فِي الْمَدَائِنِ حَاشِرِينَ
ترجمه :
گفتند : موسي و برادرش را مهلت بده ( و در كار شكنجه آنان عجله مكن ) و به تمام شهرها ( ي مصر ، مأموراني ) براي بسيج اعزام كن .
توضيحات :
« أَرْجِهْ » : او را مهلت بده . امر مصدر ( إرجاء ) به معني به تأخير انداختن ، و ضمير متّصل ( ه ) است . در اصل ( أَرْجِئْهُ ) بوده و همزه براي تخفيف حذف شده است و ضمير ساكن گشته است ( نگا : اعراف / 111 ) . « حَاشِرينَ » : گرد آورندگان . يعني كساني باشند كه جادوگران را جمع‌آوري و در دربار حاضر كنند .
آيه 37
متن آيه :
يَأْتُوكَ بِكُلِّ سَحَّارٍ عَلِيمٍ
ترجمه :
تا همه جادوگران ماهر و زبردست را پيش تو بياورند .
توضيحات :
« سَحَّار » : صيغه مبالغه ساحِر است ، جادوگر بسيار ماهر و بس آگاه و كهنه‌كار .
آيه 38
متن آيه :
فَجُمِعَ السَّحَرَةُ لِمِيقَاتِ يَوْمٍ مَّعْلُومٍ
ترجمه :
سرانجام جادوگران در روز موعود ( كه چاشتگاه روز جشن مصريها بود ، در مكان معيّني ) گردآورده شدند ( و به ميدان مبارزه گسيل گشتند ) .
توضيحات :
« لِمِيقَاتِ » : در وعده‌گاه . در زمان معيّن و در مكان مشخّص ( نگا : اعراف / 143 و 155 ) . « يَوْمٍ مَّعْلُومٍ » : روز مشخّص كه روز جشن مصريان بوده است .
آيه 39
متن آيه :
وَقِيلَ لِلنَّاسِ هَلْ أَنتُم مُّجْتَمِعُونَ
ترجمه :
( از مردم نيز براي حضور در ميدان مبارزه دعوت به عمل آمد ) و به مردم گفته شد : آيا ( در اين صحنه ) شما گرد مي‌آئيد ؟
توضيحات :
« هَلْ أَنتُم مُّجْتَمِعُونَ ؟ » : آيا اجتماع مي‌كنيد ؟ آيا جمع مي‌شويد ؟ مراد از سؤال ، تحريك و تشويق مردم به گردهمآئي با شتاب هر چه بيشتر است .
آيه 40
متن آيه :
لَعَلَّنَا نَتَّبِعُ السَّحَرَةَ إِن كَانُوا هُمُ الْغَالِبِينَ
ترجمه :
تا اگر جادوگران پيروز شوند ، ما از آنان پيروي كنيم ( و آن چنان صحنه را گرم و داغ نمائيم و هياهو و جنجالي برپا كنيم كه دشمنِ خدايان ما براي هميشه از ميدان به در رود ) .
توضيحات :
« نَتَّبِعُ » : پيروي كنيم . دنباله‌روي كنيم . مراد پيروي و دنباله‌روي از آئين جادوگران و طرفداري از مكتب خدايان دروغين ايشان است .
آيه 41
متن آيه :
فَلَمَّا جَاء السَّحَرَةُ قَالُوا لِفِرْعَوْنَ أَئِنَّ لَنَا لَأَجْراً إِن كُنَّا نَحْنُ الْغَالِبِينَ
ترجمه :
هنگامي كه جادوگران ( نزد فرعون حاضر ) آمدند و به فرعون گفتند : آيا ما پاداش بزرگ و قابل ملاحظه‌اي خواهيم داشت اگر پيروز شويم ؟
توضيحات :
« أَجْراً » : تنوين براي بيان عظمت و ارزش پاداش و مزد كار است .
آيه 42
متن آيه :
قَالَ نَعَمْ وَإِنَّكُمْ إِذاً لَّمِنَ الْمُقَرَّبِينَ
ترجمه :
( فرعون كه سخت از موسي به وحشت افتاده بود و در تنگنا قرار داشت ) گفت : بلي ! ( هر چه بخواهيد مي‌دهم ) به علاوه شما در اين صورت از مقرّبان ( درگاه من ) خواهيد بود .
توضيحات :
« الْمُقَرَّبِينَ » : مراد نزديكان درگاه فرعون و درباريان شاهي است .
آيه 43
متن آيه :
قَالَ لَهُم مُّوسَى أَلْقُوا مَا أَنتُم مُّلْقُونَ
ترجمه :
( در روز موعود و در ميدان مبارزه ، موسي ) به جادوگران گفت : آنچه را مي‌خواهيد بيفكنيد ، بيفكنيد ! ( و هر چه در قدرت داريد بنمائيد و به ميدان آوريد ) .
توضيحات :
« مُلْقُونَ » : اندازندگان . افكنندگان . اسم فاعل از مصدر ( إلقاء ) است .
آيه 44
متن آيه :
فَأَلْقَوْا حِبَالَهُمْ وَعِصِيَّهُمْ وَقَالُوا بِعِزَّةِ فِرْعَوْنَ إِنَّا لَنَحْنُ الْغَالِبُونَ
ترجمه :
پس جادوگران ( با غرور و نخوت ) طنابها و عصاهاي خود را افكندند و گفتند : به عزّت فرعون سوگند كه ما قطعاً چيره و پيروزيم !
توضيحات :
« حِبَال » : جمع حَبْل ، طنابها . ريسمانها . « عِصِيّ » : جمع عَصا ، چوبه دستي .
آيه 45
متن آيه :
فَأَلْقَى مُوسَى عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ تَلْقَفُ مَا يَأْفِكُونَ
ترجمه :
موسي ( مهلت نداد و ) عصاي خود را افكند ، ناگهان ( اژدهاي بزرگي گرديد و با سرعت ) شروع به بلعيدن ابزارهاي دروغين ايشان كرد ( و آنها را يكي بعد از ديگري در كام خود فرو برد ) .
توضيحات :
« تَلْقَفُ » : با سرعت و قدرت مي‌بلعيد . « يَأْفِكُونَ » : با دروغ سر هم مي‌كردند و به هم مي‌بافتند . اشاره به كارها و ابزارهاي دروغين جادوگران است ( نگا : اعراف / 117 ، توبه / 70 ) .
آيه 46
متن آيه :
فَأُلْقِيَ السَّحَرَةُ سَاجِدِينَ
ترجمه :
جادوگران سجده‌كنان بر زمين فرو افتادند .
توضيحات :
« أُلْقِيَ » : فرو انداخته شدند . بيان فعل به صورت مجهول بيانگر اين است كه آن چنان تحت تأثير جاذبه معجزه موسي قرار گرفتند كه براي خدا سجده بردند ( نگا : طه / 70 ) و نيروي معجزه به گونه‌اي ايشان را قانع كرد كه نتوانستند خويشتنداري كنند و فوراً براي خدا سجده بردند .
آيه 47
متن آيه :
قَالُوا آمَنَّا بِرَبِّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
گفتند : به پروردگارِ عالَميان ايمان داريم .
توضيحات :
« قالُوا . . . » : مراد اين است كه كردار را با گفتار توأم ، و فعل سجده را با قول مؤكّد كردند .
آيه 48
متن آيه :
رَبِّ مُوسَى وَهَارُونَ
ترجمه :
به پروردگار موسي و هارون .
توضيحات :
« رَبِّ » : بدل است . ذكر آن براي رفع توهمي است كه در ذهن عامّه مردم بود . و آن اين كه مردم ، فرعون را ( رَبِّ ) خود مي‌دانستند .
آيه 49
متن آيه :
قَالَ آمَنتُمْ لَهُ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُمْ إِنَّهُ لَكَبِيرُكُمُ الَّذِي عَلَّمَكُمُ السِّحْرَ فَلَسَوْفَ تَعْلَمُونَ لَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَأَرْجُلَكُم مِّنْ خِلَافٍ وَلَأُصَلِّبَنَّكُمْ أَجْمَعِينَ
ترجمه :
( فرعون جادوگران را تهديد كرد و ) گفت : آيا به او ايمان آورديد پيش از آن كه من به شما اجازه دهم ؟ ! او بي‌گمان بزرگ و استاد شما است و به شما جادوگري آموخته است . پس خواهيد دانست ( كه با چه زجر و شكنجه‌اي شما را خواهم كشت ) . حتماً دستها و پاهاي شما را عكس يكديگر قطع مي‌گردانم و همگي شما را به دار مي‌آويزم .
توضيحات :
« ءَاذَنَ » : اجازه دهم . « كَبِيرُ » : مراد بزرگ و استاد است . « مِنْ خِلافٍ » : عكس يكديگر . مثلاً دست راست و پاي چپ ، يا پاي راست و دست چپ ( نگا : مائده / 33 ) . « لاُصَلِّبَنَّكُمْ » : حتماً به دارتان مي‌آويزم .
آيه 50
متن آيه :
قَالُوا لَا ضَيْرَ إِنَّا إِلَى رَبِّنَا مُنقَلِبُونَ
ترجمه :
( جادوگران شجاعانه ) گفتند : هيچ زياني نيست ( از اين كاري كه تو خواهي كرد . هر كاري كه مي‌خواهي بكن باكي نيست ، چرا كه ) ما به سوي پروردگارمان باز مي‌گرديم ( و به لقاي معشوق و معبود حقيقي خود مي‌رسيم و پاداش خويش را از او دريافت مي‌داريم ) .
توضيحات :
« ضَيْرَ » : زيان و ضرر . « لا ضَيْرَ » : مانعي نيست . زيان و ضرري در ميان نمي‌باشد . « مُنقَلِبُونَ » : بر گردندگان ( نگا : مطفّفين / 31 ) .
|
[سه شنبه 1395-02-28] [ 02:44:00 ب.ظ ]
|